Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 6, 8 February 1923 — Page 6

Page PDF (1.44 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

He Moolelo Walohia

Ko Vekinia Waiwai Hooilina

Hoopuhiliia na Hana a ka Mea Manao Ino—Kau i ke Aki i ka Manavva Hope

"Kupanaha maoli keia hoailona,

" wahi a Vekinita, "he pa- : ckaua me ke ke'a i kaupeaia."

"He xnca kamahao io no hoi, ua kapaia ia he kca no ke poo ohana o ka wa kahiko, no kela hoailona ka'u mea pahaoh oa. o ka manao o ka moto e kau la "Ka hoopono me ke kupaa," vahi a Mareko Alekanedero, me ke kani ana iho o ke uhu, he mea la ua like ka manao o ia mau huaolelo me he pahi la e hou mai ana iaia.

Hoohuli ae la o Vekinia ma kekahi aoao a i ike iho la huapalapala e kau ana. "E puhiia i ke ahi me ka wehe ole ia ina r.o kuu make nei."

Ke manao nei au eia iloko o ka poho o kuu lima ka hopena o kekahi mea!" i hooho ae ai o Vekinia, mc ka naka iki ac o kona kino.

Aohe oia he wahine opio hoomanamana a maka'u wale, aka nac. oiai oia ka mea, nana e malama ana i nei puolo haule wale 3 ka lai o Lele " ke holo la ( ka maeele o ke ano maka'u iloko on a. me he mea la, he mea oia kupua ia mea; he mau maka- hik; lehulehu wale nae mahope mai o keia mau olelo ana o ka hoopuka ana ae, ua hoi hou mai la iloko o kona noonoo me ka ikaika kupanaha: he oiaio kona paa i ka hopena o kekahi kanaka iloko o kona mau lima.

"Ina aole ou makemake e malama i kena puolo ea, a i ole e Tilo ana paha ia i mea hoopilikia i kou noonoo, alaila puhi aku i ke ahi." i pane mai ai ka anakala, i kona manawa i ike mai ai i ko Vekinia hookunana.

"E malama ae au i nei puolo no nei manawa;" i pane aku ai o Vekinia. "hookahi mea maopopo loa aole ka mea nana nei waiwai e halawai iki ana me a'u, ina no ke kii ole ia mai a hala kekahi manawa, malia ia manawa paha au e noonoo aku ai no kc puhi ana/'

*"Aohe maopopo ia'u, eia nae i kekahi manawa o na mea kamahao loa mamua aku o kena la ea, ua ikeia ka halawai ana

0.                   0                                             kekahi poe ma ke ano kamahao loa i kekahi manawa. Ma ko'u manaoio na. kekahi mea i oi aku k aikaika mamua o ko'u

1.                   1                                             2'akai i ko'u noonoo e malama i kena puolo, a pela paha au i malama loa ai a haawi aku la nau e malama i nei manawa.

"Ma ka'u mea e noonoo nei e lilo ana kena puolo i mea nou e pomaikai ai. E pono oe e malama loa me ka maikai, e Vekinia, e malama oe no ka iwakalua makahiki, ina no kou oia aku a loaa ia manawa ia oe, a, ina aohe mea e loaa ana ia oe mai kena waiwai mai ea, hana aku oe ia mea elike me kou rnakemake, ma ia manawa he kanalua loa ina e hiki ana i kena puolo ke hana i kekahi mea maikai a i ole i kekahi mea hoopilikia paha i kona ona."

"Ua pono ia i ko'u manao, e like me ia au i hoakaka mai la, e anakala Mareko," a i ua o Vekinia i kamailio ae ai i keia, ku ac la oia a Iawe aku i ka puolo e hookomo iloko o ka time o kana pakaukau kakau.

Ua hoolahaia ae la maloko o na nupepa ka hoihoiia ana aku

0.                   0                                             ke dala, a e hoakaka pu ana e loaa aku ana i ka poe a pau

1.                   1                                             hoahu mai, a i manao ai hoi ua poho ka lakou mau dala apau, e hoihoiia aku ana ia lakou, a o na manao kaumaha a pau

0.                   0                                             na la i hala e ncopau loa ia ana.

