Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 49, 7 December 1922 — KE KALAIWAA AKA AME KONA MAU ANO. [ARTICLE]

KE KALAIWAA AKA AME KONA MAU ANO.

(Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai.) Ua hiki aku nei kakou i ka huli ana o ka waha o ka waa ilalo, e hoomaikai ana a pololei, a o ka pololei ana owaho, o ka hoomaikai ana no ia oloko apau, a huli ka waha ilalo. Ua hoakaka aku au i ke ko'i mua e hana ai i ka waa; o ia hoi ke ko'i paukuku, ko'i auwaha, koʻi pele, ko'i kuehu, ame kaholo, alaila, o Kupaaikee aku ka mea nana e hoomaikai a palahinu. O ke ko'i keia e wili ana i ka akau, a wili i ka hema, a wili a pilipono i na aoao o ka waa, a o ke ko'i hoi e pau ai na pepeiao o ka waa. O ke ko'i wale no keia nana e hana apau oloko o ka waa; a o na ko'i mawaho o ka waa, ua kapaia, ko'i milo, kukulu, a opaka, o na ko'i keia owaho, pau ka hana o ka waa. Hoomaikai no hoi ka makuu e hoopaa ai ke kaula no ka huki ana i kahakai. O keia laau kekee aʻu i hoakaka aku ai o keia ka laau helu ekahi, a e hauoli ai ka mea e loaa keia laau; no ka mea, e pau ana kona iho i ke kalai ana, a ua kapaia ia waa, he ihoole; o ia ka waa pii o ka ihu iluna, ame ka hope. E waiho iki hoi kakou i keia; a e hele ae hoi kakou maluna o ka poe i a'o me na kahuna kalaiwaa. Ua pii mau au i ke kuahiwi me na kahuna kalaiwaa, a ninau mai la lakou ia'u, pehea makemake oe i ke kalaiwaa? Ko'u ae aku la no ia; ae, makemake au e ike i ke kalaiwaa. Olelo mai la ko'u wqhi luaui makuakane ia'u, eia na akua kalaiwaa ekolu, o ka mua, o Mokuhalii, a o ka lua o Kupaaikee, a he wahine ke kolu, o Lea ka inoa. Aia no nae i ka mea a kou manao e lana ana. O ka lana koke ae la no ia o ko'u manao e koho au i ka wahine ia Lea. O ko'u i aku la no ia o Lea ko'u akua kalaiwaa. A ua hiki mai la no hoi kuu makuakane; a eia no keia poe kahuna kalaiwaa ke hoolohe mai nei. Palikauoha, Holualoa, oiai, ua lilo ae la ko'u makuakane he pookahuna. Aia a hoi kakou i kahakai a pii hou mai, e hoomanao oe, mamua iho o ka pii hou ana mai o kakou, e loaa mua ia oe keia mau mea apau, hookahi i'a ula, he weke ka i'a; hookahi malo ula, i ulamau, a ulapalani paha, na mea loaa i keia au, a i hookahi puaa, a loaa ia oe keia mau mea alaila, waiwai ka hoi ana o ke kuahiwi nei. A pau kekahi mau waa a makou, hoohuli na waha ilalo. O ka hoi iho la no ia no kahakai. O ka noho ana no hoi o ke kuahiwi a hoi i kahakai, he ohu i ka lei maile. Noho makou i kahakai elua pule, hoi hou iuka o kuahiwi. Ke noonoo a ke hoomanao la, i ka la e pii ai i loaa na mea hana. Ina a kakahiaka pii, i kahi la iho e imi ai ka i'a ula, a kapi i ka paakai a miko, i ole e pilau, a pono ole ka hana a kahuna. A loaa no hoi ka malo ula, a loaa no hoi ka puaa, a kakahiaka ae, hoi hou i ke kuahiwi. A o keia hoi ana i ke kuahiwi, aole nui loa na ukane e hoi ai. O ka ai ame ka i'a wale no. Oiai, ua hala mua kekahi kaumaha iuka; ala ae la makou i kakahiaka pii me na kahuna kalaiwaa, ahiki iuka, pau na ukana i ka waiho i ka hale, alaila, hoowali ka ai, kunu ka i'a, ai a maona, a ina ua loaa mua kau laau waa, e hele ana oe e oki, aia ka pono e ka hina ilalo, a oiai, e moe ana ka ihu o ka puaa; a ina he laau ku pololei, e oki no elike me ka rula o ke oki laau waa, i ke oki ana e hana a nui ka ha-na, i hikiwawe ka moku o ka laau, he poaeae, a he iwilei paha ke kiekie o ka ha-na, a ina he haiki, aole e moku koke ana. E hoohalike ialalo o ke kumu me he olo ana la na ka pahiolo, i mea e poino ole ai ka laau. E oki oe a loaa ka iho, a lele loa ka iho o ka laau iwaho, alaila, maikai. A i ka wa i kokoke ai e hina, e hoomanao oe no kela pauku hapuu o poina auanei. A ke oki la no au me ko'u holohe i ka olelo a na kahuna; olelo mai la kekahi kahuna ia'u ua moku ko laau, ke oni nei, hookomoia ka pauku hapuu. Oki hou elua maka ko'i, a o ka hina no ia. O ko'u oki aku la no ia elua maka, ko'i a o ka hina aku la no ia me ka maikai. I ka wa e hina ai ka laau, alaila, oki aku oe i ke kumu o ka laau i hina ai i ke ko'i lipi ahiki i ka wa i makemakeia ai ke ko 'i no ka hana, kii aku oe e wehe mai. He rula ia no ke oki laau waa ana. E kala mai ia'u, mamua o ke oki ana i ka laau waa e pule e mamua, a penei e pule ai: E Lea ka wahine kua waa, Akua kalaiwaa, I pii mai nei au e kua, E oki i kuu laau waa, Eia ka'u uku, alana, Mohai ia oe e Lea, Eia ka i'a ula, malo ula, E haawi mai i ka ike a nui, Ka ikaika, ka noonoo, Haawi mai ia'u i ke aholoa, O na alalai o na ke'ake'a, Mamua, mahope, A ma na aoao o kuu laau e oki ai. (Aoie i pau.)