Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 40, 5 October 1922 — E NA MAKUA MEA KEIKI! [ARTICLE]

E NA MAKUA MEA KEIKI!

Aia kekahi mea ano nui loa iwaena o ka nohona ohana ana, i hoohemahema nui ia e na ohana like ole apau, iwaena o kakou na Hawaii. O ke ko'iko'i o ke ahewa ana aia maluna o na makua, e alakai a e hooponopono ana i ka nohona ohana ana. Ua ikeia i keia la a no kekahi mau la no i hala ae nei, ke ano mailo a hinanawe mai o ke ola o na keiki a kakou; a no ia mea ua ulu ae ho ninau, heaha ke kumu o keiaf Eia no, na hoomaopopo ole kakou i ka hana a na makua, a kupuna o kakou i hala, ma ka lakou mau hanai a lapaau ana i na keiki. Aia he ano e nui, a he awawa nui no hoi ma kekahi olelo ana, e ku nei mawaena o ka lakou ame ka kakou hooponopono ana i na keiki. Ma keia wa o ko kakou ola āna ua ikeia aku ka hala ana o ka wa ai o na keiki, mamuli o ka nele no i lvoi i kekahi wa i na meaai kupono, a o kekahi no hoi, o ka uhai o na makua i ka manawa ma ka nwaki. 0 keia mau mea elua i .huiia, ua ala

mai ka pono ole o ke ola o na keiki, a ano hiuanawe a mauleule no. O ka kakou ano ai, o ia ka poi, kekahi o na ai helu ekahi Joa no ke kino. He oiaio, aole no hoi he Hawaii i nelf loa, e loaa'ole ai kau wahi mamalaai, i kela ame keia la. Me keia ai ua hiki no ke loaa ke ola kupono i oleloia he ilihune haalele loa, ke ola roo ka maikai i oi aku mamua o na ano ai e ae i ikeia. Nolaila, * i.ke kakou ,aole h« hemahema o ka ai; aia ka hemahema nia kahi *> ka hoohana ana aku i ua ai la, i loaa ae he hopeaa maikal. Pela ka ike'ame ka hoomaopopoia i koia mau la. Kc ola nei no kekahi o kakon i keia mau la i paa malalo a'o naauao o keia au hou—-he a'o lalau nae—o ia no ka hanai ana i na ; keiki liilii ma ka manawa o ka nwaki. O keia hana ana, na ho'iho'iia ae ka noonoo ame ka ike, ame ka paulele nui, aia a hoike mai ka uwajki i ka manawa pololei a na keiki, alaila, un pololei i'o; me ka nana j ole ia o ka uwe a wili ana mai o na | keiki i ka pololi; a eip kekahi, i ka ; wili ana mai -e na keiki i ka pololi, | mawaho ae o ke kuhikuhi a ka uwaki i ka wa poloH, ua onouia aku keIkahi mau meaai mama e ae, i mea e hoomama ae ai i ka pololi ahiki ae i ka wa ai, ma ka uwaki. Ma keia hana ana, ua ala mai he mau hemahoma o ke ola kino; a no ia mea, ninau iho la na makua, heaha no hoi keia o na keikif I ka holoholo mai la eo ka hoi a o ka hinape wale mai la no ka hoi iaf O ke kanawai paa o ke ola kino, o ia no, "Ka ai no ka opu, a o ka opu no ka ai." O ka mea ku-e i keia ma ke ano hoomakaulii, e hoopukapuka waiwai ana, ma ka hoole ana iho ia opu i kona makemake i ka wa pono, e ala mai ana he hemahema, a no ka mea, mailaila ae ka pono o na paahana apau o ke kino. Nolaila ka lawe o na kupuna i keia-01010, a o oukoir*no e na lehu» lehu mea kupuna, i lohe a hoomaopopo i ka i ana" mai maauhele le ifio no me ka hookomo wahi ai ole no ka opu; a i ka ai ana ā na keiki, e noho mai ana. no na kupuna, me ka hoomaopopo pono ana i ka nui kUpoii£»/ka ai a na' keiki o ka ai aiia, ««' n hookikina mau ana, '' E ai a maona; e hoonuul" Aole lkkou e haalele i na kciki*ma na papaaina, a ike kumaka Lka nui kupono o ka ai i aiia e na keiki. O keia na hooponopono a ko kakou mau makua a kupuna i moe. O keia no hoi ka haina o kekahi ninau ko'iko'i, a mua loa, ma ka 4>ihana lapaau ma ka wa kahiko, "Heaha ka laau oi loa no ke kino, | mailuna alalof " Haina, o ka ai. O ka hoopiha ana i ka opu i ka ai, o ka mea ia nana e kipaku aku i na ino apau e waiho ana maloko o ke kino. He oiaio no keia a'o a kahiko. O ka piha ana o ka opu i na ai kupono, e ola ae ana ke kino me ka piha maikai ,aole o kela ano polohe a aluhee; he maloeloe ke ano. Ma ka hanai ana a na makua o keia au i na keiki me na meaai mama i ka wa pololi maoli o na keiki, ua ala ae he mau hemahema. O ia mau hemahema i ala ae ma na hana hemahenia i hanaia, ua hou helo na makua me ka maopopo ole i ka mea e hana aku ai no na keiki. O ka pahu hopu o keia hana hemahoma ana, 0 ia ka ho 'iho 'i ana i na keiki i loaa keia hemahema ma ka lima o na kauka i laikinila, no ka hooponopono 1 ana i keia hemahema au e ka makua i hana ai. He mea maopopo, e poha ana ka lae o ua makua la, i hahai i ke kuhi,kuhi a ka manamana o ka uwaki, i na dala mahuahua a ko'iko'i. Ina no oe e ka makua i kii aku a lawe mai i ua wahl uwati nei, ma kona wahi e kau ana, a paki iho i ka honua a weluwelu, a huli ao a hanai aku i na keiki me na meaai i makaukau ia oe, ame ka hoolilo hoti ana aku he mau dala no na meaai, no ua poe keiki nei, i ke!a wa a lakou e wili mai ana i ka pololi,

