Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 17, 26 April 1923 — NA UPENA LAWAI'A O KA WA KAHIKO ME KA LAKOU MAU HANA. [ARTICLE]

NA UPENA LAWAI'A O KA WA KAHIKO ME KA LAKOU MAU HANA.

Kakauia e Kawaikaumaiikamakaokaopua.) (Hoomauia mai.) Ka Upena Kupo; o keia ka ehiku o na upena a ka poe kahiko. He loihi keia; ina he loihi ka upena ua hiki aku ma kahi o ka haneri anana, ua lawa loa ia no ke kanaka hookahi, a ina hoi elua kanaka, ua mama loa ia ka hana. Ma na aina makani paha, ua kupono loa ekolu kanaka. Hookahi kanaka kuu upena, a elua kanaka hoe i ka waa. Ma Kona nei, lawa no keia haneri anana i ke kanaka i kahi ke kuu, a ohi no i ka iʻa. A penei ka hana ana o keia ano upena. E hoomakaukau mua ana na kanaka e lawe ana e kuu i keia upena i ka pohaku e hikii ai i ke kawelewele o ke alihi olalo o na upena a pau. E hoomakaukau mua ia ana keia ano upena mamua o ka napoo ana o ka la. E hana ana oe a paa like i na pohaku mai kekahi aukuu a hiki i kekahi aukuu. I ka makaukau ana o na mea a pau, hooili no ka upena iluna o ka waa. Mamua o ka mapoo ana o ka la, e pono na kanaka lawaiʻa ku-po e hiki mua i kahi o ke kuuna, i maopopo ai kahi maikai e kuu ai ka upena. Aole e hiki, ina he mau puu pohaku, a he mau opu akoʻakoʻa kekahi, a kau aku ka upena maluna o laua e mau auanei, a pau ka upena i ka weluwelu. E kuuia ana keia upena ma kahi o ke one wale no, i mea e mau ole ai ke kii aku e ohi i ka iʻa. I ke kuu ana apau ka upena, e nakii i mouo nui kupono e ikeia ai ke holo mai i ka po e ohi ai i na iʻa ua hei. Elua mouo, ma kekahi aoao o ka upena, a pela no hoi kekahi aoao i hoopaaia i na kaula kawelewele. I ka pau ana o ka upena i ke kuuia, e hoi ana no na kanaka iuka e hiamoe ai, ahiki i ka manawa e makemakeia ana o ka po e kii e huki e nana i ka iʻa. Ina i holo na lawaiʻa ku-po o ka hora 10 paha ia o ka po, a i pai mai laua i ka upena, a he nui ka iʻa, o ia hoi ka oio, kawelea, ulua, a o na ano iʻa like ole no a pau o ka po e hei ana; holo no a kahi i kuu mua ia ai ka upena malaila no e pai mua mai ai. Heike wale iho no oe i ka iʻa i ka waiho ae. Ina nui ka weli ma ia wahi i ka nana iho iloko o ka upena, ua nui loa ka iʻa, ma ia wahi i hei. A ma kahi iʻa ole no, aole weli ka upena. A pau ka iʻa i ka ohi, alaila, hoi no iuka e moe ai. Aka o ka poe kahiko, aole lakou makemake e moe ko lakou po no kekahi hana. Ku kiai aku la no a mawaena o ka hola 1 ame 2 o ka po, o ka hoolale aku la no ia i ke kokoolua, e naue kaua. Holo no a nana pono i na laau moup, o ia ka maka e loaa ai ka upena; a hoomaka mai no hoi ka nana ana i ka iʻa, a ina no ua hei kekahi mau iʻa, pai mai no ka upena apau ka iʻa i ka ohi, kuu no ka upena. Ma ka i'a wale no ka ohi, apau ka iʻa o ka upena; aole kau i ka upena iluna o ka waa. O ka iʻa o ka po, aole like me ka iʻa o ke ao; o ko ke ao, he noke i ke kupaka i o ianei, a ina he liilii ka maka o ka upena e kakaa ana a pelu hou ihope. O ko ka po iʻa hele no pili i ka upena. Aole oni moe malie. Kuu hou no ka upena, a o ke kuu ana keia o ka upena kakahiaka, kii e huki. A ina ua moe aku la no hoi iluna o ka waa, ua kuu aku la no hoi ka heleuma pohaku, a he hiamoe kolaila. I ke ao loa ana, holo aku e nana i na iʻa i hei hou, alaila, huki apau ka upena ilunao ka waa, hoihoi iuka e kaulaʻi ai. Me keia ka hana ana o ka upena ku-po. He nana a ma kahi maikai wale no, aole pohaku, aole opu akoʻakoʻa. Aole e waiho a poeleele holo e kuu; aka, ina he kuuna one wale no, aole ia he mea pilikia. E lawe i ka Nupepa Kuokoa i ike i na upena lawai'a a ka poe kahiko. Ke hele aku nei i na upena waiwai a ka poe kahiko. (Aole i pau.) HE HOOMAIKAI NUI. I kuu Bolomon Hanohano, Aloha kaua:—E oluolu mai kou hano•';riTm i ka'u hoomaikni nui, i na • aipule oiaio 0 Paia ame Kalauikahuahou i ka lakou mau leo pule f noi ana i ka lokomaikai nui 0 ko - ; :r,kon Makua Lani oiai makou e h.-iiia ana i ka moana e na alo "•' :u amē na pakaua e haluku ana •vaiwna 0 ko makou wahi halelana v. r ka halii paa a ka noe, pela au v haawi nei i keia hoomaikai nui ke Kula Sabati 0 Paia. t"a haawi lakou i mau leo pUle, ' -ipakele no makou pela no me ka '■K:ilesia i ke kahu ame na hoaha* !l -1 apau, pela hoi me ka ahahui, ■ r oikaika KTistiano; ko haawi nei ; i keia mau hoomaikai a nui; ' ke me ke pelu ana 0 ka mnka 0 onkou mau naau i ka Makua hou ma ko Kula Sabati 0 Kilanikahuahou, i ka lakou mau

