Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 19, 10 May 1923 — Page 6

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Caroline Wharton
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA HONOLULU, T. H., POAHA MEI 10, 19233

HE MOOLELO NO

ALIKA

 A I OLE

Ke Ao Omamalu o Kekahi Karaima Pohihihi

Mamuli o ka Manao Lili

            Ma ka manawa i hoea aku ai o na malikini i konoia no ka home o Mrs. Vana Dona, ua kamailio mua aku ua wahine nei ia lakou ma kela po, nolaila i ka wa i kaheaia mai ai o Lola e himeni, a iaia hoi i oili aku ai, a ku iho la ma ka aoao o ka piano, aia ka nana ana a na mea apau maluna ona, a me he mea la, aole kaua e ka makamaka heluhelu e hoohewahewa ana ke hoomaopopo aku, aia na manao mahalo iloko o na mea apau no Lola, no ke kulana kilakila o kona oiwi kino, a no ka wahine huapala no hoi, oiai nae aole oia i hoomaka mai e himeni.

            Aia o Lola ke huli pono la imua o ke anaina, a ke kakali la hoi oia i ka mea hookani pila, i kana hookani ana mai, ahiki i kona hoomaka ana aku e himeui, aole ka pihoihoi ame ka hopohopo iloko ona, aka o ka minoaka ke halii ana ma kona helehelena, a iaia no ka ike, o kona wa ia e hoomaka aku ai e himeni, o ke kani aku la no ia o kona wa ia e hoomaka aku ai e himeni, o ke kani aku la no ia o kona leo, ka mea nana i hookahaha aku i ka manao o na mea apau, no ke kani maoli o ka leo o keia wahine opio, me ka nani pu, a i ka pau ana o ka pauku ekahi, o kela himeni mua, ua lohe okoa ia aku la na leo mahalo mai na wahi like ole mai o kela keena i ka i ana:

“Auwe no ka hoi ka nani e! Aohe lua e loaa mai keia loea himeni!” o na olelo iho la ia a Mrs. Vana Dona e lohe la, i ke kamailioia e ka poe e hoopuni ana iaia.

            O ka himeni hoi ia o Lola ahiki i ka pau ana o ka himeni mua, ua ne-i ae la oloko o ka hale i na leo huro o ka lehulehu, ua hiki ole ia lakou ke kaohi iho, i ka haawi okoa ana mai i ko lakou mahalo, no ka mea o kela ka makamua loa @ i lohe ai i kekahi puukani, ke noke la hoi kekahi poe @ pa’i i na lima, me ka hehihehi ana i ana i na wawae iluna @ pahele, e hoike okoa mai ana ia mau hana ma ka aoao o ka poe maloko o kela hale, no ko lakou makemake, e ku hou aku o Lola e himeni.

            He oiaio, i wahi e hookoia aku ai ka iini o kela poe, ua oili hou mai la o Lola iwaho, aia hoi ka ula ohelohelo, e puapua’i mai ana ma kona mau papalina, e hoike mai ana, i ka ulumahiehie o ua kaikamahine nei, a mahope o ka nana ana mai i ke anaina me na minoaka hoomahie, hoomaka hou mai la oia e himeni, i kekahi himeni okoa, a i ka pau ana, ua hoomaka hou mai la no ke anaina e pa’ipa’i me ka hele okoa ana mai o kekahi poe, e ninau ia Mrs. Vana Dona:

            “Ea, owai keia puukani malihini? Maihea mai oia o ka hele an amai?” o ka pane nae ma ka aoao o Mra. Vana Dona, o ia no kona haawi ana aku i na minoaka ana imua o kana mau malihini, a hoike e aku la i ka inoa o Lola, elike me kana i ike ai maloko o ka nupepa oia ka Mademosele Peretoni.

            He lehulehu o ka poe maloko o ka nupepa, eia nae aole loa he wahi manao iki iloko o lakou e kono aku iaia, e hele mai e himeni ma ka lakou mau aha hoohauoli, a i ko lakou lohe pono ana, i ka u’i ame ka nani maoli o ka leo i keia puukani, a hui pu iho o na manao lili iloko o kekahi o lakou no ke kaa ana i ka Madame Vana Dona, ke eo o ke kii mua ana i keia puukani kaulana, ma kana aha hoohauoli.

