Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 18, 3 May 1923 — Page 6

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo Walohia

Ko Vekinia Waiwai Hooilina

Hoopuhiliia na Hana’a ka Mea Manao

Ino---Kau I ke Aki I ka

Manawa Hope

 

            Hookahi kanaka opio iloko o kela aluka a Rupata i makemake loa ai, he kanaka opio oia elike me kona opiopio a e hele hookahi ana nohoi oia wale no, elike no hoi me ko Rupata hele hookahi, a mahope o ko laua hui a launa ana me ke kamailio ana mawaena iho o laua, ua lilo koke laua i mau hoaloha, me kapipili o ka naau o kekahi, no ia pili mau o laua ma ia hope iho, hooholo iho la laua e lilo i mau hoapili paa e hele like pu ana ma keia huakai makaikai, a ua paa ia menao mawaena iho o laua.

Ma ke kolu o na la mahope iho’o ko Rupata launa ana me ke kanaka opio i hoolilo ai i hoaloha nona a nona hoi ka inoa o Hale Weba, i mai la iaia:

“Ua hoomaopopo aku la no anei oe i kela wahine opio ma kela aoao e noho mai la, me kela kanaka elemakule o Mr. Naita kona inoa?”

“Ae; ke ike maoli aku nei au a i ke aha la?” i pane aku ai o Rupata.  “He wahine opio ui maoli oia,” ia Rupata i hoolele aku ai i ka ike a kona mau maka maluna o na helehelena o ka poe ekolu e noho mai ana maluna o ka noho ma kekahi aoao mai o ke kaa.  “Owai la kona inoa?”

“Aohe no i loaa ia’u, aka nae e loaa ana no ka ike ia kaua ke nana iho i ka papainoa o na ohua,” i pane mai ai o Mr. Weba, me ka huki ana ae i kana pepa mailoko ae o kona pakeke.  “Eia kona inoa la, ua loaa iho la ia’u.  O Mr. Robata Naita ka inoa o kela keonimana, o Miss E. F. Naita ka inoa o ka wahine luahine, a o Miss Vekinia Alekanedero ka inoa o kekaikamahine a kaua i kamailio iho la,” wahi a Mr. Weba.

“A, me he mea la he kaikunane a he kaikuahine na mea kanaka makua, a o kela wahine opio me he mea la, he hoaloha paha no laua, a i ole he kaikamahine hanauna paha e ukali pu ana ia laua,” i pane mai ai o Rupata.

“Ea, i ka’u nana aku me he mea la na wahine opio he mau mea punahele loa i kela keonimana, he hiki loa ia mea ke ikeia aku ma kea no o kana pulama loa ana ia laua,” i pane aku ai o Mr. Weba.

“Ae; pela i ka nana aku, eia nae o kela lede ka mea oi loa aku o ka malama ame kapulama i ka wahine opio, me he mea la i ka’u nana aku ua maka’u oia o kailiiia a i ole hoowalewaleia aku e kekahi mea e hakilo mau aku ana me ke ake nui e loaa kekahi manawa kupono nona e hookokoke aku ai a hoao aku e pahele i ka noonoo, a i ka manawa e lilo ai oia ia mea hoowalewale, alaila kaili aku iaia i kekahi wahi mamao loa a huna iaia malaila mai ka ike ana aku a na maka o ka lehulehu,” i pane aku ai o Rupata me ka imo ana mai o kona maka ma ke ano kolohe.

“Pehea kou manao ina e hele aku kaua a hui me lakou,” i pane aku ai kona hoa.  Aole kaua e hele aku ma ka manao kolohe, a i ole hoike aku paha i kekahi helehelena o ia ano, aka, e hele aku kaua ma ke ano maikai no no ka ike malihini ana.  No’u iho ua hele iho la au a piha i ka makemake e hele aku e halawai me lakou, me ia ano wale no e hookamaaina ai, hookahi ka papaleo ana, malia, he mea hou paha ka lakou e hoakaka mai ana a loaa hoi ia meahou ia kaua, a e hoike aku no hoi kaua i ka kaua mau mea i ike e waiwai ai ko lakou lohe ana aku.  E ae mai ana anei oe e hele pu ae me a’u, a i ole ua lilo anei keia manao i mea hoeha aku i kou noonoo, he hana paha i maa ole ia oukou na kanaka Pelekane?” i ninau mai ai o Weba.

