Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 7, 15 February 1923 — KA HUAKAI MAKAIKAI NO KAUPO, MAUI. [ARTICLE]

KA HUAKAI MAKAIKAI NO KAUPO, MAUI.

(Kakauia e Thos. K. Mauiiupau) (Hooniauia mai.) Ma ke alo komohana iho o Halalii, o waiho ana ka pa puaa a Pele i hana ai. Ua kinikini ke ahu poo.iku ma kei-a %vahi, he 50 paha ka nui, mawaho apuni keia pa puaa. lle uuku wale no ke ano o keia ahu pohaku, he elua a ekolu pohaku ke kiekie o ke ahu hookahi. He kanalima kapuai mai keia wahi aku, iluna o ke one, e waiho eiai ana he puu pohaku nui, he 9 kapuai ka loa a he 5 kapuai ke hkea. 0 Keonokapu ka inoa o keia ■wahi one. L"a olelo mai na kamaaina o Kaupo, o keia puu pohaku ka he ia o kekahi poe i make malaila. renei ka moolelo o ka halawai ana o keia poe me ka pilikia: llc elua kane a ho hookahi -\vahine o ka hele makaikai ana mai ahiki maanoi. līe one kamnhao loa keia o ia hoi, ua kapu ke kopekopo ana iho ame ka paelieli ana. i ko Jakou hiki ana mai ma keia wahi, ua kopekope iho lakou i ke one, a o ka hopena o ia hana ana pela, o ia no ko lakou paapu ana i ka noe ame ka uhiia o ke one, a waiho na iwi iluna o ke one o Keonekapu. Mauka iki aku no o keia one, he wahi one hou aku no i kapaia ma ka inoa o Keonehili.

Mawaeua o ka pa puaa a Pele, ame ka moa a Pelo he wohi puu uuku. 0 keia wahi puu uuku, ke kuinu ia o ka hoomaka ana mai o ka ulu ana o ka po, wahi a kainaaina, pela i kapa ai kahiko ma ka inoa o Kaulupo. Iluna oka aoao o keid puu, e ku mai ana he ahu pohaku, he"7 kapuai kuea ka lionua a he 4 kapuai ke kieleie. E pili kokoke ana i keia ahu pohaku he 15 puu pohaku liilii he hookahi kapuai walo 110 ke kiekie. O Kawilinau, he lua meki keia, mauka iho o ka puu o Halalii. 0 ka lua e nana pono ana i ke kowa Koolau, ma ka akau komohana koke iho no o Halalii, he lua ia i kapaia e na haole ka luaahi a Dnnte, mamuli o ka weia hahana ikiiki o keia wahi lua. Ma keia wahi e nana oe ma o a maanei he a-pele ame ke kualapa lepo wale no ahiki i ka pau ana o ka ike ana aku o ka maka. luna o keia a-pele ke alanui a ke alii Kihapiilani i hana ai, mai kela aoao huli Makawao mai o ke kuahiwi, a pii iluna o ka ohuleu mauna o Kalapauwili ma kela huM Kaupo o ke kuahiwi, a ilio aku ilalo mawalio o Haleakala, ma kahi o kn wai o Ale. Ho ki'owai keia a Kihapiilani i hana ai no ka hooki'o ana i ka wai no na koa. Mai ka 6 a i ka 8 kapuai ke akea o keia alanui. 0 ka pohaku pele, o ia no ka halii i lianaia ai no keia alanui. Mawaho ae o ... ia alanui a kahiko i hana ai, he hou ae no kekahi o ia ke alanui Halemauu. 0 keia alanui ua hele ia a pii aku ma kela aoao o kē kuahiwi e hele la i 01inda. M.a ka hahai ana i keia alanui, o kahi pana niua e halawai aku ai o Keahuoki.holo 110 ia. Ile ahu pohaku wale no keia, e ku mai ana ma o a maanei ua kohu leanaka ke ano. 0 ktuL,ltnhi nui loa o ke ahu pohaku i kahi hookalii, mnmua o na wahi e ae apau iloko 0 ke kualiiwi. Haalele ia Keaaliuokaholo o na Piko Haua aku ia walii. 0 keia kahi e waiho nei ahiki no 1 keia la, ka piko o na keiki o ke au kahiko, a pela no ka piko o na keiki o keia au hou. He ike Avalc ia aku no ka piko i hookomoia iloko o ka omole, i ke k;ni mai iloko o ka poopoo pali i pau ole i ka iole. Hc mea nui keia i na kanaka o Kaupo ame Nuu. mai ke au mai no o na kupuna, ahiki i keia au o ka holomua, o ia hoi ka waiho ana i ka piko o na keiki ma keia wahi, i pau ole i ka iole, a pela i ike ole ia ai na hana lapuwale, a ka mea piko pau iole ma keia mau aina, o ka maikai nui wale. E pili kokoke ana i ko kualapa kuahiwi* he wahi ana ma ka inoa o ka Hoolua. Ma kekahi olelo ia, he ana makani keia, a mai nei aku ka makani hoolua e pa ai a hele i ka nui ame ka laula. Ina pela alaila o ka ipu makani hookahi keia a Laamaomao i koe a ka poe o keia au e ike nei. Maluna aku o keia kualapa kuahiwi, i oki aku ai ke alanui Halemauu a ma ka akau o keia alanui, holo ahiki aku i kr kowa Koolau. aohe inoa o ia wahi i maopopo, a no keia kumu, ua kapaia keia wahi 0 Ainahoū e von Tempsky he ljaole kamaaina, no Makawao. O keia ka pau ana o na wahi pana apau o keia huli o Haleakala, nolaila no keia huli Kahikinui aku ka hoakaka ana, i n'a wahi pana 1 koe o ke kuahiwi Haleakala. (Aole i pau.)