Ua hoakaka pit aku o Mr. Naita ame na luna o ka banako

0.                   1                                             ko Mareko Alekanedero lawe an ai ke dala ame kona hoihoi pololci hou ana mai me ka mihi walania no kana hewa i hana ai, nolaila o na manao inaina a hoahewa a ka lehulehu ma- luna o Mr. Abota ua hoopau loa ia, oiai nae. ua maopopo mua no ia, lakou ka pili ole o ka hewa i ka Peresidena Mr. Abota, mamua o ka nalowale honua ana o Mareko Alekanedero.

O na manao hoohuoi a hoahewa ana no Mr. Abota hoopau loa ia me ke kau ole o kekahi kiko eleele maluna o kona inoa, a o na manao mahalo kiekie ka i haawiia nona, oiai nae aole c. kala oia i hala ai ma kela aoao.

He la ia i poina aole ia Vekinia i ka manawa i hoolahaia ae ai ma ke ao ka hoihoi ana o Mareko Alekanedero i na dala a pau ana i aihue ai i ka banako ma o Mr. Naita la, ame ka' holoiia ana ae o na inoa ekaeka a pau mai ka inoa ae o kona makuakane, he hana i hoomama loa ia ae ai kona noonoo kaumaha.

Mahope mai o ia mau la ua emi hikiwawe loa iho la ko Mareko Alekanedero oia kino. Ua koikoi loa ka hana a ka ma 'i maluna ona, a maloko o ekolu pule ma ia hope mai o kela ahiahi a ka ino nui ana i hoea mua mai ai i ka hale a Vekinia e noho ana, ua haalele mai la oia i ka la i ka mea ma- liana, a maloko o ka ilina mauna ku-hookahi i hoomoeia aku ai kona kino lepo no ka wa mau loa.

Mahope mai o keia aole o Mr. Naita i hoohala wale i ka manawa, ua hooko aku oia i na mea apau i kauohaia iaia ma ka hoopGnopono ana aku me na luna nui o ka banako no ke karaima i hanaia aneane he umi-kumamalua makahiki, me kona hoihoi ana aku i na dala i laweia ai.

O ka banako nana ke dala a Mareko Alekanedero i aihue ai aneane loa e poho a e hoopau i ka lawelawe ana i ka hana ma keia manawa, ua hoopaneeia no hookahi makahiki ka hoo- kaa ana aku i na bila aie, a me ka hookuanui wale no na hana e Iawclaweia ana ia manawa me ka pakiko loa i ole ai e poho holookoa ka poe paa mahele ame ka poe na lakou na dala i hoahu ae ai.

Nolaila i ka manawa i hoihoiia aku ai na dala i laweia ai aneane i ka hapa miliona ua like ka banako me kc kanaka i kaa i ka ma'i no ka manawa loihi a oia hou mai, a ua nui ka hauoli o ka poe paa mahele ame ka poe na lakou na dala i fcsahu ae, a ua hoi hou ka banako a like ka holomua o kana hana elike me mamua.

He liilii loa na mea i kamailioia no Mareko Alekanedero me ka holomua o kona mau pomaikai mahope o kona kolohe ana i ke dala o ka banako, a oiai ua nui na olelo hoino a ahe- vca. nona. eia nae, mamuli o kona hoihoi pololei hou ana i na dala apau ana i aihue ai, a hui pu me ka ukupanee o ia mau dala, ua haawi no ka lehulehu i ko lakou mau manao maikai no kana hana maikai i na la hope o kona oia ana.

Ua hoolaha pu ia ae o ka mea nana i kakau i kekahi mau buke moolelo i kaulana o ke kaikamahine no ia a ka Peresi dena Abota i make, ka mea i haawe i na kaumaha lehulehu o na hana ku i ke aloha ole a Mareko.

"O, ina no hoi no ke oia nei o kuu makuakane a ike oia i keia mau mea i hanaia nona aole no e nele ana kona hauoli!" wahi a Vekinia o ke kamailio ana aku ia Mr. Naita i kekahi la a lana e noho kokoolua ana.