“Owau pu no kekahi i loaa iho la ia manao, eia nae, e pono paha na kekahi mea e hoolauna aku ia kaua imua o lakou, oi ia mai auanei kaua i na kanaka mahaoi,” i pane aku ai o Rupata, me ka pii iki ae la o ka ula ma kona mau papalina no kekahi manawa, aia mau no nae ka haka pono ana a kona mau maka maluna o ka lede nona ka helehelena ana e hookani ana i ka ui iloko iho ona.

O ka wahine opio a na kanaka opio e kamailio ana ia manawa he ui io no kona helehelena, nohenohea kona helehelena i ka makani luhaupua, o wale mai no ka ula ohelohelo ma kona mau papaina, o kana minoaka ana, me hea la e kono okoa mai ana no i na noonoo o na kanaka opio, me he mea la e i okoa mai ana no, “E neenee mai hoi oe, i kakani polo ka naue.”

Ma ka laua koho aku he opuu rose oia i mohala nona paha na makahiki mawaena o ka umi-kumamahiku ame ka umikumamawalu, aneane loa no e pololei ia koho ana a laua, mamuli o ka ike i loaa ia laua mahope mai.  He wahi kiekie iki ae kona maluna o ke kiekie i ike’mau ia mawaena o na wahine, he pilalahi wale no kona oiwi kino, he pololei nae oia no oe o ka ohe paole ia e ka makani, he hiehie kona kulana, a he helehelena hoi kona e hoike mai ana aia iloko ona ke aloha, ka waipahe ame ka oluolu, a ma ke ano o kana oni a kamailio ana he wahine opio i hoonaauao maikai ia, a he kulana o ka lede oiaio ma na ano a pau.

I kela poe ekolu e noho mai ana ma kekahi aoao, e lohe mau aku ana na kanaka opio i ka hehe o ka aka a ke kaikamahine, ohiohi kana kamailio ana, ke ano no hoi o ka poe opio ke piha hoihoi, a i ke kanaka aoo ka hapanui a ia kaikamahine e huli ae ai a kamailio, a i ka nana aku a na kanaka opio, me he mea la he kahu hanai paha oia no ke kaikamahine, a malalo o kana hoomalu ana na lede, a he mea oiaio no nae ia mamuli o ke kakahele o ke kaikamahine i ke kamailio me ia me ka maka’u ole, a pela hoi ka helehelena o ke kanaka aoo ke nana a ke kamailio mai iaia, me ka oluolu loa oia e nana iho ai, me he mea la ua lilo ke kaikamahine i mea punahele loa iaia.

O Mr. Weba opio ke kanaka i makahehi loa i ka wahine opio mai ka manawa mai o ka hoomaka ana o ko lakou kau iluna o ke kaa, a mai ia manawa mai ka makaala mau ana e loaa i manawa kupono nona e hoolaunaia aku ai me ia, oiai nae, aole oia i hoopuka ae ia manao huna ona iwaho; ke hoomau la no na kanaka opio i ka noho maluna o ko laua mau noho me ka leha mau aku e nana i kela poe ekolu e noho mai ana ma kekahi aoao i ka hapanui o ka manawa, a e hoolalau ae ana no hoi ka nana ana i kahi e i ka manawa o Iaua e nanaia mai ai.

Ua lilo ke kanaka Pelekane opio Rupata i mea makemake loa na Mr. Weba opio mahope iho o ko laua hookamaaina ana ia laua iho, a ua hoike mau mai oia i ka paulele o kona noonoo maluna o Rupata, me ka hoike pu mai i kona hauoli no ka loaa ana o kona hoaloha opio a kohu no hoi ka laua kamailio ana; nolaila, ahiki mai i nei manawa maikai no laua e hoolaunaia aku ai imua o ka poe ekolu, a i ole hookokoke aku paha laua ia lakou ma kekahi ano e nele ole ai ka oleloia mai i ka mahaoi a i hilahila ole.

Iloko o ka Weba kaena mau mai imua o Rupata e hele oka aku ana no oia e hoolauna iaia iho ia Miss Alexander, e keakea mauia aku ana no nae oia e kona hoa me na olelo e ku iho ai oia a noonoo no kona paa rula ole, a ke ku pu iho ai hoi i ka hilahila, pela wale no i oki pu ai kona manao.

I ka manawa i kiiia mai ai na ohua apau no ka hele ana e ai i ka aina ahiahi ma kela la ua eu like ae la na mea apau, a elike me ke ano mau o na ohua o ka hele awiwi aia ka pono ahiki aku i ka halekaa, kahi o na ohua e ai ai, a komo mai ko waho ialoko, pela no me lakou.  Aka nae, i ka poe e ae e hele awiwi aku ana o Mr. Naika ame kona mau hoa ka poe ulolohi loa o ia hele ana ae, no ko lakou makemake ole e hookekeia e ke aluka, a o kekahi no ko lakou makemake o lakou mahope loa e komo aku ai.

