Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 34, 24 August 1922 — NA ANOAI [ARTICLE]

NA ANOAI

Ma ka nupepa namu o kela ji>au la aku la i hala, i ikeia ae ai kekahi mau manao ano hoomaoe 0 keia ano, "Eia ka wa no kokahi mau wahine Hawaii e waiho ae ai he noi kane ilikea i makemake e loaa na wahine Hawaii na laua." n, 0 ke kumu 0 ka makemak« x nui 0 koia mau ilikea e loaa na wahine Hawaii, 0 ia no ko laua hoomaopopoia ana aku, aia ka a mare he wahine Hawaii, alaila aeia m»i e komo aku iloko o ka Ahahui €ivie 0 na Hawaii. Ina no ia mea wale no ka manao 0 keia mau ilikea, ua ahuwale e no ka pono ol« 0 ia ano mare ana; a no ka mea, aole he aloha e loaa ae ma,ia hoohui ana—ina hoi ko ola mai no kekahi 0 na wahine kuahewa i keia mau la —0 ka mare wale ae no a loaa ka iuoa, aole ana he kino, a no ka mea ke kaualakoia la ke kiuo i 0 loa aku i kahi o ka manao mua. O ka manao mua, 0 ia ka makemake e lilo i lala no ka Ahahui Civic o na Hawaii; 0 ka manao elua, i wahine Hawaii. He alanui ka manao elua no ka manao ekahi e hiki ai ke hookoia ka iini. E maalea oukou me he naheaa la, a e noho malie hoi me he mann nunu la. Ke mau nei no ka waiwaiio 0 £eia wahi olelo. Aole no e pau i na tausani 0 na hanauna 0 keia mua aku. He wahi mea ano e i ka nana iho, a ano kupono ole. O keia ka maauaua oiaio maoli i ano kulike aku me ko kela ano i ikeia makai 0 Koholaloa, i hoopau a paniia ma kela mau makahiki aku nei. No na wahine hoi ia, o keia hoi o na kane. He mea ponp e makaala kakou i na pahelo 0 koia ano aeae maoli. . Ma kekahi aoao 0 keia e komo maoli ae ana ka manao o kfe ano e puka ae ai 0 keia wahi olelo, "He wahi haole maikai ka hoi keia!" no paha kakou i na mea a elua o ka hele 110 me Kristo ka oi loa 0 ka maikai. I loaa ole no ke kane, mamuli 0 ka ike ole i ka hoalohaloha, noho malie qo pela, aole o ke apu ae i neia ano maunu haekaeka, a hooluhi hewa.

I ke au kahiko ō Hawaii nei, ua hookauia aku ka ike o ka makuakane maluna o kana keikikane, a o ka ike hoi o ka makuahine, ua hookauia aku maluna o na kaikamahine. O keia, o ia no ,ina h« ike hana waa, a i ole aumoana ko ka makuakane, e a'oia ana no kana keiki eia i keia ike. A o keia ikf e a'o mau ia ana mai kekahi hina* una a i kekahi hanauna. Aole ma* nawa e nele ai. Ina ua nele ia makuakaiie i ke keikikane, i hiki ai iaia ke a'o aku i kana oihana, ua lawe mai oia i kekahi keikikane a kona kaikuaana, a i ol« kaikaina p*ha. A pela no ka ike hana knku ahu, a i ole hana kapa paha o ka maKuahine. Ua lawe ae no ka makuahine i kana kaikamahine a a'o aku i kona ike. Ina aole ana Jcaij kamahine, ua kii aku oip. e hanai i | ke kaikamahino a kona kaiknaana, a i 010 muli paha ,a ina va nele ne i ka loaa ma keia ano, ua aki» ma ka aoao o Ve kane, ahiki i ka loaa %na o kekahi mea, nana e lawe aku i keia ike o ka makuahiae. Ua hanaia kela ma na olhana apau 0 Hawaii nei. Ka ike lawai'a ame ka loaa ana o ka ko'a huna, aole e' hoikeia ana i kokahi poe e akti, aka, 1 ke keiki wale no a ia kanaka li' wai'a. O ka iko holomoana aole he a'o wale ia aku i ka poe mawaho aku o ia ohana, a i na keiki ponoi wale no e a'oia *i. Aole no hoi he man ki'o, a he mau holomoana maluna o n* auwaa apau e holo ana i na mokupuni o ko na aina e. Aole no ni

alii o ia mau la, i ik* 1 keia r hana, aka, ua milaoii Da e na i ua kanaka ik« i kei* mg U -, apau. A i ka *m , holo moa»*, ua. kiiia akU q« kap--, o ia hoi ii» holomoku, ame nn «iln 0 ia hoi aa pailaka paka o keia m u la. No ka nea ,«lik« ole S n H keia »au oihano. H« oko n n- v s hoio moku ,a h« ok«a no ke kil,.. () ka hana a ke kilo, o ia no ka , ie aaa i na au, ame na maknn,. nv4 na ao e hoik« mai ana i k* nj nji la mau U, ua hiki i ke kilo ko -; P 1 ma ao plli aina, ame na no he'i* ira!« iho nO i ka lēwa. Kc ka ike apa a ke kilo, e hu i«i ana no .ka huakai aumoana k » auwaa. Ma ka moolelo o Moikfh« »j-,# Paao kakou e ike ai i kekahi r.v, moolelo hooni puuwai, i na h an , akamai a na kanaka holomoan* 0 ke au kahiko. He mau moo>: 0 oiaio keia. He mau moolelo r hooia mai ana ia kakou o keia ln. i k» pili -i'o o ko kakou mmi kupn na, me na kanaka o na mokupuni ma ka Hema aku nei o kakon Hr mau moolelo e hoike mai mr ka moakaka, i ka maopopo ana o ko kakou mau kupuna i keia ma» moku puni, amo ka hiki ana U lako l: w hele me ka pololai, ahiki i k.-i h* kau ana. o ko lakou mau anwnn lhna o na kahakai o ia mnu n,ok„ puni. He mau moolelo hoi o ho>kr mai ana i ka ike holomoan.i o ko kakou niau kupuna, me ka nelo i kr panana a ka haole.

