Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 45, 11 November 1921 — Page 5

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Maryann Acker
This work is dedicated to:  Banner

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POALIMA, NOVEMABA 11, 1921.                        5

 

KONARADI KENEKONA

 

a i ole

 

Ka Hiena o na Awawa Kuhoho ame Demona ka Lio Eleele Kupaianaha

 

            Alaila, e i mai ana anei oe, aole o oe pu kekahi e hele me a’u, no ka hoopakele ana ae ia Konaradi?”

            “Aole pela maoli ko’u manao, aka ua kaa aku maluna o ko kaua mau hoaloha nei ke kuleana nui e hooholo ai i kela ninau, ina no ko laua hoole mai, alaila ua konoiia  mai au, e hele pu aku me laua no kahi o ka hana a kakou o ka hele ana mai nei, a i ae mai no hoi laua, o ka pau ae la no ia o ka pilikia.”

            Aia no na enekinia ma kahi kokoke mai, kahi i noho ai me ke kamailio ana no mawaena o laua iho, a i ka lohe ana mai i kela mau hoakaka a done Jose, ia wa i pane koke mai ai kekahi o laua i ka i ana mai:

            “E waiho malie aku i na hana e pili ana i ka lua gula, ahiki i ka wa kupono, aka no keia manawa, ke ae nei mana e hele pu aku me oe e Mr. Kenekona, no ka huli ana i kau keiki. Ma keia kuakai mai nei a kakou, i hookamaaina pono ia ai maua me kau keiki, a ua komohia na manao mahalo iloko o maua nona, nolaila aohe a kakou hana pono e ae, o ka hookolo wale aku no mahope o Konaradi.”

            Ma kela wahi, i lululima ae ai lakou apau, he hoike ana hoi no ko lakou hoopaa ia lakou iho e hooko aku i kela hana nui, o ia ka hoopakele ana ae i ke ola o ka hoakanaka, a i ka ike ana mai o kekeahi o ne enekinia, i ka imoimo o na maka o Kimona, pane mai la:

            “Heaha keia e imoimo mai nei kou mau maka e Kimona, e manao ana no anei oe e holo mahuka mai ia makou aku, elike me ka hana a kou mau hoa? Ina o kou manao ia ea, alaila ke ike mai la no oe i keia ilio hulu, i nui kou maalea, alaila pakele oe, mai ke komo ana aku o ka poka o kuu pu raitela, e inu i ke koko o kou puuwai.”

            Ma kela wahi, i hoole paakiki aku ai o Kimona, aole he wahi manao iki iloko ona, e holo mahuka mai kona mau haku aku, aka e ku ana oia mahope o lakou, no ka mea, he hana naaupo loa na kekahi mea, i loaa he hana maikai iaia, ka haalele ana i kela hana.

            Mahope o na kukakuka ana hooholo nui iho la ua poe nei, e hoi hou kekahi poe o lakou ihope, no ka lawe ana mai i ke koena o ka lakou mua ukana, a e paa pu mai hoi i na hoki, ukana me na halelole o lakou, a e noho hoi kekahi poe, ma kela wahi, ahiki i ke ao ana ae ma kekahi la.

            Ma kela kukakuka ana, i hooholoia ai o Mr. Kenekona, ame kekahi enekinia ke noho ma kahi o kela lua liona, pela pu hoi me kakeo, oiai oia wale no ka mea e laka ai o Demona, a o ka lua o na enekinia me done Jose ame Kimona, o lakou ke hoi hou ihope no kahi o ko lakou kahua hoomoana.

            “Mai hoapaapa loa aku oukou, no ka mea aole he nui o na hora a kakou e kakali aku ai, o ke ao ae no ia, he pono e hosa mai oukou i ka wa e wehewehe ae ana kaiao,” i pane mai ai o Mr. Kenekona ia Done Jose.

            aohe he hoololoiahili hou ana iho, o ka huli hoi aku la no ia o done Jose me kona mau hoa no kahi i ku ai o ko lakou mau halelole, a ia lakou i hoea aku ai hoomaka koke aku la no na haole e hoomakaukau i ko lakou mau ukana oiai hoi o Kimona, i hoomo’a mai ai i na meaai, e lawa ai lakou no kekahi manawa, a i ka makaukau ana, o ka hookauia ae la no ia o na ukana maluna o na hoki hoounauna, a hoomaka aku la e hele, no ka hui pu ana me ko lakou mau hoa.