O Mr. Weba kekahi i houlolohi i ka oili koke ana aku me ka paa pu ia Rupata kona hoaloha o ia manawa kokoe iho la mahope, no kona manao malia o loaa ae kekahi ulia ma ia manawa a loaa kona manawa kupono e hoolauna ia aku ai ia Miss Vekinia Alekanadero, ka lede opio ana e kau nui ana e hui aku a kamailio pu me ia.

I ka hele ana mai kekahi kaa a i kekahi kaa aku ua haawi mua iho la o Mr. Naita i kana kokua i kona kaikuahine nawaliwali ma ke kuiee ana mai i kona lima a lawe aku la iaia no kekahi kaa aku, a i ke komo ana aku o ke kaikuahine, huli hou mai la oia ihope no ke kii ana mai i ka lede opio, a ma ia manawa ana o ka huli ana mai e kii, ua pa mai la kekahi kikiao makani, a puhiia mai la ka papale o Miss Vekinia Alekanadero ihope mailuna mai o kona poo, no ka mea, me kahi pine omou papale wale no i hoopaaia ai, a mai lilo loa paha i kahi e ina aole o Rupata Hamiletona mahope pono aku o ka lede opio, i ka mawana i lele mai ai ka papale ua paa koke aku la ia i ka hopuia e Rupata.

Ia paa ana, huli koke aku la oia imua a nana aku la i ka lede opio a pane aku la me ke kunou ana aku me ka helehelena minoaka, a i aku la:

“He mea e kuu hauoli i ka paa koke ana o ko papale ia’u, ina la paha ua puhi loaia aku nei iwaho a pau ka loaa ana aku no ka mea, ke mau nei no ka holo o ke kaa.”

“Owau pu kekahi e hauoli nei no ka paa ana o kuu papale ia oe.  Nou ka mahalo a nui,” wahi a ka lede opio me kahi akaaka liilii.  “Mai hele olohelohe maoli ko’u poo ina aole oe.”

Leha iki aku la o Rupata i ua o Miss Alekanedero i ka manawa ana i kau ae ai i kona papale i ke poo, me ka noonoo iloko ona no ka maikai o ke kulana o ke poo o ka lede opio ana e mahalo ana.

Haawi mai la o Mr. Naita i kona mahalo ia Rupata no ka Rupata mea i hana aku ai i ka lede opio, a oiai kona kaikuahine e nana mai ana ia Rupata maluna mai o kona mau poohiwi, aia iloko ona ka makemake e ike i ka inoa o ke kanaka opio e hele aku ana mahope.

Alaila komo nui aku la iloko o ke kaa kahi e kuku mai ana o na pakaukau aina, ua piha na pakaukau a pau in a ohua a hookahi wale no wahi pakaukau i koe e lawa ai no eha wale no poe, a hookahi noho kaawale ma kekahi pakaukau e aku.

I ke komo nui ana aku iloko, alaila huli mai la o Mr. Naita e nana ia Rupata e ku aku ana a i mai la me ka leo poloai oluolu loa:

“Hele mai maanei a noho pu iho me makou ma keia pakaukau – ke ike aku nei au aneane e piha loa kela mau pakaukau – e ae mai oe e hoolauna aku au i kuu kaikuahine nei ame kuu kaikamahine hanai.  Owai kou inoa a’u e kapa aku ai la ina e oluolu ana oe e hoike mai?”

Alaila lalau iho la o Rupata i kona pepa hoolauna e kau ana o kona inoa a haawi aku la i ke keonimana.

I ka ike ana iho o Mr. Naita, hooho ae la: “A ha, o Mr. Hamiletona.  O Mr. Naita no hoi ko’u inoa, a o keia lede,” me ka huli ana ae i ke kaikuahine, “o ko’u kaikuahine keia, a o keia ka lede opio nona kekahi hana maikai au i hana mai nei nona o Miss Alekanadero kona inoa.”