            He mau himeni lehulehu ka Lola o ke mele ana mai, me kela piha ohohia no o ke anaina iaia, a i ka pau ana o ka manawa i hookaawaleia nona e himeni ai, ua kii okoa mai la ka Madame Vana Dona ia Lola, a hoolauna aku la imua o kana mau malihini, me ka hoopuniia o ke kaikamahine opio e kela poe, e haawi ana i ko lakou mau manao mahalo, no ke ku maoli o kana himeni ana i ka nani.

            Mamua o ka hookuu ana o na hana hoohauoli ma kela po, ua nui a lehulehu maoli ka poe i hoopaa mai ia Lola, e himeni ma ka lakou mau aha hoohauoli e haawi aku ana, no ka mea ua lilo keia aha hoohauoli a lakou o ka hele ana mai, i mea holomua loa, a ua kaokoa ae hoi, mai na mea mai i kamaaina i ka ikeia e lakou.

            No keia ikeia ana ae o ka nani maoli o ko Lola leo i ka himeni, ua nui na palapala kono i hoounaia mai iaia mahope mai, a ua hooleia aku eia kekahi o kela mau kono, no ka hiki ole iaia ke hooko aku, a i ka hala ana o na pule elua mahope mai, ua hiki aku kana mau haumana e a’o ai i ka hookani piano, me ka ike himeni ma kahi o ka iwakalua.

            Mamuli o kela holomua loa o kana mau hoolala ana, no kekahi hana e pono ai oia, ua komo nui mai la ke dala iloko o kana eke, e ike ole ai oia i ka pilikia aole no ana noonoo ana iho, e akuoha aku i kona loio, e hoouna mai i dele nana, ua lawa dela e hoahu ai maloko o ka banako.

            Me keia mau pomaikai nui nae e kau mai la imua ona, na anaina hoohauoli hoi ana e hui pu aku ana; na lole nani ana e kahiko ai, i kupono no na anaina o ka poe hanohano a waiwai, aole no i nele ke ala mau ana mai o kana mau hoomanao ana no kona hoahanau i kaawale mai iaia aku.

            He mau manawa lehulehu, oiai oia e nohi hookahi iho ai maloko o kona rumi, i hookahe okoa aku ai oia i kona mau waimaka no Alika, me ka hooho ana ae i keia mau olelo:

            “O, e @ e Alika kuu hoahanau! Ina o oe pu kekahi me a’u, ilo@keia manawa o ko’u noho kuewa ana; me ka papahiia mai @ ka’u mau hoao ana, me na haawina pookela o ka holomua, e hoopihaia mai no kuu puuwai me ka olioli.” oiai nae, ina aole o Alika i make, aole no paha he manawa e konoia mai ai oia e hele ma kekahi hana, i wahi e loaa ai ke dala iaia.

            Me kela mau hoomanao aloha ana nae no kona hoahanau; kela ano ano kaumaha iloko ona, no kona noho mehameha, ua hoolanaia mai n onae kona mau manao, mamuli o ka loaa ana iaia he mau hoaloha lehulehu, ma kela aina malihini.

            He keu maoli ka oluolu o Mrs. Vana Dona @aia, a i kela ame keia manawa, e hoea mau aku ana o Akeneki Vana Dona no ka hoohala ana i kekahi mau hora me ia, a i ka hala ana o kekahi manawa o kela hui mau ana o na wahine opuo, ua l@ maoli laua he mau hoaloha maikai loa.

            Mai kela manawa mua loa mai a Akeneki i ike ai ia Lola, ua loaa ka hoomaopopo ana iaia, aole o Lola he kaikamahine o ke kulana nele a hoopiliwale, aka he kaikamahine oia i hoopuniia e na mea apau a ka naau e hauoli ai. Ua ike pu oia, ua loaa ia Lola ka hoonaauao kiekie ia, a ua oili mai hoi oia, mai kekahi ohana hanohano mai a waiwai; eia nae o ka mea nana i hookahaha loa aku i kona manao, o ia no na hiona kaumaha ma ka helehelena o Lola, me ka nalu wale ana iho no iloko ona, i na kumu, nana i kono mai i kela wahine opio, e hele ma ka hana himeni, i wahi e pono ai kona noho ana.

            Iloko o kela manawa a na wahine opio e hui mau la, aohe he manawa a Lola, i kamailio mai ai e pili ana nona iho, a aole no hoi o Akeneki, i hooniele aku ia Lola, i kona moolelo no ka mea he hana ku ole ia i ke kulana lede oiaio.