"He mea oiaio ia au i olelo mai la, aka ma ko'u manao ua maopopo mua no iaia ka mea nana i lawe ke dala, o na ahewa ana apau a ka lehulehu maluna ona aohe pololei, aka oiai nae oia ka peresidena o ka banako o na hewa apau i hanaia e ka mea okoa ua kau iho ke koikoi o na ahewa ana maluna ona.

"O ka mea kaumaha no i ka noonoo iho oia kona ike ole ana. ikeia mea oiaio mamua o kona make ana, no ka mea, ina

no kona ike e lilo ana ia i mea hooluolu a hoomama loa ae i kona mau manao kaumaha a pau o na makahiki lehulehu mamua, ka hewa koikoi loa hoi nana i kaualako koke aku iaia i ka make.

"Aka nae, ina he mea kekahi e hiki ana ke hoomahuahua aku i kona hauoli lfla kela ao o keia hoikeia ana ae la he kanaka oia i lihi launa ole mai i ke karaima i hanaia, a iaia i moe aku la ua moe oia iloko o ka hanohano o kekahi mea hoomahuahua aku ia ia hauoli ona, a pela pu hoi ka hoikeia aha ae ma ke akea ua luia aku na manao kaumaha apau 1 kou naau aku, kana kaikamhinc, no na dala i aihueia ai, a ka loaa ana hoi ia oe he huina dala nui c hoopilihua ole ia ai kou noonoo no ka nele ma nei mua aku. He wahine opio waiwai loa oe i keia la, i hoike aku au ia oe," a hooki iho la o Mr. Naita i kana kamailio aha me ka minoaka pu ana mai.

"Pela anei?" wahi a Vekinia i ninau aku ai me ke ano kanalua,

"He keu no ka kou hoomaopopo ole! Aohe anei he hoalaia ae o kekahi manao hooiaio iloko ou no na mea a'u i olelo aku la a pela pu hoi me na olelo moakaka loa a ko anakala i kamailio

"Ae, ua hoomaopopo no au. Pehea la, o kela huina dala manaoia ai e loaa mai ana ia'u, he mea oaiio anei? Ua hoo- holoia anei me ka maopopo loa ka loaa mai o ia huina ia'u?'

"Ae; ua hooholoia i hai aku au ia oe me ka oiaio loa; oia huina aia ma kahi o ka aneane i ka hookahi haneri ame kanalima kaukani dala, aole i oi aku mamua o ka hapalua o na dala a ko makuakane i pani ai ma kahi o na dala a kona kaikaina i lawe ai, eia nae, ua Iawa loa no ia e hoopakele ai ia oe mai ka ilio- hae mai e kiei ole mai ai ia ma kou ipuka hale."

"O, pela ana anei ka nui o ia mau dala e loaa mai ana ia'u! i hooho ae ai o Vekinia, aole ma ke ano puiwa, aka, ma ke ano he mea hou ana i moeuhane mua ole ai e loaa mai ana iaia

"O keia ka mea oiaio loa a'u c hoike aku nei ia oe, a ke hauoli nui nei au no ka loaa ana o ia mau dala ia oe. Me kela huina dala nui e loaa mai ana ua lawa loa ia e malama ai ia oe me kau bebe a e pono ole ai ia oe kou hoomau ana aku i ka hana elike me ia au i hana ai, me ka hoolilo nui i kou manawa ame kou noonoo oia kou haalele mai i ka haiia a kaua a o kuu nele ana no hoi ia i kahi mea kakau moolelo noeau lilo ai paha ka'u hana i mea pakalaki ma nei mua aku."

"Mai kaumaha iki oe no ia haalele o'u, no ka mea, o ka hana ka nana i hoopomaikai mai a i ikeia ae ai hoi au he wahine haku moolelo oia anei ka'u e haalele aku ai? O, aole.