Alaila, nana aku a nana mai na opio ia laua iho, me ka pii like o ka ula ma ko laua mau papalina, ke ano e loaa ana i kela ame keia mea malihini ma ka manawa e halawai ae ai, alaila kuhikuhi mai la o Mr. Naita ia laua e noho iho maluna o ko laua mau noho, oiai hoi o Mr. Weba e ku aku ana me ka manao hoka no kona noho pu ole ma ia pakaukau a hookahi ka ai pu ana me lakou, oiai oia ke kanaka opio makemake loa e laua pu me Miss Alikanedero, mamuli nae o ka lawa ole o ke pakaukau no lakou apau e noho pu ai, ua haalele mai la oia i na hoa eha a hele aku la e huli i wahi nona e noho ai ma kekahi pakaukau aku, a laki no hoi ka loaa ana hookahi noho nona e noho iho ai, ma kekahi pakaukau ma kahi i mamao loa mai ia Rupata ma aku.

Ia Rupata i noho iho ai me Mr. Naita ma ua hauoli loa kona naau no kona ike ana he poe maikai a oluolu loa lakou, a he maikai no hoi na kamailio ana e loaa ole iho ai ia mea he hilahila.  I ka manawa mamua aku, oiai lakou e noho ana iloko o ke kaa mamua o ko lakou hele ana mai e ai, ua lilo ke kaikuahine o Mr. Naita i mea ano akaakaia e laua, a ua kapa iho laua iaia he “luahine hapauea,” eia nae, ia lakou e noho ana e ai ua hiki ia Rupata ke hooiaio iho he lede oiaio oia i loaa na hoonaauao maikai a kiekie loa mamuli o kona paa rula a naauao o kana mau olelo, a he hoakamailio maikai ma na kukai olelo ana.

Ma ka aoao o ia lede aoo oia i noho ai, a me ia ka lede ka hapanui o na manawa o ke kamailio pu ana iloko o ia manawa apau a lakou e ai ana, a no ka pinapinai mau mai o kanaka kamailio ana iaia ua loaa ole he manawa no kona mau maka e leha iki aku ai i ka lede opio, no ka mea ua piha hoihoi loa oia i na olelo apau a ka lede aoo.

“Ua loa’a no anei ka hauoli ia oe ma keia huakaihele au ahiki iho la i nei manawa, e Mr. Hamiletona?  “I ninau mai ai ka lede aoo me ka helehelena oluolu.

“O he nui ko’u hauoli no ka ike aku i na meahou o keia aina malihini, me ka mahalo ia oe, aka nae, e oi nui aku ana ka hauoli e loaa ana ia’u elike me ka nui aku o na mea a’u e ike aku ana; hookahi a’u mea e hauoli nui nei o ia no ka loaa ana ia’u o kekahi poe maikai loa e launa pu ai ma keia huakai, a o kekahi, ina aole au he malihini ia oukou.”

O, he poe malihini like wale no kakou apau,” i pane mai ai ke keonimana, aoo.  “Mamuli o kou noho kaawale me kou kokoolua i maopopo aku ai ia’u he mau mea malihini loa olua i keia aina; aole e pono pela, o ka oi aku o ka pono oia ka hele ana e launa me kela ame keia, pela wale no e hookamaaina ai me kekahi poe, aole ka hoomamao.”

“He hana maikai ia i ka manao o ka poe mahaoi, aka, i ka manao o ka poe hoohilahila wale la ea, he hana hoohaunaele aku ia i kekahi ohana me ka launa mua ole,” i pane aku ai o Rupata me ke ano haahaa.

“Aole pono ia oe ke kaukai a ma ka hoolauna wale ia no e hui ai me kekahi poe.  Ua hoao au e hookomo aku i keia manao i kuu kaikuahine nei, oiai oia kekahi mea hoohilohilo i ka launa aku me kekahi poe i kamaaina mua ole iaia; ma ka launa ana me ka poe kakaikahi elike me keia ua manaoia he hana maalahi loa ka hookamaaina ana a e oi aku ana ko kakou hauoli ma keia huakai ma ka launa pu ana ma keia ano mamua o ke kaukai ana a ma ka hoolauna mua ia elike me na loina o ka hookamaaina ana kekahi i kekahi e pono ai.

“No’u iho he hauoli mau au i ka poe opio e hoopuni mai ana ia’u a e oi loa aku ana ko’u hauoli maopopo ia’u kou inoa ame kou mau ano apau.  E Vekinia, aole anei ou ike iho i kou ano mehameha a na elemakule wale no kou mau hoakamailio e noho pu ai i ka hapanui o ka manawa aohe mea opio elike me kou ano e kohu ai ke kamailio ana?” a huli mai la o Mr. Naita e nana ia Rupata me ka hoawihi ana mai i kona mau maka ma ke ano hookolohe.

(Aole i pau.)