            E kaa mau ana ma ko Akeneki aoao, ka hele ana aku e hui pu me Lola, me ka olelo ana aku, he makemake mau kona e hoohala i kona manawa hana ole me ia, a i kela ame keia manawa, e hoike okoa aku ana o Akeneki, i kona mau ano hoihoi, a po’ipo’i ole iho i kana kamailio ana, ma ia ano, ua hiki ole ia Lola ke kaohi aku i kona mau manao mahalo, a hoohihi no Akeneki.

            Ma ka ua o Lola hoohalike iho, aole he wahi lilo o Akeneki ia Alika, o ka eu ka wahapaa, me ka makaukau mau i na olelo hoakaaka, o na haawina ia i loaa ia Akeneki a na ia mau ano no hoi, i hoohihi maoli ai ko Lola manao no keia kaikamahine.

            I kekahi la nae, iloko o ko Lola nanea maloko o kona rumi, komo ana no o Akeneki, elike no hoi me kela ano hoihoi mau o ua kaikamahine nei, aia hoi kekahi leka e paa ana iloko o kona lima, a ua hele oia a piha i ke pihoihoi, me ka pane ana aku:

            “O, he nuhou hauoli ka’u i hele mai la e hoike aku ia oe. Ua loaa mai nei ka’u leka, mai ia Kamaki mai, e hoi mai ana oia, a e hoohala ana oia he hookahi pule me makou, mamua o kona huli hoi hou ana aku no kona wahi.”

            “Owai keia mea o Kamaki? O kekahi anei ia o na naita nana i kaili aku i kou puuwai?” wahi a Lola, me ka nana ana mai i kona hoaloha, me ka minoaka ma na papalina.

            “Aole, aka o ko’u kaikunane keia; e manao ana ka hoi au, ua kamailio mua aku la au ia oe nona. Ua hele au a piha loa me na manao haaheo nona, no ka mea ua kaulana oia ma ke ano o kana oihana kauka; a ma ke kamailio a ka poe i ike i ke ano o kana oihana kauka; a ma ke kamailio a ka poe i ike i ke ano o kana lawelawe ana i kela oihana, oia kekahi o na kanaka akamai loa. He hookahi makahiki okoa kona noho ana maloko o ke kulanakauhale o Nu Iika, no ka lawelawe ana i ka oihana kauka, o keia kona manawa mua loa o ka hoi ana mai e ike ia makou, no kela makahiki hookahi.”

            “Ma Nu Ioka anei kona wahi i noho ai?” wahi o Lola me ka puiwa, a ke ike aku la o Akeneki i kela ano o kona hoaloha, eia nae aole ona hooniele aku i ke kumu o kona puiwa ana, aka i aku la nae:

            “E hoea mai ana oia ma ke ahiahi o keia Poalima iho, a oiai ua kaawale oe ma kela ahiahi, ke makemake nei au e hele ae oe no ko’u home, no ka hoohala ana ma ia manawa, a na’u e hoolauna aku ia oe imua o kuu kaikunane,”

            “He hana paakiki loa no’u ka ae ana aku i kau kono, no ka mea ua paa au ma kela ahiahi, o ia ko’u himeni ana no ka hoomaamaa, me ka mea hookani piano, i kekahi mau hinemi hou loa,” i pane mai ai o Lola, me ka luliluli ana iho o kona poo.

            “Ke kaumaha loa nei au, no ka hiki ole ia oe ke hele ae; no ka mea ua paa loa kuu manao, ina oe e ike ana i kuu kaikunane, aole no e nele ka hoohihi o kou manao nona, aka nae he nui no na manawa e hiki ai ia’u ke kii mai ia oe, no ka hookamaaina ana me ia, mamua o kona huli hoi hou ana aku no Nu Ioka.”

            Aia he kumu nui ma ko Akeneki aoao, o ka makemake loa ana e hoolauna aku ia Lola me kona kaikunane, ua komo ka hoohihi ame ka makemake iloko ona, e lilo o Lola i kaikoekenona.

            Aole i lilo na mea a Akeneki e kamailio aku nei ia Lola, no ka hoolauna ana iaia me ke kaikunane o kona hoaloha, i mea hoihoi no ke kaikamahine opio, mamuli o kona hopohopo, o hoi aku auanei kela kanaka opio no Nu Ioka, a kamailio aku imua o ka poe i ike a i kamaaina mua iaia, o ka ikeia ae no ia o ko ia nei wahi e noho nei.

