Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 13, 31 March 1922 — He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa [ARTICLE]

He Moolelo no NA PUUWAI ELUA A I OLE Ka Hewa o ka Wahine-He Moolelo i Owiliia me na Haawina Hoopihoihoi Noonoo o ke Au o ka Manawa

I ka piha ana o na minuke he umi, hoomaka hou aku la' ke kaaahi e holo, a he mau minuke no hoi koe, kani ae ka. hora eiwa o ka po, ku aku la ke kaaahi no Biele, a oiai he! malihini oia i kela wahi, aole ana hoolalau wale ana aku, aka o ka hele pololei wale no, i kahi e loaa mai ai iaia ka ike, no kona alahele e hoea ai i ka Hale Kahiko. Ua maopopo aia o Kanale Hale, ma kahi he ekolu mile ka mamao mai ka hale hoolulu kaaahi aku, a ke hoomaopopo la no hoi oia, aia ka Hale Kahiko, ma kahi kokoke mai i Kanale Hale, oiai ua hele mua jio oia e makaikai i kela wahi, eia nae he umi makahiki okoa kela i kaahope aku, nolaila ua ano poina iaia ke alanui e hele aku ai a hoea ilaila. Oiai nae he nui na kaa hoolimalima ma kela wahi, kau ae la oia maluna o kekahi kaa a kauoha aku la i ke kalaiwa e lawe pololei iaia no ka hale hookipa, o ka ona nona kela hale hookipa, he kahukaa kahiko oia no ka makuakane o Kapena Ivana, a ua maopopo iaia na wahi apau o na aina o Sr. Leonada. { * I ka hoea ana aku no ka hale hookipa, hele loa aku la noj o Mebure noloko o ka rtimi hookipa, a oiai aole he poe e ae maloko olaila, ua hele mai la ka ona o kela hale e hui pu me ia, a o ia ka Mebure o ka pane ana aku: "Ua hoohewahewa loa paha oe ia'u e Dike?" a mamua nae o ka pane ana mai o ka ona hale i kana ninau, ua komo koke mai la kela kanaka pahaahaa, o ke kau like ana mai maluna 0 ke kaa hookahi me ua o Mebure, alawa mai la ka nana ana a ua kanaka nei ia Mebure, alaila inu awiwi ae la i kona kiaha, 1 kauoha aku ai i kekahi o na kuene, o ka hemo hou aku la: no ia iwaho. «» | "Ea, owai hoi kela kanaka i oili aku la iwaho?" i ninau koke aku ai o Mebure i ka ona o ka hale hookipa. "O keia ka manawa mua loa a'u i ike aku la i keia kanaka, a o ka mea oiaio no ea, he nui na kanaka malihini e noho nei maanei i keia manawa, mahope iho o ka make ana aku o Sr. Leonada. He nui na hoololiloli mahope mai nei o kona make ana, a me he mea la, i ka pau ana o ko'u hoolimalima, i keia makahiki, e kipakuia mai ana au, a hele aku he wahi okoa e noho ai. Iwaena o na kauwa kahiko apau i noho hana aku, malalo o Sr. owau hookahi wale no ka mea i koe, e noho nei, o ka nui o makou, ua hoopauia; a o ka hana nui e hoolalaia mai nei maloko o Kanale Hale no ka mare aku no ia o Miss Kalani me ka Haleu Fanadale. "Maanei ko'u wahi i hanauia ai, a ua elemakule no hoi ij keia manawa, aka nae aole loa he wahi'aloha iki iloko o Missj Kalani no makou, nolaila e ku ana au a hele me keia kino i elemakule, a imi aku i wahi hou e noho ai, oiai nae, aole pela ka manao o Sr. Leonada, o keia ko'u wahi e noho ai, ahiki i ka hooluolu ana." j Ma kela wahi o na olelo a Dike, hoomaha iki iho la oia, no ] ka mea hiolo mai la na kulu waimaka mai kona mau lihilihi<| mai. aka nae, hoomaka hou mai la e kamailio. I "Ke hoomaopopo nei au, no ko'u ike mua ana i kou helehelena aole nae he hiki ia'u ke hoomanao no ka'u wahi i ike mua, ai. Heaha kau mea i makemake ai e ke kanaka opio r a'u- e J haawi aku ai?" "E haawi mai oe i kiaha waimomona no'u, me kekahi mau ciga maikai loa, aole o kela ano ciga pupuka au e kuai mai ai ia Kapena Ivana ame a'u i ko maua wa e hoea mai ai no kou wahi nei." "Alaila