 

He Moolelo no

KA MEAHUNA POHIHIHI

A I OLE

Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka

Mea Lili – He Moolelo i Piha me na

Wiliau o ke Aloha

 

No keia mau olelo hope a Mr. Kelekolio, ua hiki hou ole iho la ia Gai ke noho malie, aka, aea ae la kona poo iluna, me ka nee ana mai imua no hookahi kainawawae, a i aku la imua o Mr. Kelekolio:

“Ke hoike aku nei au imua ou e Mr. Kelekolio, ma ka hanohano o ko’u inoa, aole loa he hookahi huaolelo a’u i hoopuka aku ai imua o Miss Lanada a’u e hilahila ole ai au i ka lohe ana mai o ke ao holookoa.”

“Ke manaoio nei au, i kena mau olelo apau au e kamailio mai nei e Mr. Wakona,” wahi a Mr. Kelekolio.

“O ka manaoio iho la ka ia, ina ua ku okoa ae o Mr. Wokona, maloko o ke keena hookolokolo, i hele a piha i na kanaka, a hoike ae me ka hilahila ole; no ka nui o kona aloha ia Miss Lanada!” i pane kikoo-la mai ai o Keoni Naika.  “Ina he makee kekahi kanaka i kona inoa hanohano, alaila he mea pono e loaa aku iaia ka manao hiipoi a makee i ka inoa o ka wahine ana i manao ai e hoomana aku iaia.”

“O, aole e hiki ia’u ke ku malie maanei, a hoolohe aku i kela mau olelo hoahewa!” wahi a Gai Wakona, me ka leo e hoike mai ana i ka nui maoli o ka ehaeha o kona manao aka nae, ua uumi hoomanawanui wale iho la no oia i knoa inaina, alaila hoomaka hou mai la kamailio:

“Auhea oe e Mr. Kelekolio, ina e hoomau ana ko’u ku ana ma keia wahi, aole e hiki ia’u ke uumi iho i ko’u manao inaina no Mr. Naika, a e kono okoa ia mai ana au, e haawi aku i kekahi pa’i mahanahana ma ke kumu o kona pepeiao.  He oiaio, ua piha au me ke kaumaha, no ko’u lilo ana, owau ke kumu o ka hoea ana mai o kekahi hiona elike me keia maloko nei o kou home, aole nae no ko’u manao maoli iho, i hoea mai ai au maanei nei, aka ma ke ano ulia wale no, a e nonoi aku ana au ia oe e hoolohe mai i ka’u mau hoakaka ana.

“Mamuli o ka loaa ana mai o ka ike ia’u, e hele ana kuu kaikuahine i ka nana keaka ma keia po me oe ame Miss Lanada, ua komo pu mai la ka makemake iloko o’u, e hele i ka nana keaka.  Ma ia hele ana, aole loa he wahi noonoo iki iloko o’u, e hoike aku ia’u iho imua ou, a imua o Miss Lanada, aka mae ia’u i ike aku ai i kou hina ana, i ka manawa a na kanaka e hooke ana mailoko aku o ka halekeaka, a kaawale aku la o Miss Lanada mai ia oe mai, ua lilo i hana na’u, ka holo koke ana aku a hoopakele ae iaiai, mai ka poino mai.

“Owau kekahi o na kanaka hohewale, a ku i ka lokoino, ina e hookuu wale aku ana au ia Miss Lanada iwaena o kela aha kanaka nui, e holo ana no ko lakou palekana, nolaila o ka mea a’u i hana aku ai, no ka makee ana no ia e hoopakele ae, @ kau kaikamahine mai ka poino mai, aole ma kekahi ano e ae.

“Ia’u i alakai mai ai ia Miss Lanada mailoko mai o ka halekeaka nowaho o ke alanui, a ia maua hoi e huli ana i kekahi kaa, no ka hoihoi ana mai iaia, o ka manawa ia i oili mai ai o Mr. Naika, a koi mai la ia’u, e hookuu aku au ia Miss Lanada e hele pu me ia, a nana e hoihoi mai i ka hale nei.  Ua makaukau loa au e hooko aku i ke kauoha a keia kanaka, ina i makemake o Miss Lanada e hele pu me ia, aole nae pela, ua hoole aku o Miss Lanada i kana koi, a mamuli no o kona manao maoli, ua koi mai la oia ia’u, e hoihoi mai iaia no ka hale nei, pela iho la au i hoea mai nei; eia nae, ua hele a piha me ke kaumaha, no ko’u lilo ana owau iho la ke kumu o ke ala ana mai o keia pilikia i keia po.  O ka’u wale no e noi aku nei ia oe e Mr. Kelekolio, e hookumu mai ia’u, e hoi aku no ko’u wahi, me ka hoopilikia hou ole aku ia oe ma kekahi ano.”