            Ua hoopilikia loa ia aku ko Lola noonoo, iaia i lohe aku ai, he kaikunane ko Akeneki ma Nu Ioka, a aole no oia i lohe iki i kekahi mea ma ka inoa o Kauka Vana Dona, oiai oia e noho ana ma kela kulanakauhale, nolaila manao wale iho la no oia, malia paha, aole’ no he mea i maopopo i kela kauka, e pili ana iaia nei.

            O ka iini nui iloko ona, o ia no ka hoea ole mai i ka manawa e hookamaainaia aku ai oia me kela kauka opio, eia nae aole ana mau kumupale kupono e waiho aku ai imua o Akeneki, ina e koi hoomano loa mai ana kona hoaloha iaia e hele aku no ka hoonanea ana ma kona home, oiai ke kaikunane e noho pu ana me ka ohana.

            Ma na ano apua, aole no e nele ana kona halawai me ke kaikunane o Akeneki, no ka mea he mau anaina hoohauoli lehulehu kana e hele aku ai e himeni, a ma kela mau anaina, e hoolaunaia ae ai oia me Kauka  Vana Dona, a mahope o kona noonoo ana me ke akahele, hooholo iho la oia, he oi aku ka pono, o ka ae ina no ia he kumu e ikeia ae ai kona mau ano oiaio apua, a e ku aku imua o ke akea, a paio aku no kona inao maemae ame kona kulana.

            “He mea hoehaeha aku paha i kou manao e kuu hoaloha, ka hiki ole ia’u ke hui pu aku me oe ma ke ahiahi o keia Poalima ae, ina pela ea, alaila ua hiki ia’u ke hoopanee i ka’u hoomaamaa hinemi ana, a no kekahi manawa okoa aku, ina ia he mea e holopono ai kau mau hoolala ana, no ka hauoli o kou kaikunane.”

            “Ua hoopiha mai oe i kuu puuwai me ka olioli loa e kuu hoaloha,” i hooho okoa ae ai o Akeneki, me ka puliki ana mai i na lima o Lola, no ka hookoia ana o kona makemake. “E hoomanao oe o ka himeni kekahi hana ano nui ma kela ahiahi, nolaila mai hoopoina oe i ka paa pu ana ae, me kau mau himeni nanni loa, oiai, o ka himeni kekahi kekahi mea hialaai loa a kuu kaikunane, a ma ka’u ike no, oia kekahi o na kanaka i loaa ka makaukau ia kalena, e akahele loa ai oia, o nema mai auanei kuu kaikunane i ke ano o kau mau himeni.”

            “Alaila, e olelo okoa mai ana ka paha oe e Akeneki, e hoea aku au ma kela ahiahi, ma na ano apau e kaa ai ia’u ka mahaloia ea?” wahi o Lola me ka akaaka oka ana ae.

            “Aole au kanalua ana iho no ia mea, oiai ma kau mau ahahoohauoli apau i himeni ai, ua papahiia aku oe me na mahalo he nui, a pela no auanei, ma keia po Poalima ae, nolaila aohe hewa o ka hoomakaukau mua i na himeni nani, i oi aku imua i kau mau himeni, i mele ai ma na wahi i konoia mai ai oe.” alaila honi okoa mai la o Akeneki ia Lola, haawi ae la ke aloha hope, o ka huli hoi aku la no ia o ua kaikamahine nei, imua o kona makuahine, no ka hoike ana aku i ka nuhou hauoli no ka hui pu aku o ka puukani himeni, me lakou, ke hoi mai kona kaikunane.

            He oiaio, i ka hoea ana mai o ka po o ka Poalima, ua hoea aku la o Lola, ma ke ano he malihini hanohano na Mrs. Vana Dona ame Akeneki, a mahope iho o ka hoolaunaia ana aku me Kauka Vana Dona, ua hoohalaia kekahi manawa nui o kela po ma ke kamailio ana i na moolelo hoonanea ma ka himeni ana aku o Lola, i kekahi mau mele lehulehu imua o kela kauka.