o oe ka paha ke kokoolua o Kapena Ivana e hoea mau mai ana ianei, ma ka inoa o Keaka, ea? Akahi mai la au a hoomanao no kela mau la a olua e hele pu ana, ua palaka maoli ko'u noonoo, i kau a mea o ka loihi loa o keia mau makahiki, akahi no a ike hou ia oe." Ma kela wahi i kii aku ai o Dike i ke kiaha waimomona, me kekahi mau ciga, a haawi mai la ia Mebure, me ka hoole ana mai e lawe aku i ke kumukuai o kela mau mea a ke kanaka opio i haawi aku ai iaia, mamuli o kona manao, e hala ana he mau la a Mebure e noho ai ma kona hale hookipa, a e pomaikai ana oia, i kela kanaka opio. Ua hoala mai la oia i na kamailio ana no na la i hala, i k"a wa e ola ana o Sr. j Leonada, aka nae ua pane e aku la o Mebure iaia: "O ko'u manao mua, o ia no ka liuli hoi hou ana aku no Ladana maluna o ke kaaahi halihali leka ma keia po, aka nae, ina oe e ae mai ana, e hoaumoe au ma kou hale hookipa nei i keia po. alaila ma ka la apopo au e huli hoi aku aia. Alila e hooko i'o ia ana anei ka mare mawaena o Miss Kalani, ame kana kane i hoopalau ai?" / "Ae, e mareia aku ana o Miss Kalani me ka Haku Fanadale, kekahi o na haku opio piha uhauha e noho nei ma keia wahi, a mahope o ko laua mareia ana, e hoi aku ana laua a noh<> ma ka home o kela haku, he home hoi, i hoomaemae hou ia iho nei, me na dala a Sr. Leonada ; nolaila e ike mai oe e ka hoaloha, i na hana uhauha a Miss Kalani, a ina paha o oe kekahi i maopopo, i ka huina nui o na dala i hoomaunauna wale ia e kela kaikamahine, ua lawa ia no ke kii ana aku i na iwi o Sr. Leonada a kaula'i ae i ka la." Wehe ae la o Mebure i kana uwaki a nana iho la, o ka hapalua ia o ka hora eiwa, me ka pane ana aku: "E hele aku ana au i ka holoholo, a ma ka hora umi-kuma-makahi o keia po e hoea hou mai ai au. O ka'u \vahi makemake ai e hele holoholo, maloko o ka ululaau, a hoea no ka Hale Kahiko. Pehea la ka loihi a'u e hele ai a hoea no kela wahi? Ma ka'u mea e hoomaopopo nei, he pololei wale no ke alanui e hele aku ai a hoea ilaila." Kulou iho la ke poo o Dike ilalo, no ke kahaha, i ka lohe ana mai, i ka makemake o ke kanaka opio e hele holoholo noloko o ka ululaau,/ iloko o kela manawa o ka po, aka nae pane mai la oia: "He hapaha hora wale no au e hele aku ai, o ka hoea no ia no kela hale, ina nae aole oe i poina i ke alanui pokole e hele ai. I hoike aku nae au ia oe, aole he heleia o kela alanui no kekahi manawa loihi, a ua hele paha a paa i ka nahelehele, a o kekahi no hoi, he h«na paakiki mau ka manao ana, e loaa ia oe kekahi o na kanaka kamaaina maanei nei, e hele pu me oe i ka po." "Alaila he maka'u ka.paha na kanaka o keia wahi i ke akua lapu ea? No'u iho, he mea ano ole loa ke akua lapu ia'u," wahi a Mebure me kona akaaka okoa ana ae. Mahope loa iho la i ua o Mebure he manao hoopoino ia Kapena Ivana, ka i hoolalaia, nolaila i wahi e komo ole ai oia iloko o ka poino, k,amailio hou mai la ia Dike: "E nonoi aku ana au i kou oluolu, e haawi mai i kekahi laau nui ia'u, he mea paa wale aku no hoi, ua ikeia aku auanei ka poe hōohalua o ka po, ua hiki ia'u ke kupale no'u iho. Ke makemake pu nei no hoi au, e noho hamau loa oe, no na mea e pili ana i keia huakai holoholo a'u, a e ike aku ana no oe, i ka pomaikai r o kou hoolohe ana i keia mau olelo a'u." "Ke manao nei au, aole au'mea e kanalua ai no'u; aka nae