Huli ae la ua o Gai Wakona, no ka hele ana aku no kahi o ka puka e hamama mai ana, eia nae iaia i nana aku ai ia Miss Lanada, ike aku la oia i kekahi mea mua o Tiodora.

“E nonoi aku ana au i kau mau huikala ana mai e Miss Lanada.  He oi aku kuu hauoli e make, mamua o ko’u lilo ana i mea hoohaahaa a hoohilahila ia oe mamuli o ka’u mau hana, elike me na olelo hoahewa a keia kanaka ia’u.  Aole e hiki ia’u ke hoike ae i ka mea oiaio ole, oiai au e ku ana imua o ke akea, e lilo ana ia i mea hoehaena aku i kou noonoo.

“O, e Miss Lanada, ina e hiki ana ia oe ke huikala mai ia’u, no kela mau olelo i puka ae mai kuu mau lehelehe aku, e loaa auanei ka maha i kuu uhane, no ke koena aku i koe o na la o ko’u ola ana!”

Ua hoopukaia aku kela mau olelo e ke kanaka opio me ke kaumaha ame ka ehaeha o kona leo, iaia i uwalo aku ai imua o Tiodora, no ka huikala ana mai iaia, ka mea nana i hoopulu ae i na lihilihimaka o Mr. Kelekolio, i kau a mea o ke ku maoli o na olelo a Gai i ke kuoo, e hoike mai ana, i na ano oiaio iloko o ke kanaka opio.

MOKUNA XIX.

No ka haawi ana mai i kana pane, no ka uwalo a Gai Wakona imua ona e huikala mai iaia; haalele aku la o Tiodora i kona wahi e ku ana, a nee mai la imua, me ka hookau ana mai i kona lima akau maluna o na poohiwi o ke kanaka opio, alaila nana aku la ma na maka o Gai, me ka pane ana aku i na olelo, nana i hookahana aku i ka manao o ka poe apau maloko o kela rumi:

“Aole loa he mea au i hana ai e Gai, nana i hoohaahaa iho i ko’u kulana, a i hoohilahila ae paha ia’u, aole loa!  Aole loa a’u mea e huikala aku ai ia oe!” alaila huli papu mai la oia imua o Keoni Naika, elike me kekahi tiga wahine, me ka mau no nae o ke kau ana o kona lima ma ka poohiwi o Gai, a i mai la:

“Auhea oe e Keoni Naika, ke hoike aku nei au imua ou, a imua o ka poe apau maloko nei o keia rumi, o oe kekahi o na kanaka ino loa, a ua hele au a piha me ka hoowahawaha ia oe.  Ke manao nei au, o oe kekahi o na kanaka hohewale, o ka’hoao ana e hooweliweli mai i kekahi wahine.  Ua hookau aku oe i na hoahewa ana maluna o keia kanaka hewa ole, ma ke ano imihala o ka manao lili, no ko manao, pela wale no e kaawale ae ai kou enemi, mai ke alahele ae e hookoia ai kou mau manao lapuwale; a o ka mea nana i hooiaio loa mai i kou mau ano haahaa, o ia no kou hoea kino ana mai nei maloko o keia home, a imua hoi o kuu alo, a hoahewa mai iaia, no kona hua’i ana ae i kona aloha no’u, au o ka manao ana pela iho la e hookauia aku ai na hoohilahila ana maluna ona.

“Ua lohe pono mai nei no oe, i kona nonoi ana mai nei ia’u, e huikala aku, a e hoopoina, no kona hoopuka ana ae i na huaolelo, no kona haulehia ana i ke aloha no’u.  Ua lohe pono mai nei no oe, i ka’u pane i haawi aku nei iaia, aole loa ana mea i hana mai ai, i hoehaehaia mai ai ko’u noonoo, a i lilo paha i mea hoohilahila mai ia’u, a aole no hoi a’u mea e huikala aku ai iaia.

“He nani hoi ia, ua hoea mai la, i kahi a’u e hoike okoa ae ai i ko’u manao maoli, ke hauoli loa nei au, e noho mai, oe a hoolohe i ka’u mau mea apau e kamailio aku ana, malia pela paha e pau ai kou hoopilikia hou ana aku i keia kanaka au i hoolilo aku ai i enemi ino loa nou.