            O ka mea kupaianaha nae, i ko lakou hoea ana aku, ua maamaama loa i kela manawa, aole o Mr. Kenekona ame kona mau hoa, he mehameha pu wale no kahi o ka lua liona i waiho ai, me ka ike ole ia aku o kekahi hoailona, no kahi i nalowale ai o ko lakou mau hoa.

 

MOKUNA XLI.

 

            No kekahi manawa kela kunana ana o keia puulu hou, alaila pa’i iho la ka enekinia i kona kuli, a hooho ae la:

            “Akahi a maopopo ia’u ke kumu o ka loaa ole ana mai nei o Mr. Kenekona ame kona mau hoa, ua hala e aku nei lakou e huli ia Konaradi elike me ka’u i kamailio mua ai, aole e kakali ia kakou.”

            “Ua pololei oe, aka nae pehea lakou i waiho ole iho ai i kekahi hoailona mahope nei, i pololei ai ka kakou hookolo ana aku mahope o lakou?” i pane mai ai o Done Jose.

            “Aohe he waiwai iki o ko kakou ku ana ma keia wahi e noke wale ai no i ke kualehelehe, e hookolo kakou ma ka moali alanui, mahope o ko kakou mau hoa; a e lilo oe e Kimona i alakai no kakou, o oe mamua, a o maua aku mahope, e alakai ai i na hoki ukana o kakou, o ka’u kauoha wale no ia oe e Kimona, mai hoao oe e holo mahuka mai ia maua aku, o ike auanei oe, i ko kiia e a’u i ka pu, me he holoholona la,” me ka hapai ana ae o ka enekinia i kana pu iluna no ka hoikeike ana aku ia Kimona.

            Aole i lilo kela mau olelo hooweliweli a ka enekinia, i mea maikai i ka noonoo o Kimona, aka nae hooko mai la no oia elike me ke kauoha i haawiia aku iaia ma kona hoomaka ana aku e hele mamua aia hoi kona mau maka ke nana la ilalo o ka lepo a iloko o ka nahelehele, elike me ke ano mau o ka hana a na Ilikini, me ka huli ana mai ihope a kamailio mai la i Loaa mua hoa:

            “E makaala loa olua i ka nana ana iloko o ka nahelehele mai pono hele mai olua, oiai aole e hiki i ko’u mau maka ke ike aku i na wahi apau. Malia paha aia na enemi maloko o ka ululaau kahi i pee mai ai, nolaila aole he hewa o ka makaala pono ana, ma na wahi apau a kakou e hele nei.”

            Ua ike iho la na haole elua, i ka naauao o kela mau hoakaka a Kimona nolaila ke makaala loa la laua, eia nae aole he mau mea maikai ole i halawai mai me lakou no kekahi mau hora elua.

            He moakaka wale no ka moali alanui a lakou o ka hele ana aku no kekahi mau mile loihi, alaila komo pono aku la iloko o ka ululaau, a pii aku la hoi iluna o na puu, e iho ana ma na awawa me ka ike ole ia aku o kekahi wahi hoailona iki no ko lakou kokoke aku mahope o ko lakou mau hoa.

            He nui na keko e halawai la me lakou maluna o na kumulaau, pela no hoi me na moo, eia nae, i ka wa e ike mai ai ia lakou nei, e pau nui aku ana i ka holo, no ka maka’u ke ike mai i ke kanaka.

            O ko lakou nei nanea ia i ka hele, ahiki i ka hoea ana i kekahi uakee, e huli ae ai ma kekahi olaelae pohaku, ua hoohikileleia mai la ko lakou nei noonoo i ka lohe ana aku i ke kani ana mai o kekahi pu raifela, ma kahi paha he kanalima, a i ole, he haneri kapuai ka mamao mai ia lakou aku.

            “E hoi mai oe e Kimona mahope nei, e malama ai i keia mau hoki ukana, a o maua aku mamua,: i pane aku ai ka enekinia, me kona haalele okoa ana iho i ke kaula ana e paa ana i kana hoki, a holo aku la mamua. “He ahuwale keia wahi a kakou e hele aku nei mai ka ikeia mai o na enemi nolaila e makaala loa oe ma ke alakai ana i na hoki, maloko o na kumulaau nunui, i ole ai oe e ku mai i ka pu.”

            Me ka piha hoihoi, iloko o Kimona, i emi mai ai oia ihope, a hopu aku la i ke kaula o ka hoki i haaleleia iho e ka enekinia, me ka loaa ole nae o na manao hoohuoi iloko o kela mau kanaka, aia kekahi manao epa iloko o ke kauwa a laua, a o ke kumu hoi ia o kona piha i ka hoihoi, no kela kauohaia ana aku, e malama i na hoki ukana a lakou.