ua hookahaha loa ia mai ko'u noonoo, no ke ano o kau hana e hele nei no kela wahi* i leauia ka weli e na mea apau." "E heie ana au no ka Hale Kahiko, e hui pu me kekahi miea, 0 kona inoa nae aole au e hoike aku ana ia oe, aka e lohe aku ana no nae oe, ma keia hope aku nona." "Ina owau ma kou wahi, aole au e hele iloko o keia wa poeleele," wahi a Dike, me ka hoike okoa ana mai i kona ano k maka'u. "O kela kanaka pahaahaa o ke komo ana mai nei, a hemo hou aku nei iwaho, oia anei kekahi i komo pu ma keia hana au o ka manao ana e hele aku e hooko?" "Aole oiaio loa keia mau olelo a'u e kamailio aku nei ia oe, eia no o Kapena Ivana ke ola nei, me ke ola kino maikai, aka nae no keia mau la, aole loa he pono e hoikeike ae iho imua o ke akea. Aohe au hopohopo ana i koe no kou hoolimalima, a no kou kipakuia mai paha. E hoomanao,,e noho hamau loa oe no kau mau mea apau i lohe aku la mai ia'u aku." I kela manawa nae i komo mai ai kekahi poe kanaka ekolu, a noho ae la ma ka aoao o "kekahi pakaukau, he pc*e kamaaina no kela, o ka pau ana mai no ia o ka lakou hana, a i hele ae e hoonanea me Dike, elike me ka lakou hana mau, i na po apau; nolaila haalele mai la o Dike ia Mebure, me ke kii ana aku i omole waina no lakou, a kukulu aku la iluna o ke pakaukau. Oiai aole i pau kona makemake e kamailio pu me Mebure, nonoi aku la oia i kela poe kanaka e kala mai iaia, a hoi hou mai la no kahi a Mebure e ku ana, me ka ninau ana aku: "He mea hou anei kekahi a'u e hana aku ai not* e kuu hoaloha? Ina aole i komo mai nei keia poe kanaka, ina ua hele pu aku au me oe, no ka hoolaukanaka ana aku i kau huakai poeleele." "Mai hoopilikia i kou noonoo, aole o'u maka'u i ka hele hookahi i ka po, a ina no ko'u hoohaluaia mai, e hiki ana no ia'u ke kupale no'u iho. He elima minuke i koe a'u e kakali ai, alaila hoea ae i ka manawa kupono a'u e hele aku ai ma kau misk.na/ Alawa iho la oia i ka nupepa ana o ka lawe pu ana mai, akahi no oia a ike iho i kekahi mau huapalapala nunui e kau ana, no ke poho ana o kekahi banako, me ka holo mahuka ana o na kanaka na 'akou e hoohana ana i ua banako nei. Oiai o kela ka nuhou nana i hookau mau mai i ka weli iaia 1 na manawa apau, no ka huaiia ae o ke karaima a kona makuakane i hana ai. a i hookau mai ai hoi i ka hilahila maluna o kona ohana, hoomau loa iho la ua o Mebure i ka heluhelu ana, o kana mea i ike iho, o ia no ka nui o ka poe hanohano a ko'iko'i o ka aina, i owiliia iloko o kekahi o na hana apuka ino loa, ka mea nana i hoonele aku i na kaukani o na kaukani o na ohana ilihune iloko o ka nele ame ka hoal, no ka mea 0 na miliona|dala, a lakou i hoahu ai, ua puehu aku la, elike me ka opala e puhiia ana e ka makani. Iwaena o na kanaka ko'iko'i, na lakou i apuka aku i ka lehulehu, o ka inoa kekahi o Keoni Pilipo Mebure. ua holo mahuka aku nae oia# he mau mahina mamua o ka ikeia ana o ke poho o ka hale banako, ana i noho poo ai, a ua manaoia, aia oia ma kekahi o na kulanakauhale o Amenka Hema, kahi 1 noho ai, ma kekahi inoa okoa, aka nae, aia na makaikiu o ke aupuni mahope o kona meheu, no ka hopu ana aku iaia a paa, a hoihoi mai no kona hookolokoloia aku, no ke karaima ana i hana ai. "O, e na lani I" i hooho ae ai o Keaka Mebure, me ka hele o kona helehelena a kunahihi. "Pehea ana la ka pono o kuu makuahine ame kuu kaikuahine? No kekahi manawa pokole, e hiki ana ia laua ke noho iloko o ka hauoli. mamuli o ka maopopo ole o keia nuhou hoolelehauli, aka nae e hoea mai ana he la, e hoea aku ai ka lohe imua o laua, no ke karaima a kuu makuakane i hana ai. O, aole he mea pono e paa kuu makuakane ika hopuia! Pehea la e hiki ai ia'u ke