"Eia hou, nau, mamuli o kou lokomaikai a ahonui, i haawi mai ia'u i na pomaikai, a i lilo pu ai hoi oe i mea hoopakele ia'u mai na popilikia mai he nui iloko o na la i hala aku la, a ua nana aku no hoi au ia oe ma ke ano he hoaloha oi makuakane 110 hoi, no ia kumu aole au e haalele ana i ka hana a e hoopau hoi i ko'u hana ana, koe wale no paha ina no ko'u halawai me kekahi pilikia kuikawa.

"No'u iho ahiki i keia hora a kaua c kamailio nei ua nui ko'u makemake i ka hana a e oi loa aku ana ko'u hauoli ina au hoomau aku ana i ka hana ana ia hana, aka nae, aole au hooikaika loa ana i ka hana ana elike me jnamua, manao au i elua a ekolu paha a'u mau kii e hoomakaukau ai nau no ka makahiki holookoa, no ka mea aohe o'u makemake e noho pa- laualelo a e hoopoho wale i ka manawa waiwai loa i loaa ia'u iloko o ko'u oia ana."

"E hauoli mau ana au ke loaa ae ia'u mai ia oe ae kekahi /mea mai kau peni ae," wahi a Mr. Naita. "Pehea kou manao ka nee aku no Nu Ioka, e ae ana no anei oe? Ke hoolala nei au i ko'u manao i nei manawa no ka nee aku 110 Nu Ioka, a kukulu ae i kekahi hale hana malaila no'u ponoi maloko o ia kulanakauhale.

"O kuu hoahui, elike me ia au i maopopo ai, he kanaka opio iho oia mamua o'u, oia ka i makemake mai e kukulu i halehana lala, nolaila i kual aku ai au iaia i ka hana a maua a oiai hoi owau pu kekahi i makemake ole i ka noho palaualelo pela au i hoolala ai i ko'u manao e hoi i ka hikina a kukulu ac i hale hana no'u ponoi malaila."

"No'u iho, aole o'u nana nui i ka'u wahi e noho ai, ina 110 ma Kapalakiko nei a ma Nu Ioka paha, a ma kekahi wahine ae paha o ka'u mea nana nui wale no oia ka loaa o kekahi hana na'u e paa mau ai ko'u manawa, no ka mea, ua maopopo ia oe ua like ke oia ana o ke kanaka me ka pua e mae wale ., ia kumu, oiai kakou e oia ana e pono e hana ma 11a hana a pau e pono ai ke oia ana, 110 ka mea ua helu ia ko ke kanaka mau la e oia ai.

"lie makemake mau au e kaahele ia wahi aku a ia wahi aku, ma kekahi manawa o ka makahiki no ka hoomaha ana, nolaila no kau ninau ia'u no kou makemake nee aku no Nu Ioka, ke hoike aku nei au owau pu kekahi makemake e nee aku nolaila, a he mea pono io paha ia'u ke nee pu aku a noho malaila, aia nae hoi i ko'u noonoo a hooholo loa ana i ko'u manao."

I kana nana iho i nei manawa aia ka maluhia ame ka hauoli pu ke kakali mai la nona ma ia mua aku, eia nae, maw^ho ae o na pomaikai lehulehu e loaa mai ana iaia elike me ka hiki i kona waiwai ke hoolako mai iaia o ka poho o kana kaikamahine ka mea nui loa iloko o kona noonoo, o na pomaikai he nui e loaa mai ana iaia aole ia he mea nona e hauoli ai ke loaa ole ka pono i kana kaikamahine ana i upu mau ai.

Aole oia i manaoio he mea hou aku kekahi nana e hoohauol. mai iaia i kona mau la i koe o ke oia ana, o kana kaikamahine wale no ka mea nui hookahi iloko o kona noonoo, a no kona pono e haawi ana oia i kana mau hooikaika ana apau, oiai aohe ana mea nui e ae e aloha aku ai, aohe no ana mea omua e nana aku ai i kokoolua hou nona.

No na anaina hoohauoli aohe ona noonoo nui no ia mea, aohe ona makemake^i ka huikau pu aku me ka poe malihini loa iaia ana i kamaaina mua ole ai, o ka oi aku i ka poe elike me kona kulana, oiai nae, ua lehulehu kona manawa i launa mau aku ai me ka poe ilihune, me ka hoolilo nui i kana dala no ka pono o ia poe.