            Ke aloalo la o Done Jose me ka enekinia mai kekahi kumulaau a i kekahi, me ka makaukau mau o ka laua pu raifela iloko o ko laua mau lima, e makaala loa ana hoi o lele mai auanei na poka a na enemi, a ku kekahi o laua. Oiai no nae ua mau kanaka nei, e hakilo la, o ka ikeia aku o ka mea nana ka pu o ke ki ana mai, lohe aku la laua i ke pohapoha o na kauuai lio, me ke kuhokuho hoi o ka wai, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, i lohe pu aku ai laua i na leo hoooho o na kanaka Hikini.

            “Eia aku ka lio kepolo,” i lohe aku ai laua i ke kahea ana mai o Kimona, me ko laua nei huli ole aku nae e nana iaia, oiai, ua ike pono aku la laua i ka oili ana mai o Demona, e kuupau ana i kona holo, me ak lele ana i o a ianei, maluna o na pauku laau e moe ana iluna o ka honua, o ia no oe o ka mea e aloalo ana i na poka a na enemi.

            “E nana aku paha oe la, aole kela o Kakeo e kau mai la maluna o Demona,” i pane ae ai ka enekinia, me ke kuhikuhi ana aku o kona lima, no kahi a Demona e holo mai ana.

            Ike like aku la laua, o ka mea e kau ana maluna o Demona, ua kahikoia oia me ka lole o na Hikini, aia hoi kona mau wawae ke pekupeku la ma na aoao o Demona, a i kona kokoke ana mai, i kahi a na kanaka elua e pee aku ana mahope o na kumulaau, kahea mai la oia me ka leo nui, ma ka olelo Beritania:

            “Mai ki mai i ka olua mau pu ia’u, aka e nana aku ihope, e ike no olua i ka hana kolohe a ka mea epa!”

            “Ea, aole kela o ka leo o Kakeo, aka he leo no ka mea okoa loa, i aneane loa elike me ko Konaradi leo,” i huli mai ai o Done Jose a kamailio i kona hoa.

            Huli io mai la ua mau kanaka nei ihope, aia hoi, aole o Kiomona, ma kahi a laua i manao aku ai, malaila kela kanaka e kakali ai ia laua, aka ua huli hoi hou aku oia ihope, a aia hoi ma kekahi alahele okoa loa, e alakai la i na hoki ukana a lakou.

            Me ko laua nana ole aku nae no Kimona, kakali iho la laua ahiki i ka hoea ana mai o Demona, alaila lele mai la ka mea e kau ana maluna o ua lio nei, a iaia i wahe ae ai i kona lole e komo ana, eia ka o Konaradi, ka mea hoi nana i hookahaha loa mai i ka manao o kela mau kanaka.

            “Maihea mai nei oe o ka hoea ana mai la?” i ninau aku ai o Done Jose me ka piha i ke kahaha.  “Eia ihea kou makuakane, ame ka nui o kakou?”

            “Aole au i ike iaia, ke manao mai nei au la, aia no oukou apau i kahi hookahi.”

            “Ua haalele iho makou i kou makuakane ame ka nui o kakou, ma ka lua o ka liona, he elua hora mamua o ke ao ana ae nei i keia kakahiaka, a ia makou i hoea hou mai ai ma kela wahi, aole he hoailona no ko lakou ike hou ia.”

            Aole i pau pono aku na mea i makemakeia e kamailio mawaena o Konaradi ame kela mau kanaka, ua lohe e aku la lakou i ka nakeke mai oloko o ka ululaau, nolaila hoopau ae la lakou i na kamailio ana, o ke alakai aku la no ia o Konaradi i kona mau hoa ma ka aoao o ka puu, me he mea la ua kamaaina wale no iaia kela waoakua, a komo aku la iloko o kekahi ana nui hohonu, e komo ai o Demona iloko ame lakou apau.

            Maloko o kela ana ua palekana maoli lakou he hookah wale no wahi a na enemi e oili mai ai, mamua mai o ka waha o ke ana, aka nae, ua hiki ia lakou nei ke kupale no lakou iho, ma ke ki pololei ana aku i ka lakou mau pu, i ka poe apau e hoao mai ana e hoikeike ia lakou iho ma mua pono mai o kahi e ike mai ai i ka poe iloko o kela ana.

            “Me he mea la ka hoi ua ike mua oe i keia ana, i pololei ai kau alakai ana mai la ia kakou no kahi o ka palekana,” i pane ae ai ka enekinia, oiai lakou e kakali ana maloko o ke ana, o ka oili aku o na enemi.