leo pule no makou Kaliu Kula Sabati ame na lala, ka c-kalesia, iia hoahanau mc ka ahahui C. E., i ua hoomaikai he nui oie ke aloha iloko 0 ko kakou noho haipule ana me ke aloha nui. Ke haawi hou nei i keia hoomaikai hou ia Kalanikahuahou i kekahi mau hana hoopahaohao i ko'u 1100noo, ua malama lakou 1 kekalii luau nui no makou, ma ko'u kilo ana i na mea i hoomakaukauia, me 'ne mea la, 0 makou na" lala 0 keia Kula Sabati, ekalesia ame C. E., i haawi ai i ko lakou ikaika apau. Eia ka mea i loaa ia'u mailoko mai no ia 0 ka noho haipule ana, aole au e hoopoina a moe me ia lokomaikai nui, hoomanao ae la au 1 keia manao o ka olelo hoike, he punawai hoola ka waha 0 kona poe haipule pela, kakou e pono ai. Ua haiolelo au ma ia Poaono la 8, e pili ana i ko makou au ana 1 ka moana, ekolu po, a ma ka hora 1C i loaa ai makou me ko ola leino maikai 0 ka'u haiolelo i ko makou pilikia, no ka hemahema o ko makou wiliki, aole e hiki iaia leo huli i kahi e hiki ai ke holo, ua hiki ke hooholo i ka moe ana pau ka hiki ana ke hooholo. Ke hoomaikai hou nei au i na haku 0 ka hui halakahilei hou 0 Haiku i k olakou hoouna ana i ka [moku huli, na ke Akua e nialnmn jia kakou iloko 0 Kona ahonu:, n hui hou mo ka lokomaikai 0 ko kakou Makua Lani. Mo ka liaahaa, EEV. J. S. POEPOE, Jlakena Maui.