            Ma kela hoolaunaia ana ae o Lola me Kauka Vana Dona, aole i’o no laua i ike mua kekahi i kekahi i kekahi ma Nu Ioka, nolaila o kela manao hopohopo iloko o Lola, no kona ikeia mai e keia kauka, ma ke ano oia ke kaikamahine, o ka holo mahuka ana mai kona makuahine hanauna mai, ua auhee loa aku ia mai iaia aku, a ua hoohalaia kekahi mau hora e lakou iloko o ka nanea maikai ana.

            I ika wa nae o Akeneki i ike mai ai, ua kaawale kona kaikunane mai ia Lola aku, ia wa i hele ami ai oia a noho iho la ma kona aoao, me ka hookamailio ana mai.

(Aole i Pau)

He Moolelo no

KA MEAHUNA POHIHIHI

A I OLE

Ka hoohokaia Ana o ka Manao Puuwai o ka

Mea Lili-He Moolelo i Piha me na

Wiliau o ke Aloha

            I ka ike ana mai hoi o Gai Wakona, i kela komo ana aku o Mr. Kelekolio, lalau aku la oia i kona papale, me ka manao e haawi mai i kona aloha, a huli hoi aku no kona mau rumi hoolimalima, ua kamailio e aku la nae o Mr. Kelekolio i ka i ana mai.

            “Ua makemake au e kamailio pu me oe e Miss Josepine no kekahi mau minuke,” alaila huli ae la imua o Gai a pane aku la: “Mamua o kou huli hoi ana aku no kou mau rumi, he mea maikai nou ka hele ana aku e haawi i kou aloha ia Tiodora, malia he mea kekahi ana i makemake ai e kamailio mai ia oe.”

            Aia ka manao hopohopo iloko o GAi, no Mr. Kelekolio, no ke apono mai o kela keonimana no kona mau ano, e kupono ole ai e lilo i mea na Tiodora e aloha mai ai iaia, aka i kela lohe ana aku nae, i kona kamailio ana mai, e hele aku oia e ike i kela kaikamahine, o kona haalele iho la no ia i kona kaikuahine, a komo aku la noloko o ka rumi, a Tiodora e noho ana.

            Mamuli o ka oluolu o ke kamailio ana mai, a hui pu iho hoi, me kela kauoha okoa ana mai a Mr. Kelekolio iaia e hele e haawi i kona aloha hope ia Tiodora, ua hoopau loa ae la o Gai i kona mau manao hopohopo apau no kela kanaka, no kona hoohuoi mai iaia nei, no ka pili i ke karaima pepehikanaka, ka mea i hapala wale ia aku maluna o kona inoa.

            I kela komo ana aku a ke kanaka opio iloko o ka rumi, e noho ana no o Tiodora maluna o ka noho paipai, me ke kulou ana nae o kona poo ilalo; nolaila hele aku la o Gai a ku iho la ma ka aoao o ke kaikamahine ana i aloha ai, lalau aku la i kela lima, o ke kau ana maluna o kona poohiwi, a hoopili mai la ma kona mau lehulehu, me ka pane ana iho me ka leo maile loa:

            “Aole he kumu nui e ae o kuu hele ana mai nei e ike ia oe e Tiodora mamuli no ia o ka kauoha a Mr. Kelekolio, e hele mai au e haawi aku i ko’u aloha ia oe, mamua o ko’u hoi ana aku no ko’u mau rumi,” wahi ana me ka leo o ke kanaka, e hoike okoa aku ana i ka hoopihaia o kona puuwai me ka hauoli, no na mea i hanaia i na minuke mamua aku.

            Nana wale ae la no o Tiodora ma na maka o Gai Wakona me ka pane leo ole, eia nae aia ma ke ano o kana nana ana mai i ike aku ai o Gai, i ka hoohie o Tiodora iaia, o ia no oe o ka pinao, i ka wa e ike ai i ka wai, nolaila kaomi iho la oia, i ka lima ana e paa ana, a hoomaka hou mai la e kamailio:

            “Ma keia po, i hoolilo mai ai oe i ko’u ola ana aku, i mea ano nui loa ia @. ME ko’u nana ole, ina paha e ukali mai ana na pilikia, a i ole o ka hauoli paha, he hookahi mea a’u e hooia aku nei imua ou, akahi no ahiki ia’u ke ku aku imua o ke ao nei, a paio aku no ko’u hanohano, kuu inoa maikai, me ka manao koa mai:

            “Heaha la kou manao e Gai, no ka’u mea i hana ai ma keia po?” wahi ana me ke komohia ana iho o ka manao hilahila iloko ona, malia paha ua oi wale aku na mea i kamailio ai, mamua o ka mea kupono, na kekahi kaikamahine opio e hana ai.