            “Ma na ulia pomaikai wale no, i loaa mai la keia ana ia’u o keia no ko’u manawa mua loa o ka ike ana i keia aina.

            Ma ka manawa a Kakeo i haalele ae ai ia’u i ka po nei, e hanai ana au ia Demona, a e holoi ana hoi i kona mau wahi i eha, a iloko o ko’u nanea, i oili mai ai na kanaka he nui mailoko mai o ka ululaau, a lele mai la maluna o’u, no ko’u manao, o kela puulu o Juana, ua ku aku la au e paio me lakou, eia nae, no ko lakou nui loa, aole e hiki ia’u ke lanakila maluna o lakou, o ko’u paa iho la no ia i ka hauhoaia i ke kaula, me ka hoopulo’uia ana iho o kekahi huluhulu maluna o kuu kino holookoa, a ike ole ae la au i ka lakou mau hana no’u.

            “Oiai nae au e waiho ana, me ka paa o na lima ame na wawea i ka hauhoaia lohe aku la au i ka holo ana mai o Demona, me ko’u ike hou ole iaia, ahiki i ka hala ana o kekahi mau hora loihi mahope mai.”

            “Mawaho ae o na mea a kela poe kanaka i hana mai ai maluna ou, ua huki lakou i ka liona mailoko mai o ka lua, a ua lawe aku na lakou, o keia ka makou mea i ike, i ko makou wa i hoea mai ai no ka lua.”

            “Aohe a’u mea hoomaopopo aku, no ka lakou hana maluna o ka liona, o ko’u noonoo nui loa no ko’u palekana iho ua palaka pu ko’u noonoo no kela liona.”

            “Ma ka manawa a Kakeo o ka hoea ana ae, a hoike ae la i ka pilikia i halawai me olua, ua haalele koke aku la makou i ke kahua hoomoana, a huli mai la ia oe, o ka mea apiki nae, la makou i hoea mai ai, aole oe, aole hoi ka liona make, nolaila haalele iho la makou i kou makuakane ame kekahi mau hoa o kakou ma kahi o kela lua, a hoi hou aku la makou ihope i kahi o na halelole i ku ai, no ka lawe ana mai i na ukana apau ame na hoki ukana. I ko makou hoea ana mai no ka lua, aole kou makuakane ame kona mau hoa, ua nalowale pu hoi me Demona, a o ka mea oi loa aku o ke kupaianaha, ua holo mahuka aku he elua o na kauwa no ka hui pu ana me Pekelo.”

            “Eia hou hoi keia pilikia o kakou, o ia no ka mahuka ana aku nei o Kimona me na hoki ukana a kakou, he keu aku maoli no keia o ka lahui kanaka epa nui wale, o ko lakou waha ke ae mai ana e noho hana no kakou me ka oiaio loa, aia nae maloko aku o ko lakou mau puuwai ua piha i ka epa ame ka hoopunipuni,” i pane mai ai ka wiliki, me kona hele mai la a piha i ka inaina no kela poe Hikini.

            “Oiai aole a kakou hana o keia manawa, o ke kakali wale aku no o ka hoea mai o na enemi, e oluolu oe e Konaradi e hoakaka mai i na mea e pili ana nou iho ame ke ano i loaa ai o Demona ia oe, ahiki i ka pakele ana mai ka mana mai o kou mau enemi,” i kamailio mai ai o Done Jose.

            “Mai ko’u manawa o ke kaa ana aku malalo o ka malu o na kanaka Hikini ahiki wale no i ko’u halawai ana me olua aole loa au i ike i kuu makuakane ame kona amu hoa.”

            Aia o Done Jose ame ka enekinia ke nana la maluna o Konaradi me ka pohihihi no kona lole e komo ana, pela hoi me ke penaia ana o kona mau wawae ame ka he’ehelena a haulaula, a o ia ka Konaradi i hoomau hou mai ai i ke kamailio ana:

            “Ma kela manawa o ko’u kaa ana aku malalo o ka malu o na kanaka Hikini, o keia ka’u mau mea e hoomanao nei. I ko lakou wa i haalele aku ai i ka lua liona, ua hookauia ae la au maluna o kekahi hoki me ka paa ana o kekahi mea ia’u, mai ka haule ana aku ilalo, no na hora paha elua kela hoomau ana o makou i ka hele hoea aku la no kekahi ana nui akea.