“Mai kela manawa mai, i hoikeia mai ai ka lohe ia’u, no ko Gai kamaililo ana ae maloko o ka aha hookolokolo, no ka nui o kona aloha ia’u, mai ia manawa mai, i haulehia ai au i ke aloha iaia, ahiki i keia manawa a’u e ku aku nei imua ou.  Ua nana aku au iaia, ma ke ano oia kekahi o na kanaka kilakila loa, a ke haaheo loa nei au, i ke ku ana ma kona aoao, me ko’u manaoio ole, no kau mau hana kahihi wale maluna ona, no kona lawelawe ana i kekahi karaima ekaeka loa maluna o kau keiki.

“Me ia manao aloha no’u iaia, pela me ko’u manaoio ole no ka hawahawa ana o kona mau lima, i kekahi karaima, elike me kau mau hana hoopilikia maluna ona, ke hoohiki nei au; e lilo no au i mea kokua aku iaia, me kuu kino wahine nei ame kuu mau waiwai apau, i wahi e holoiia ae ai na kiko eleele, au i hookau aku ai maluna ona, a e ku aku oia imua o ke ao holookoa me ka inoa maemae e haaheo ai, ka wahine e lawe mai ai iaia i kane nana.

“Ua lohe aku la oe i ka mea oiaio, nolaila ke kauoha aku nei au e Keoni Naika, e ku koke a hele mailoko aku nei o keia hale, a mai hoao hou e hookomo mai i kou poo iloko nei, no ka mea owau ka haku ame ka ona nona keia home!”

Ua oi aku ke kahaha i loaa i na mea apau i lohe i kela mau olelo mai na lehelehe mai o Tiodora, mamua o ka mea hiki ia lakou ke hoomaopopo, a o ka oi loa aku o Keoni Naika.

I kinohi no o kona lohe ana mai i na olelo mua a Tiodora i kamailio mai ai ua hikaka aku la ua kanaka nei a pili i ka paia, me ke ku malie ana ma kela wahi, me ka oni ole, aia hoi ma kona helehelena kekahi hiona a Mr. Kelekolio e ike aku la, i ilke loa, me kela manawa ana i hoike aku ai i ua kanaka nei, no ka hoopauia ana o ka hoopalau mawaena Tiodora ame Habati Naika, ma ka la mamua aku o ka nalowale ana o ke kanaka opio, ma ke ano pohihihi loa.

Ke nana aku ia Keoni Naika i kela manawa, ua like pu oia me kekahi ilio kawa-u, ka hoopepe, aole hoi kela ano ona, mamua aku, a i kona lohe ana aku i na olelo a Tiodora, e kauoha mai ana iaia e ku a hele mailoko aku o kela hale, o kona haalele iho la no ia i kona wahi e k;u ana, a hele aku la no kahi o ka puka, a Mr. Kelekolio, o ka hele ana aku e wehe nona.

Ua ku maoli o Keoni Naika i kahi o ka hoka, a iaia i hoea aku ai no kahi o ka puka, huli mai la oia ihope a kamailio mai la i keia mau olelo i ke kaikamahine opio:

“Ke hoomanao nei no anei oe e Tiodora, no kela hui hope loa ana o kaua maloko o ka malapua o ke kula au e noho ana ma Welafika?  Ua hoike aku au ia oe ma kela manawa, aole loa he mana ma ka honua nei nana e kaohi mai ia’u, mai ka hoao ana ma na ano apau e lilo mai oe na’u; a ina he mea kekahi e ku mai ana mamua o ko’u alahele, alaila e uhuki no au iaia mai ka papalina aku o ka honua me ka maalahi loa, elike me ko’u holoi ana ae i ka lepo mailuna aku o ko’u mau lima.

“Aole keia he mau olelo hoonuinui wale no a’u ia oe, aka, e hoea mai ana ia i ka hookoia ana; a me ko’u nana ole ae, no kau mau olelo i kamailio mai nei i keia po, no kou aloha ana ia Gai Wakona, ke makemake nei au e lohe pono mai oe, he o ia mau no ko’u aloha ana ia oe e Tiodora, a e hoea mai ana no i ka la, e hookoia, ai ka iini o kuu puuwai, ka mea a’u i li’a mau ai i ke ao ame ka po, no na makahiki lehulehu ae nei i hala.”

Aole no i pau na manao a Keoni Naika i makemake ai e kamailio mai, no ka hooweliweli ana ia Tiodora, aka nae no ke ku i ka hoihoi ole, a no ka hoowahawaha no hoi i na olelo o kela ano, ua kula’i okoa aku la o Mr. Kelekolio i ua kanaka nei, me ke pani ana aku i ka puka a paa, o ke kaha aku la no ia o Keoni Naika hele iloko o ka pouli, me he mea la oia ke kanaka hookahi ma ka honua nei i piha me na manao ehaeha he nui.