hoike aku iaia i ka lohe, no ka pilikia e hookokoke aku nei iaia?" . No kela piha i ka pioloke o kona noonoo, kiola okoa iho la oia i ka nupepa ilalo, aka nae no kona hopohopo, o loaa auanei kela nupepa i kekahi mea, lalau hou aku la a hoōkomo ae Ia maloko o ka pakeke o kona kuka, me ka namunamu ana iho: "E hele aku ana au e hui pu me Miss Kalani, a ma ia manawa hookahi, e noonoo pu ai au, i ka mea e hana aku ai no ka pono o kuu makuakane, i wahi nona e paa ole ai i ka hopuia. E hoike aku ana au imua o kela wahine opio, he hoaloha au no Kapena Ivana, a nana au i hoouna mai, no ka hui pu ana me ia, a e hakilo pono aku ana au, ina paha he epa kekahi ma ka aoao o kela wahine opio. Malia paha he hana naaupo keia a'u e hooko nei, e kau mai ai na hoahewa ana a Kapena Ivana maluna o'u, ua lohi loa nae keia manawa no'u e hoi hope ai, koe wale no ka hele ana aku imua a ike i ka hopena 0 ka'u hana." Lalau aku la ua o Mebure i ka pauku laau a Dike o ka lawe ana mai, o kona hele aku la no ia no kahi o ka puka, aia no hoi na keonimana o ke komo ana mai, ma na minuke mamua iho, ke nonoho nui la ma ke pakaukau e inu i ko lakou mau kiaha bia, me ka nana ana mai nae iaia nei, a o Dike ka mea 1 pane mai: "E kakali aku ana au, o kou hoi mai, ma ka hora umi-ku-mamakahi o keia po." wahi ana me kona piha i ke kahaha, i ka ike ana mai, i ka haikea maoli o ka helehelena o ke kanaka opio. Kunou wale aku la no o Mebure i kona poo, a hemo aku la iwaho, i ka nana aku i ua kanaka opio nei, ua hele maoli oia a piha me na manao hehena, ke hele la oia me ka awiwi, aia hoi kekahi lima ona, ke pono ka wale la no i ka pauku laaau i o a ia nei, elike me kekahi kanaka, e hele ana e hooko i kekahi hana karaima. Hele pololei aku la oia ma. ke alanui ahiki i ka hale hope loa, alaila huli ae la ke alanui ololi, e moe ana iloko o ka ululaaii, eia nae, hakalia no iaia a komo aleu iloko o kahi pouliuli„ o ka manawa no ia i oili ae ai he kanaka kino pahaahaa mai kekahi wahi ana e pee ana, a ukali aku. la mahope o Mebure, o keia no ke kanaka, o ke kau pu ana mai me Mebure maluna 0 ke kaaahi hookahi, ma kela po, a oia no hoi kela kanaka, ana i ike ai maloko o ka hale hookipa. MOKUNA WII. Ma ka hoi i loaa mai ai ke kelekalapa mai ia Ela ua hoopilikia loa ia ka noonoo o Kapena Ivana, he mau ma* nawa lehulehu kana nana ana iho i kela kelekalapa, me ka maopopo ole o kana mea e hana aku ai. Penei iho ke keleklapa a Ela i hoouna mai ai: "Aole i hoi mai kuu kaikunane. E kauoha aku oe iaia e hoi mai me ka hikiwawe loa, oiai maua iloko o ka pilikia nui." Ua lawa kela hoakaka pokole maloko o ke kelekalapā a Ela, 1 kumu e hoopihoihoiia ai o Kapena Ivana.* Aole he maopopo iki iaiaj3 ka pilikia nui i kau aku maluna o ka makuahine ame kana kaikamahine, koe wale no, ma kona manao koho iho, mamuli paha ia o ka maopopo ole ana o kahi o Keaka Mebure i hele ai. Noonoo iho la oia, e hele hou e hui me na ona, o ka hui a Mebure e noho hana ana, eia nae he hana hoopau manawa wale no ia, o kana i hooholo iho ai, o ia no ke kakau ana i leka na Ela, a na Mebure hoi kekahi, nolaila iloko o na minuke he iwakalua wale no ua paa iho la kana mau leka i ke kakau, a hoouna aku la ma ka lima, o kekahi elele e lawe a hookomo iloko o ka pahu leka kokoke. Oiai ke nee la ka manawa imua, kau aku la oia maluna o kekahi kaa, a holo aku la no ka hale hoolulu kaaahi, no ka hooko ana aku i kana mea i hoOlala mua ai, no ka hui kino ana me Miss Kalani. I (Aole i pau)