I kulike me ia hooholo ana a laua i ko Mr. Naita manawa . nee aku ai no Nu Ioka oia pu kekahi i hele pu, a maloko o kekahi hale maluhia o ka noho ana aole i mamao loa mai ko Mr. Naita hale mai i noho ai oia me ka loaa ole o kekahi mea' hoo- kuia.

Me ia ano kona noho ana a hala he mau makahiki lehulehu Iloko o ka loihi o nei mau makahiki o ka noho. ana aole ana wahi mea iki i lohe no kana kane, a i ole kekahi mea hoi e pili ana i ka ohana Hita ma ka Hitadela; aole ana mea i maopopo no ka mau o ko Wiliama Hita oia ana a make paha, Waiwai a ilihune paha, a i ole kahi mea e ae e pili ana. iaia, he oki loa, ma ka mea oiaio, aia no he mau huaolelo, "akahi ka hoi ka we I a o kuu umauma i ka hakuikui ae a ko aloha."

Ma kekahi la mahana o ke kau a ma ia manawa he eiwa makahiki o Vekinia, ua holo aku la'laua me kana kaikamahine ame kana wahine kauwa no ka makaikai ana i ka Wailele o Niakala, he wahi kaulana loa a i piha mau ia hoi i ka poe makaikai mai na wahi like ole mai o ke ao.

Aohe oia i hiki mua ia wahi, no ia kumu oia i makemake ai e hoea ilaila a e nana aku i nJ mea kupaianaha a ke Akua i hana ai, i mea e loaa ai iaia kekahi kumuhana no ke kakau ana 1 moolelo, a no ke kaha ana hoi i kekahi i kii no 11a mea ano nut ana e ike aku ana ma ia wahi, no kana hana no ka hooilo e hiki mai ana.

(Aole i pau.)

"Kawaikaumaiikamaka- okaopua.

(Hoomauia mai.)

Xo ke ama o ka waa; aole i makemakeia na laau e ae i ka wa kahiko i ama no ka waa. O ka laua wiliwili wale no; a he kakaikahi wale no na aina i uluia e keia laau. Ua olelo mai ka poe kahiko ma ka apana 0 Kona Hema, ma Kapua e loaa ai na ama wiliwili maikai, a ma Kona Akau hoi, mai ke a aku 0 Kahilinai ahiki aku i Napuu.

0 ia hoi o Puuwaawaa ame Puu- anahulu. Ia mau ama e hele ai ka poe huli ama. Aia ma na kula a-a e ulu ai keia ano laau. He kakaikahi loa ka ulu ma na aina lepo. A ua heie aku kekahi poe i Kau, a ua olelo mai kekahi poe kahiko i hele i Kau, he oi aku ia o ka aina wiliwili i ka wa kahiko, a i keia wa, ke nalowale loa aku nei keia laau; mamua he ,ike aku 00 i ka laau wiliwili.

O ka loaa ana 0 ke ama wiliwili i kekahi kanaka, like ia me he keiki hanau maoli ana nana. E malama loa ana oe i ke kaikai ana; elike no me ke kaikai ana 0 ka waa, no ka mea, he loa lakou 0 uluulu makemake loa ka poe kahiko no ka holo ana i kahi loihi no ke kukur lu pea ana.       '

Pehea ka nui o ia makani, aole ia he mea e piholo iho ai ke ama ilalo; 0 ia mau ia elike me ka lana 0 ka waa. I keia'wa, aole ike iki ia ma na Kona nei. Ikaboda, wahi a ka liunona wahine a Eli, wahine a Pinehasa. Ua hj^la ka nani mai ka Isaraela aku, a ua nalowale loa keia laau maikai %

Ua kahe loa aku la ka wai o ka moolelo a kakou imua, aka, he mea ia e maikai ai a maopopc. I ka loaa ana 0 ke ama, alaila, pau loa ae la na hemahema, a ua loaa na iako, a hookahi hana i koe hope 0 ka pau ana 0 keia