            “Ia’u maloko o kela ana, komo mai la o Nina Goriana, a kipakuia aku la na kanaka Hikina apau iwaho, me komaua koe kokoolua wale ana iho no iloko, ia manawa i kamailio mai ai kela kaikamahine, ia kakou i haalele aku ai i ke Awa Sedona, ua ukali pu mai he puulu o na kanaka o Juana mahope o ko kakou meheu: o ka manao maoli o kela poe kanaka, o ia no ka hoopaapio hou ana i kuu makuakane ma kekahi wahi kupono a lakou i ike ai a e kakali wale ana no lakou, o ke kokoke aku i kela wahi o ke alahele wale no ka e pakele ai kuu makuakane, o ia ko’u ae ana aku, e hele pu au me ia ame kona puulu kanaka.

            “Ma kena mau mea au e Konaradi e hoakaka mai nei ke ike aku la au, ua haulehia kela kaikamahine i ke aloha nou, a ua komo ka hoohihi iloko ona e lawe aku ia oe i kane nana,” i pane ae ai ka enekinia, me ka noke puana ae i ka akaaka. “Ua aloha kahiko kela kaikamahine ia oe, ma kela manawa ana i hoopakele mua loa ai ia oe ame kou mau hoa, a o kela wale no ke kumu nui o kona ukali ana mai mahope o oukou.”

            “Malia paha o ka mea oiaio ia elike me ia aia nei i hoakaka mai la i kona manao, aka e hoomau aku i ke kamailio mai i kau moolelo.” i komo mai ai o Done Jose ma ke kamailio ana.

            “Aole au i haawi maoli aku i ko’u ae i ka manao o kela wahine opio, aka nae ia’u i ike iho ai, aia au iloko o ka mana o kela puulu kanaka ino, a aia hoi ka pilikia ke ku mai la mamua o kuu makuakane, o ka mea wale no a’u i hooholo iho ai o ia no ko’u lawelawe aku i kekahi mau hana koa loa, e hoohokaia aku ai ka lakou mau hana ame ko lakou makemake, ma ka hoikeike ana aku imua o kela puulu, aole he manao iki iloko o’u  e holo mahuka mai ia lakou mai.

            “Elike me ka popoki e paani ana me ka iole pela iho la au i ae aku ai imua o kela wahine opio i kona mau manao, nolaila waheweheia ae la na kaula i hoopaaia ai ma ko’u mau wawae ame na lima a hookuuia ae la au he knaka lanakila.

            “I ka haalele ana iho o kela puulu ia wahi he elua hora mahope mai, ua haawiia mai la ia’u kekahi hooki, a ma ka aoao mau au o Nina, e hele ai i na manawa apau aia no hoi au ke kamailio aku la i ua kaikamahine nei, ma na ano apau e manao mai ai oia ame kona poe kanaka, aia i’o iloko o’u ka makemake iaia i wahine na’u.

            “No kekahi mau mile loihi o ko makou hele ana, ke pii la makou iluna o na puu; he ano e ka waiho ana o ka aina, eia nae, ke makaala mau la au, i ka makou wahi e hele nei, o keia iho la ke kumu i loaa mai ai ka ike ia’u, no kahi i waiho ai o keia ana. Ua aneane no au e loaa mai i kela poe kanaka, ia’u o ka holo ana mai a hoea i ke kahawai malalo aku nei o keia wahi o ke kumu no o ko’u palekana, o ia ka au ana o Demona iloko o ka wai, me he manu la, ka hana hiki ole hoi, i na lio ame na hoki o kela poe ke hoohalike mai.:

            “Ia’u i ike mai ai ia olua i ke ku ae, aole ia i lilo i mea hokahaha mai i ko’u noonoo; aka i ko olua hoike ana mai, aole kuu makuakane me olua, aka ua nalowale aku oia, ame ka nui o ko kakou mau hoa, akahi no a komohia mai ka manao kahaha iloko o’u.”

            “Pehea i loaa aku ai o Demona ia oe, a pehea hoi i maalahi ai kou kaawale ana mai ke kaikamahine opio mai?” i ninau mai ai ka enekinia, no kona makemake e lohe i ke ano o ko Konaradi pakele ana mai na kanaka Hikini mai.

            “O ko makou hele ia ma kela po ahiki i ke ao ana, hoea aku la makou no kekahi wahi i kamaaina i ka hooluluia i ko’u kulana me Nina, hoike mai la lakou i ko lakou mau ano oluolu, me ko lakou hakilo ole mai ia’u.