            “E hoike aku anei au i ka’u mea i manao ai nou?” wahi a Gai, me ka haalulu o kona leo, alaila kukuli okoa iho la oia ilalo, e ku pono ai, kona waha ma kekahi o na papeiao o Tiodora; me ke kamailio ana aku:

            “Ke manaoio nei au aole no paha oe e hoahewa mai ana ia’u, ina au e hoike aku ana imua ou i keia manawa, i ka meahuna iloko o kuu puuwai, no ka manawa mua loa; a ma keia hope aku, aole loa au e kamailio iki no ia meahuna, ahiki i kuu hoea hou ana mai imua ou, a noi aku i kou lima, e lilo mai na’u, i ka wa e kaawale aku ai na kikohukohu mai kuu inoa aku.

            “Ua hapalaia kuu inoa maikai i keia manawa, aole loa o’u makemake, me ia kikohukohu, e panai aku ai au no kela aloha maemae au i hoike ae ai i ke akea i keia po. Auhe nae oe e kuu aloha, he kuleana ko’u e kapa aku ai ia oe e Tiodora pela, oiai ua kulike ka pana ana a ko kaua mau puuwai; aole loa au i moeuhane mua, ma kela manawa, a’u i ike ai ia oe, ahiki wale no i keia po, e hoohauoli mai ana oe ia’u, i na manaolana elike me kau i hooia mai ai ma na olelo maopopo loa, o oe pu kekahi i haulehia i ke aloha no’u.

            “Aole a’u mau huaolelo kupono e kamailio ae ai, no ka hele o kuu puuwai a piha me ka hauoli, mamuli o ka hoomaopopo ana, eia ka o oe pu no kekahi i haulehia i ke aloha no’u! O, e kuu aloha, e ae mai oe e kahea aku au ia oe pela, no keia manawa mua loa; aka ma keia hope aku, aole loa a’u mau mea e hoopaa ai me oe, oiai no nae ua hoike ae oe, no kou ku pu me a’u, a paio aku no ko’u pono ahiki i ke kaawale ana aku o na ao hakumakuma e kau nei maluna o kuu inoa maikai.

            “Malia paha, mamuli o ka nui o kou hoonaukiuki no Keoni Naika, a mamuli o ka nui o kou hoonaukiuki no Keoni Naika, a mamuli paha o na mano pihoihoi iloko ou, pela i puka ae ai kela mau huaolelo; aole au i makemake e komo pu puka ae ai kela mau huaolelo; aole au i makemake e komo pu mai oe e ke aloha, i hookahi ka auamo ana me a’u i na haawina hoehaeha a ko’u enemi i hookau mai ai maluna o’u, ua hiki ia’u ke auamo hookahi ia mau hoehaeha ana i keia wa, me na manao koa a wiwoole, no ka hoomanao ana ae, eia oe e ke aloha ke kakali ae nei, o ka hoea mai i ka la a’u e hele mai ai a koi aku ia oe, e lilo mai na’u no keia ola ana aku.”

            “O na huaolelo apau a’u i kamailio ae ai ma keia po, he mau mea oiaio loa ia a’u e mihi ole ai, koe wale no ko’u noonoo ana iho, malia paha e komo iho ana na manao hoowahawaha iloko ou no’u, no ko’u ano mahaoi, a pupuahulu loa, ma ka hoopuka ana i na olelo, i kupono ole na kekahi kaikamahine opio e kamailio ai.

            “Aole a’u mea e hoowahawaha aku ai ia oe e Tiodora, o ka mea i loaa ia’u, o ia no ka nui o ko’u mahalo me ka hoomaikai ia oe; no ka mea pela wale no i loaa mai ai ia’u ka ike no ka meahuna iloko o kou puuwai; ka makana hiwahiwa loa hoi au i hoolei iho ai maluna o kuu poo, ka mea nana i haawi mai i ke kuleana nui ia’u e kamailio ai me oe, maluna o kekahi ninau ko’iko’i loa, e hiki ole ai me oe, maluna o kekahi ninau ko’iko’i loa, e hiki ole ai ia’u ke hua’i ae i ke akea, ina aole oe i hoike mua ae elike me kau i hana ai i keia po, no kela aloha iloko o kou puuwai no’u nei.

