Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 24, 15 June 1922 — KA NINAU ELELE LAHUI E HOOUNA AI NO WAKINEKONA [ARTICLE]

KA NINAU ELELE LAHUI E HOOUNA AI NO WAKINEKONA

(Kakauia e I>. K. Kaonohilani) O ka papainoa o na Elele Lahui e manaoia nei he kupono o ka aoao Kulaiaina Rcpubalika i oili ao nei; he poe maikai wale no ia, aka nae, 0 ka ninau nui a koikoi a kela ame keia i loaa ka mana koho baloka mai Hawaii a Niihau e lawe ai a noonoo kupono, mai keia wa aku ahiki i ka la koho mua iloko o Okatoba e hiki mai ana, mamua o kou koho ana i kou baloka ia la, me ka nana ole ia o ka ninau aoao kalaiaina, ina o kau i ike ai he Elele Bepubaiika; oiai, he ninau pili lahui keia: Owai la o Lakou nei ke Kanaka Kupono? He ninau nui a ko'iko'i keia; o ka Elele lahui kupono; aole keia la he kanaka me ka pono onou wale aku ho; oiai, aia i keia kanaka ke ola, ame ka make, ka laupai o na pono ame na pomaikai, ka nele, a me ka huno o ka lahui. Aole keia lie ninau pili ohana, a pili hoaloha e manao iho ai e koho ana au ia mea; oiai, he pili, a he hoaloha no'u. me ka ike no, aole 1 kupono no ia kulana; a aole hoi no ka waiwai a hanohano a ano e ae. Aole hoi he kanaka i ike maopopo ia aku ai no kona nana kapakahi ana iho i kahi, no kona nele a hune; £. e pai ana hoi i ke kanaka waiwai a hanohano; aka, i kanaka m ūkai; a elike hoi na kanaka apau loa imua o ke kanaka nona ua kulana lu. Oiai, o keia kanaka iho la ka kakou huli ai; huli i'a, a huli pomaikai; no ke kane; a no ka wahine i loaa a loaa ole ka mana koho balota; pela pu na keiki ame na moopuna ame na pua aku, a i ka hope loa o keia lahui, me ka nana ole ia o ka ninau pili ili, a he ohana hookahi hoi kakou.

Ma ona la, e hiki ai e loaa mai ia kakou na kokua ana mai ia Amerika mai; a mai iaia aku e lohe ai o Amerika i ko kakou mau ano ame na makemake.

E ike e ia aku hoi ia mau ang maikai o ua kanaka la, ame na ano e haiia aku nei; oiai no oia i Hawaii nei, a imua hoi o ko kakou mau alo, a o oukou hoi e na mana koho baloka mai Hawaii a Niihau; aole e ui ae i ke akea a hooiaio mai i ke kupono o kahi kanaka; oiai, aole ana hana i hana ai no ka pono o ka lehulehpu; anoai, he poe kakaikahi wale iho no; a i ole, aole no, a o ia wahi maikai iki la, o ia ka mea e kulaia mai ai he maikai, i mea e hoohei ai i ka noonoo o ka lehulehu.

O ke kanaka kupono ma nei kulana; ho kanaka i ikeia kana mau hann. i hana ai, no ko ka lehulehn pono a pomaikai i na wa i hala, aole o na hana i maopopo ole ka pamaikai; o ia ke ano e kulaia mai ai he kupono, uwoki ia mau ano. He kanaka elike me na ano i haiia ae nei, a e haiia aku ana: 1. He niakaukau hana; liaku; hoololi; pakui; hooponopono, a ike maopopo i ka inanao o ka huaolelo kanawai nona ponoi iho; me ke kaukai o!e aa ha'i c hana, a e a'o mai iaia 5 ke ano o hana ai: Oiai kahi oka hana; aole ia he wahi no ke a'oia mai e ha'i, aka, e i.ianao mau ia, o ke kanaka e lawe on» i nei kulana, ua lawa oia me na makaukau liana ma na ano apau loa, ma ia mahele. Pela iho la i akeia ai i kanaka i makaukau ma na ano apau; a pela i lilo ai keia kulana i kulana pookela no ka elele lahui, a e loaa iaia, i ka mea e hooleiia aku ai o keia kulana keia makaukau. Pela iho la i lilo ai keia kulana ano nui; e lilo ole ai i kulana paani wale ia me ka manao ana e alualu no ka hinohano o ke kulana elele; a no ka nui o ke dala; mai haawi i na kakoo ana e ka poe i loaa ka mana kt»ho haloka mai Hawaii a Niihau ii ano poe, o poino auanei ka lahui, anie ka waiwai o ka poe mea waiwa 1 .. 2. He umauma lahalaha; he akea aia iloko o keia mahele na ano oiaio a maikai; e laa ka oluolu; akahi; huhu hoomauhala ole; aloha hoakanaka; nlunu ole; a makee ole no kona pono a pomaikai wale iho no. E haawi ana i kona manawa ponoi; amo kana, elike me ka hiki me ka minamina ole no ko ha'i pono a pomaikai; he nani ia a he maikai: 3. He makaala hana; e nana pono ana i kahi e pono, a e pomaikai ai o ka lahui; e pale ana i na wahi e poino ai, mai ke omo ana aku mai kana mau hana e hana ai, ame ka ha'i mau hana ame na makemake o na kauoha kanawai, mai ko kakou ahaolelo kuloko aku nei. 4. He kuokoa, o ia haawina pookela abu no ia; oiai, o ua kulana elelo la, aia imua ona na mek apau e hei ai o ka noonoo; a e puhiii ai o ka ike o ka poe ike; a i wahi e kaawale ai o ka lahui, mai keia mau poino mai; e hanauia ke kanaka e na manao kuokoa e pono ai; i lilo ole ai 'oia, i mea hoohulihuli wale ia elike me ka pipi Pake moewai. Pela i ake ia ai e lawa ke kanaka me na makaukau hana kanawai; i ole ai oia & pulapu waleia e nā olohe hana kanawai e onoonou aku ai penei, a penei oe e hana aku ai, a mai manao wale iho ka elele, o na pono i hanaia e ha'i; a ina BO ia mai ko kakou ahaolelo kuloko aku nei, o ia kana e hookomo aku ai iloko o ka ahaolelo lahui me ka popuahulu.

He kuhihewa nui ia o kakou; e aku iloko o ko kakou ahaolelo kuloko, a onou pupuahuluia aku imua o ka elele lahui; a uhaoia aku iloko 0 ka ahaolelo nui, oiai nae, aole ia he makemake no ka lahui. i ake ia ai, i kanaka ka Elele i lawa me ka makaukau hana kanawai , a me nei mau ano i haiia ae nei, a e haiia aku ana; aole hoi me ka pono onou wale aku no; oiai, o ia ka puka e ike mai ai o Amerika i ko kakou mau makemake, ame lea loea kilo aupuni. He mau wa i hala ae nei, i hanaia ai ia ano hana, a i ikeia ai he hana hemahema maoli, a i mihi ai ka poe na lakou i hana ia hemahema, a i lilo ia hemahema i mea hoopoino mai i ka lahui, ina aole 1 makaalaia aku. (Aole i pau).