—Ma l««i«m»n mwlelo kaknu p ike iho si, ato!e wale «o i lea ikf hni* mrtku o ko kakou mau kupuna, nki. i ko Ukou ike i ke kilo hoku A o ia ka mea i kapaia ni o pallaka, he kilo. Na keia kiln f nana, aole wale no 0 na ao pili »im. aka, i na hoku e «lakai polnloi i» aku ai kona auwaa ahiki i ka p*p ana i )ca aina i mkemakei* e hiki aku. Ma lctia mau moolelo no hoi k* kou e iko pu iho ai, i ke kulana kino 0 ko kakou mau kupuna. Ma ka nana iho, m« he mea la, he mau kanaka kae'ae'a wale no ko u m<iu la. I kekahi manawa e lona ana ka auwaa i ka ino nui, a e pau ana ka al ame ka wai, «ka, aoin nae o ia nele ana e 'lilo ana i* 1 mea e hoonole mai ai i ka aa an» f hoomau aku i ka hele ana imua, nmr ka imi ana 1 wahi e loaa ai ka wai ame ka al. Ua ike wale ia no e lakAu na mokupuni liilii 0 mau kai. a i ka nele ana i ka wai,; ua mokio loa aku ko lakou auwa.n, e loaa kekahi 0 keia mau moku puni liilii, no ka mea, 0 ka huaniu kekahi.wahl e loaa ai ka wai. A I i kekahi manawa, ua loaa no ka « mamuii 0 ka loaa ana 0 na i 'a 0 ka moana, no ka mea, o ka piliki» ai ka piHkia maalahi loa, no ka mfa, e k«le ana no kela ame keia auwa* me ka makaūkau lawai'a. O k.i pilikia wai ka pilikia paakiki loa. aka, e ike mai kakou, aole a lakou mau pahuhao ,a i ole laau paha ka lawe ana' i na wai, he mau ipW pohue wale no, aka, ua aa no naie īakou e au i keia mau kai loihi, mv ka nana ole i na ino he nui wa)« | hanaia keia mau mea, no ka ma\ kem«Jte fmi aina no hol 0 ko mau k»sptfna ,ame kela kaakele e ike i na aina 0 ko na am» e. I kekahi manawa, ua hoike m*; na moololo i ka pae a»& aku o kfi* mau auwaa maluna o na mokupun i hohoia e na kanaka okoa ae. Da kanaka Hawail ae, a ua ikna i* mau Wahi 0 na aina aikanaka. Mn na moolelo Hawaii, ua ikeia ko k* kou mau kupuna, he lahui ike o> i ka ai kanaka. Aka, ma nn mnk'; puni pili Hemā, 0 ia hoi 0 Tiki m*. he mau mokupuni keia i nohnia ' na kanaka aikannkn. A ua ptta k° kakou mau moololo mo kfia mau huaka'i i hiki aku i keia mau moku puni, i laweia aku na auwaa il.iHa mamull paha 0 ka ino, a lilo keia mau kanaka Hawaii i ka hakaka me keia poe kanaka aikanakn. no n|e i h«po iho na kanika H> waii, ua pae aku a ua kaua s k ; kekahi manawa, he mau kaun# » no e ku-e ana i kekahi mau . 0 na kanaka aikanak*. Aal** r* f 1 maka'uia k«ia mau kaua e kr> k;< kou mau kupuna. I kekahi nur* wa, ua make a pau )oa keknhi m»-: auwaa i ka nui loa o na enemi, aka ua hoola mai no na moolelo ; hoi aoa m»i 0 ke koena 0 keia Hawaii, loaa hou na kanaka koa, * hele hou 0 imi I kela mokupuni *'• kanaka, a luku i kela poe kana'*»Ma kekahi mau mooloio, ua mai kekahi mau mokupuni e koknh 1 mau kanaka Hawaii uuku wale a ua hoonoho aku i kekahi poo luna 0 ia mau mokupuni ,e hookAn* ka ana hol ma na alanui e hel'i» ana e ko kakou mau kupuna. Aa, aloha i'o no ia mau kanaU 0 ia mau la i hala )oa aku mn " Eia no nae ke koko o kekahi 0 » poe kanaka, ke klihe nei iloko 0 *a aakoko 9 kekahi poe Hawaii <• mai nei. Ho mau moolelo ko k»k<*i eka lahui Hawaii e haaheo ni Vr | aole kakou e hilahila i na han* 1 ko kakou mau kupuna. Ke ku m" 1 wi ia mau mea imua 0 kakou, a kakou e imi aku.