            Ua kukuluia ae la kekahi mau halelole, a komo aku la au me Nina maloko o kekahi halelole nui a maloko olaila i hoike okoa mai ai kela kaikamahine ia’u, no kona makemake e pili mau aku au me ia, a e lilo i kane nana, aka nae, ua hiki ole ia’u ke ae aku i kela manao ona, kamailio maoli aku la au iaia, aole e hiki ia’u ke hele pu me ia ame kona poe kanaka no ka mea o kahi o ka’u hana, aia no ia me kuu makuakane.”

            “Alaila ua hoi hope oe ma kau mea i noonoo mua ai e hana! O kela kekahi o kau mau hana hawawa loa.” i kamailio hou mai ai ka enekinia.

            “Pela i’o ka mea pololei ke nana aku aka aole e hiki ia’u ke hoopunipuni ia’u iho oiai o ka iini maoli no iloko o’u, o ia ka hoi hou mai imua o oukou, aole hoi e hoomau aku i ka hele ana me kela puulu kanaka.

            “Ua hele nae kela kaikamahine a piha maoli me ka ina ina, me ka olelo okoa ana mai: “He elua manawa a’u i hoohoaloha aku ai me oe; o keia iho la ka ka uku e loaa mai ia’u. Ua hiki ia oe ke hoi hou aku imua o ko makuakane, aole nae e loaa ana ia oukou ka lanakila.” Helel aku la o Nina e hoike i kona poe kanaka e kii mai ia’u, o ko’u laweia aku la no ia a hookomo maloko o kekahi hale, me ka weheweheia ana ae o ko’u mau lole, a haawiia mai la keia koloka ia’u, me ka papale, a waihoia aku la au, malalo o ka malu o kekahi mau kiai.

            “Mamuli o ka maluhiluhi o kela mau kiai, no ka loaa ole he hiamoe ana ma ka po aku mamua, nolaila i ka hala ana he ekolu hapaha hora o ko’u noho ana maloko o kela hale, o ka pa’uhia aku la no ia o na kiai elua i ka hiamoe, aohe a’u hooponopono ana iho i koe, he pono ia’u ke imi i ke alahele no’u e pakele ai mai ka malu mai o kela puulu kanaka ino.

            “Ua uuku loa ka a ana a ke ahi i kela manawa, nolaila kii aku la au i ka lehu a hapala mai la ma ko’u ili i ole ai e ikeia mai ke keokeo, a i ka makaukau ana o kela mau hana, o ko’u lawe mai la no ia i na pahi elua a na kiai me hookahi pu raifela, o ia no keia pu a olua e ike mai la o ko’u hoomake mai la no ia e hemo mailoko mai o kela hale.

            “He hana hoonana maoli no keia ma ko;u aoao, heaha nae ka waiwai o ka noho malie ana, oiai ka ikaika iloko o ko’u kino; eia nae, o ka mea paha nana i hooi loa mai i ka manao koa iloko o’u, o ia no ko’u lohe ana aku i ka leo o Demona.”

            “Pehea, i loaa ai o Demona ia oe, a hoomaka mai la e holo, mai kela poe kanaka mai?” wahi a Done Jose.

            “Ma ka manawa a’u o ka haalele ana aku i ko’u hale, a ua hala he mau kapuai mahuahua ke kaawale, ua loaa aku la na manao hoohuoi i kela puulu kanaka, ia wa i hoomaka mai ai kekahi poe o lakou e uhai mahope o’u; ua maopopo loa, e loaa mai ana au i kela poe kanaka ke hoomau au i ka hele malie ana, nolaila no ka hoohoka ana aku ia lakou, hoomaka mai la au e holo elike me ka mama i loaa i ko’u mau wawae. Ke oi loa mai la ka nui o na kanaka e alualu mai nei mahope o’u, a ke ike aku la au, o Benigo kekahi iwaena o kela poe. O ko’u holo aku la ia ahiki a kahi o na hoki e ku ana, lohe maopopo loa aku la au i ka leo o Demona, ma kekahi aoao mai, a i kona lohe ana mai i ko’u leo, ua hoomaopopo koke mai la oia, owau no keia kona haku, me ka lilo ole o ko’u lole e komo ana, i mea nona e hoohewahewa ai.

            “Ke kokoke loa mai la kela poe kanaka a’u e hoomaopopo aku la, aia paha ma kahi i aneane aku i ka hookahi haneri, aole nae o’u nana aku no lakou, o ko’u hoomau aku la no ia i ka holo ana, ahiki i ka pili ana aku ma ka aoao o Demona, he hookahi no ia lele ana, kau aku la maluna o kona kua, pili ae la na wawae ma ke aoao, o ka lilo mai la no ia, me ka hookuu ana na Demona ka hana.