I ka hoi ana mai hoi o Mr. Kelekolio, a noho iho la maluna o kona noho, ia wa, i nana mai ai o Tiodora iaia, me ka pane ana aku:

“O, e Papa Kelekolio, heaha la ka’u mea i hana aku nei i keia po?” me kona hele okoa ana mai imua, a apo aku la ma ka a-i o kona kahuhanai, me ka noke ana i ka uwe.

Elike me ka makua makee keiki, ku ae la o Mr. Kelekolio iluna, me ka hoihoi ana aku ia Tiodora noloko o kekahi keena okoa aku, a hoonoho aku la maluna o kekahi noho paipai, alaila kulou iho la ilalo, me ka pane ana aku me ka leo malie, i piha nae me ke kuoo:

“Ina o kou manao maoli ia, elike me na olelo i puka ae mai kou mau lehelehe mai, alaila ua hana aku oe e kuu kaikamahine i kekahi hana koa a’u e haaheo nei.”

“O ko’u manao maoli no ia,” i pane ae ai o Tiodora me ka mau no o kona uwe ana.

“Auhea oe e kuu keiki, akahi no au a hoike ae i kekahi meahuna a’u i malama ai no kekahi mau makahiki lehulehu.  He nui no na manawa a’u i manao ai, e hoike ae ia meahuna, ua nele nae ka loaa ana o ka manao koa ia’u, e hana ku pela, ahiki i keia po, o ia no keia, iloko o ko’u mau la opio, ua haulehia au i ke aloha no kou makuahine e Tiodora.

“Ua aloha aku kou makuakane, a hoaloha pilipaa no hoi no’u, i kou makuahine, a ua panai, aku kou makuahine i kona aloha iaia.  No ka iini iloko o’u e ike aku i kou makuahine, iloko o ka hauoli o keia ola ana, aole au i hoao ma kekahi ano, e hoikeike aku imua ona, owau pu kekahi i haule@ i ke aloha iaia.

“Ua mare aku kou makuakane i kuu hoaloha, a no na makahiki kakaikahi o kona ola ana, ua ola oia iloko o ka hauoli.  Ua loaa ka hoomaopopo i kuu hoaloha, no ko’u aloha ana i kou makuahine, aole nae oia i hoike mai ia’u ia mea ahiki i kona kokoke loa ana e make, nolaila kauoha mai la oia ia’u e hele aku imua ona, a ma ka aoao o kona moe make, i waiho mai ai oia ia oe malalo o ka’u mau pulama ana aku, mamuli o kona manaoio, aole he mea kupono e ae nana oe e malama, owau wale no, mamuli o kela aloha o’u i kou makuahine.

“Manao anei oe, he mea nui e ae kekahi iloko o ko’u noonoo ma keia ao, mamua o ka hana ana aku i na mea nou e hauoli ai?  Aole loa e kuu lei aloha, a aole loa he mea au i hana mai ai, e hoehaehaia ai kuu noonoo, o ka mahalo wale no; a ua hoopihaia mai no hoi au me ke kahaha, no ka ike pono ana, aia iloko ou, ke koa ame ka maka’u ole, ka mea i loaa ole i ka nui o na kaikamahine opio elike me kou mau makahiki.

“Ua haawi mai oe e kuu kaikamahine i kekahi haawina maikai loa na’u e hoohalike aku ai ma keia po, a ma ka’u mau mea apau e ike ai, he mea ia e loaa ai ia oe ka hauoli, ua makaukau loa au e hooko aku me ka hakalia ole.”

Lalau mai la o Tiodora i kekahi lima o Mr. Kelekolio, a hoopili ae la ma kona mau lehelehe, me ka pane ana mai:

“Na wai no la ko’u kahea mau ia oe o Papa Kelekolio; eia ka he kuleana nui ko’u e hana aku ai pela,” wahi ana me ka hoao ana mai e minoaka imua o kona kahuhanai.  “Ua hoohauoli loa mai oe i kuu manao, mamuli o kou hoike ana mai i keia meahuna, no kou haulehia ana i ke aloha no mama, a no ka mea pela i maopopo ai ia’u, ka mea oiaio, no ka pipili o kou noonoo no’u.”

“E kakali iho oe maloko nei ahiki i kuu hoi hou ana mai!” wahi a Mr. Kelekolio, me ke ku okoa ana ae iluna, a hemo aku la noloko o ka rumi a Gaia me kona kaikuahine e noho mai la kamailio mawaena o laua iho:

(Aole i pau)