aole e hoea aku kou hoolilo 1 na menai, i ka hapaumi o kela bil& a ke kauka « hoouniia te ana, munuli o ia hana homahema au i hana ti. Eia hou ,ina he hflti ole ia oe « ka makua ke alo ae, i ka haawl ana aku i na keiki i na ai kupono i ko lakou wa i makeaae nnl ai • &\, qo a «kahi o ka manawa, elua a okolu paha, he mea pono no e hv awl aku i na laau hoomaemae e laa >-a aila hoonaha —ai pu aku ia mau meaai la'ola'o a kupooo oie i onouia aku i na keiki iwaho. O keia na hana e hiki ole ai i m makua ke alo ae, no ke ola o n;> keiki. He kiai oo o ka makua no na keiki, aolo hoi o na keikl i keiki, elike mo kekahi mau mnl mea keiki i ikeia ka lakou mau V na, ma ka haalele ana iho i na k<- ; kt liilii ma na home, a hele aku kahi i makemake ai, me ka W. noho iho na kekahi o na keiki e nana, a e hanai ma kona wa e k wale ai no kana huakai hele—no U lealea pahaf Pela ko kakou ike ame ko ltnkou hoomaopopo. A eia hou keia, e n kaala i na keiki, a oiai he men k» lea i na keiki ka auwana hele i k» paani. Ua oi ae ia mea, ina kriki, mamua o ka ai. He mea pono no i na makua e kauoha me ke kakauha ; na keiki, e hoi ma ka home e painn ai ma ka wa e pololi ai, a i 010 mn ka wa ai mau o ka ohana m« ka home. I Aia ia oo eka makua keia hann, ia oe e ka makuahine o ka homo. L hoomaopopo i ka ai o kela ame kria keiki ma na hora o ka la; a in» r | hala kekahi o ia hora i kekahi o na keiki i maamau ia, e hoomaopopo iho oe e ka makua, aia he !ma; e imi koke aku i ke kumu o iffi ihemahema, o i opiopio. Pela ka Davida olelo ma kana mele Halelu ma ka aoao o kanak» me kona Akua, penei: Halelu 41:1: "Pomaikai ke kanakā i manao i k« popilikia. E hoakea mai o lehova iaia i ka w« ino.." I 2. E hoomalu mai o lehova, a e hoomau i kona ola; a e hoopomaikaiia no Oia maluna o ka henua, aole hoi oe e haawi iaia i ka make make o kona poe enemi. 3. E hooikika mai o lehov* j iaia maluna 0 kahl m6e e nawali,wali ai: E pau no hoi ia oe kona mo I ena i ka hoomakaUkauia i kona ma'i ana. 0 keia mau alahele la, he mau alte hele ia e mama ai na hana a makua i na keiki; a no ka mea, ina no na keiki ka ma'i mai, pilipu na makua. E hrwa ole no na makua ke hoo maopopo ae i keia mau hoakaka. o keia kekahi mahele hana o keia haiu hoolupa'i no kakou. He hana mm kai e kokua ana i ka holomua o keia hana i kukuluia ae nei, iyraena o k > kakou nohona huikau ana. O ka pn ka ai oiaio fflaoll, e loaa ai o ke oh kino maikai, aole o kekahi ano e ar; i a nolaila, ina no he nui ka ai o k» home, me ka waiho mai no ana wali j hua inamona, e hala ae ana no ia ni kupnakai ana me ka maona maikai Ivc hoomanao ae nei au inala m i | ke kula hanai ma Hilo, ma keia *'< j kahiko aku la i hala. O ka poii j ame kahi i 'o pipi, o ke kai ka hapa-# nui, ka ai o ia mlu la; aole e n r Eia nae, nunui kino o na keiki ni" ka maloeloe, u'i » mohala ka ili 0 na papalina, malaila e uina mai kekahi mau minoaka, e pilikia ai pua roae, o ia kalana, ia mau 1«; aole owau wale ka ike i keia men: aia he lehulehu e ola mai nei. Kolaila, ma keia, aole loa.e hiki i kekahi ke olelo ae, no ia wa aku no ia pau, he okoa mai no keia au e hele nei. E, aole mau mea hou, h* mau meakahiko wale no. 0 ia mn i moa kahiko la, ua hiki no ke hanan ao i keia mau la a ikeia ae he mnu moa hou» E hoao kakou ma na alahel* ap: i a kakou e manao ai he mea pono r hana no ka holomua o kakou ma kn;i hoopulapula ana. Ola hou ka hoi o Hawaii kuauli iloko o ka lako.