            “Aole he mopopo ia’u o ke alahele e holo aku ai o ka’u mea nae i ike, i kela kau ana aku o’u maluna o ke kua o Demona, o kona hoomaka mai la no ia e holo me ka mama, ma kela wahi no a makou o ka holo ana aku ahiki i kona loaa ana ke ike la au, i kekahi poe e hauhoa ana i ko lakou mau lio ame na hoki a hoomaka mai la hoi kekahi poe e alualu ia’u, he mea ole nae ka holo o ko lakou mau holoholona ia Demona.

            “I ka hala hope ana aku o ke kahua hoomoana o na kanaka Hikini, ike iho la au ikekahi mau hiona a’u i hoomaopopo mua ai, a iloko o ka manawa pokole, aia na kanaka he nui, ke alualu mai la ia’u, mai na wahi like ole mai.

            “Ke kahea okoa mai la kekahi poe o lakou ia’u e ku aku a ke ki mai la hoi kekahi poe i ka lakou mau pu, aohe no nae o’u nana aku ia mau hana a lakou aka ke hookikina mau la au ia Demona, e holo me ka mama apau i loaa iaia, a he oiaio e mamao mau ana au mai kela puulu mai i kela ame keia manawa me ko’u manao ole nae e ike houana au ia oukou.”

            “Ma kau koho wale, pehea i hoea aku ai o Demona, ma kahi kokoke i ke kahua hoomoana o ka kanaka Hikini, me kou ike ole ia Kakeo ame kou makuakane?”

            “Ma ia wahi aohe mea hiki ia’u ke pane aku,” i pane mai ai o Konaradi ia Done Jose, me kona ku okoa ana ae iluna, a kiei aku la ilalo me ka huli ana mai hoi i kona mau hoa, a kamailio mai la:

            “Ke ole e kuhihewa ka ike a ko’u mau maka, me he mea la o kela hiona a’u e ike nei, ma kahi mamao mai ia kakou aku nei oka mea ia nana e pane mai i ka haina pololei o kau ninau.”

            Ku ae la na hoa o Konaradi iluna, a nana aku la i kekahi mau kino o ka maalo ana ae, ma kekahi pohaku nui, e pili ana ma ka aoao o kekahi puu.

 

MOKUNA XLII.

 

            Ma keia manawa a Konaradi e hoike nei ia kona moolelo imua o kona mau hoa, aole o lakou lohe aku i ka nakeke mai o kekahi mea, ma ke alahele a lakou o ka holo ana mai a komo iloko o ke ana aka iloko o ko lakou nanea heaha la ia alawa ana aku a Done Jose iluna huli mai la oia ihope a kuhikuhi aku la iluna o kekahi puu kiekie, he oiaio, ike aku la lakou i na Hikini e kieei mai ana mai na kumulaau mai, a mahope mai o na pohaku nunui, a iloko no hoi o kela manawa hookahi, i olapa ae ai ke ahi, me ka hooku’i ana mai he elua mau poka i ka paia o ke ana, me ke ku ole mai nae o kekahi o lakou nei.

            Aole he nana nui o Konaradi no kela poe e ki mai ana i ka lakou mau pu, aka aia kona noonoo nui no kona makuakane, nolaila kiei hou mai la oia iwaho, he oiaio ike mai la i kekahi mau mea elua maluna o na hoki, a koho koke iho la oia, o kona makuakane kekahi o kela mau mea, o kona kahea aku la no ia, me ka peahi pu ana mai e pii aku noluna o ka puu.        

            Ua ikeia ae no kela mau mea e na kanaka Hikini, a ko ukali ae la kekahi poe o lakou maluna o na hoike; aka nae i ka wa i lohe mai ai o na mea maluna o na hoki i ka leo kahea, me ka ike pu ana mai no hoi i ke aniia ana aku o ka lima, ami ka aoao aku o ka puu, hoohuli mai la laua, i ko laua mau hoki, no ka hele pololei ana mai no kahi o ka leo kahea a laua i lohe mai ai.

            “Ke hana mau mai la ke kani ana a ua pu me ke ku ana mai o ke koloka o Konaradi i kekahi poka, aole no nae ia he kuma e hopo iho ai ua kanaka opio nei aka hooho ae la oia me ka leo nui, i ka i ana ae:

            “He hookahi leo huro no kuu makuakane, no kona koa a maka’u ole i keia poe kanaka ino, oia kela me Makale; aka eia o Kakeo ihea kahi i nalowale ai?”

            “Aohe a’u mea hiki ke pane aku no kena ninau au e ke kanaka opio koe wale no keia, e hooliloia mai ana kakou apau i mau pahu papa e keia poe kepolo ina aole kakou e emi aku ana iloko o ke ana,” i pane ae ai ka enekinia.

            Aia o Done Jose, ke ki la i kana pu i ka poe e ki mai nei ia lakou, aka aia mau ka Konaradi nana ana i kona makuakane a iaia i ike aku ai i kekahi o na Hikini e kau ana maluna o ka hoki, i ke kau ana ae i kana pu, no ke ki ana mai ia Mr. Kenekona, o ka oili mai la no ia o Konaradi iwaho, a ki aku la i kana pu, o ka mea i ikeia, o ia no ka haule ana aku o ka pu, mailoko aku o ka lima o kela Hikini, me ke kuemi ana mai hoi o ka hoki ihope, he hookahi no ia owala ana, o ka haule aku la no ia o ka Hikini iloko o ka nahelehele, a hoomaka aku la hoi ka hoki e holo noluna o ka puu.

            Ke hookokoke loa mai la o Mr. Kenekona me kona kokoolua i kahi o ke ana, ua auhee aku la hoi na Hikini, mai ka ukali ana mai mahope o kela mau kanaka, i ko lakou wa i ike mai ai i ke ku ana aku o kekahi o lakou i ka pu, nolaila aole he pilikia ma ka aoao a Mr. Kenekona ma, e pii mai la, aia kahi o ka pilikia mamua mai o ka waha o ke ana aka nae aia mau o Done Jose me ka enekinia, ke hoohana la i ka laua mau pu raifela.

            “E wiki mai olua, a komo iloko nei kahi o ka palekana.” i kahea aku ai o Konaradi me ka leo nui i kona makuakane.

            “Aole he pono ia kakou e puuluulu loa ma ka waha o ke ana nei, o ku mai auanei kekahi o kakou i ka poka, aka e nee aku kakou iloko o ke ana e noho ai,” i kamailio mai ai o Done Jose i kona mau hoa, me ko laua emi ana aku ihope, aka aia mau ka manao hopohopo iloko o Konaradi no kona makuakane, nolaila kiei hou mai la oia iwaho, a ike mai la i ka nawaliwali o ko Mr. Kenekona hoki, o kona holo okoa mai la no ia, mailoko mai o ke ana, me kona nana ole ae i kona kiia aku i ka pu.

            O kela hoki, o ka Hikini i kiia mai ai eia i ka pu, a haule ai ilalo, aia ke ukali mai la mahope o Mr. Kenekona ma nolala holo aku la o Konaradi a loaa kela hoki, o kona kau ae la no ia, me ka holo ana mai a pili ma ka aoao o kona makuakane, a pane aku la:

            “E kau oe e papa maluna o keia hoki, he oi ae ka ikaika o keia holoholona mamua o kena hoki au e kau nei, aole au nana no;u, aole o’u pilikia!”

            No ke kui’o o kela mau olelo a Konaradi e kamailio aku la, o ke kau mai la no ia o kona makuakane ma ka hoki hou, a haalele aku la i kona hoki mua, me ka hoopaa ana aku nae o Konaradi i kekahi kumulaau, o kona mio mai la no ia, kaa mamua, no kekalakai pololei ana aku i kona makuakane, ma ke alahele maalahi e hoea ai no kahi o ke ana.

            Hoko o keia manawa, i hoomaka hou mai ai na Hikini e ki i ka lakou mau pu, me ke ku ana mai o kela hoki, a Kenekona i haalele aku ai a kakaa aku la i ka pali a o ia ka Konaradi o ka hooho ana ae:

            “Ua makehewa wale no kela poka, i kiia mai la no ka mea no kela poe kanaka ponoi no kela hoki; ua hiki nae hoi, eia mai ka panai no ka hana ku i ka lokoino a kela kanaka,” i pane ae ai o Konaradi, me kona ku ana iho i kahi hookahi a nana aku la ma kahi o ka pu i kani mai ai.

            He ike ana aku ka ua o Konaradi i ka onioni o ka lau o kekahi lala laau, o ke kani aku la no ia o kana pu, a oiai he hana ia i hele a lehia i ke kanaka opio, o kana mea i ike aku ai, o ia no ka hina ana mai o kekahi Hikini imua, a kokolo hele aku la, e kaualako ana hoi kekahi wawae ona a maopopo loa iho la ia Konaradi ua ku pono aku ka wawae o kela kanaka, i ka poka, o kana pu.

(Aole i pau.)