            “Ua lawa paha keia manawa no kaua e kamailio ai, e hookuu mai oe ia’u , o hoahewa mai auanei o Mr. Kelekolio, no ka mea i hele wale mai nei no au e haawi aku i ko’u aloha ia oe, mamua o ko’u hoi ana aku no ko’u mau rumi.”

            “Ina nana oe i kauoha aku nei e hele mai e ike ia’u, alaila aole ia no kekahi kumu okoa ae, aka no ka haawi ana no ia i kekahi manawa no kaua e hookamaaina pono ai ia kaua iho a e hoomaopopo hoi i na manao iloko o ko kaua mau puuwai, nolaila aole au mea e hopohopo ai, a e maka’u ai paha nona.”

            “Malia paha, o kena ka mea pololei e ke aloha; oiai ina aole oia i kauoha mai nei ia’u e komo mai e ike ia oe, aole no au o hele mai nei. Ina no nae au i hoi aku nei me ka ika ole ia oe; e huli hoi aku no au me ka piha i ka olioli, no ka mea o ka oiaio loa e kuu aloha, he keu aku a ka nui o ko’u ehael@ noho mai nei, ka mea a’u i huna ai mai kuu kaikuahine @ aka nae, ua oi @ hoi keia, ua hui kino maoli iho la @ 2olaila ma keia @ aku, aole e hookaumaha hou ia @ noonoo, aki e hiki ana ia’u ke ku aku a p@ i ko’u mau enemi me ka manao koa a wiwoole a i kekahi la ma keia mu@ e hoea mai no au imua ou me ka inoa maemae, au e haaheo ai, ke lawe aku ia inoa a hookau iho maluna ou.”

            “Me ko’u kakali ole aku a hoea mai ia manawa, ua piha au me ka haaheo e noho aku la nou, mamuli no o ko’u @naoio, aole loa he wahi kiko eleele iki maluna o kou inoa.”

            Ua hele maoli o Gai a piha me ka ilihia, iaia e kukuli la ma ka aoao o kana aloha, iaia i  lohe aku ai i ka paa maoli o ko Tiodora manao maluna ona no ke karaima pepehikanaka e Keoni Naika ame ka lehulehu, a ua makaukau loa oia e @ mai ia Tiodora iloko o kona poli, aka nae, oiai ua paa kona manao, aole e hana aku i kekahi mea, ahiki i ke kaawale loa ana aku o na mea i hapala wale ia mai maluna ona, nolaila uumi hookanawanui wale iho la no oia, i kona mau manao uilani o ka makemake ame ke koikoi no kana ipo aloha.

            “He keu aku ka maha o ka uhane i ka lohe ana aku i kau mau olelo hoolana e kuu aloha, me kuu ike no nae aole @i kuleana i na mea au e papahi mai nei ia’u no keia manawa.” wahi ana me ka leo haalulu.

            Aea ae la ke poo o Tiodora iluna, me ke kau ana mai i kona mau lima a elua ma na poohiwi o Gai, a i mai la:

            “Ua kuleana oe i na olelo apau a’u i kamailio aku nei no ka mea o ka oiaio maoli no ia. Iloko o na hana imihala na hana kahihi wale a kou enemi, ua lawe mai oe ia mau hana apau me ka hoomanawanui. Ua nana au ia oe iloko o na ma hina loihi i kaahope aku nei, me na manao haaheo no kou mau ano maikai me ka koa, i loaa ole i ka nui o na kan@ opio elike ma kou ano, a ua upu ae no ka manao iloko @ hele aku au imua ou, a hoomama aku i kou mau manao kaumaha a pilihua; ua hiki ole nae, no ka mea ua ike no oe,he ha na kohu ole loa na kekahi kaikamahine ka hoike okoa ana ae i kona aloha no ka mea ana i iini ai, nolaila uumi wale iho la no au ia momi makamae iloko o kuu puuwai ahiki i ka wa i oi loa aku ai kona ikaika, mamua o ka mea hiki ia’u @ kaohi hou mai, akahi no a puka i keia po.

            “Ke hauoli loa nei nae au no ko’u kakali ana ahiki i ka hoea ana mai i keia manawa, pela wale no i lele makawalu ole mai ai na pua pana, a ka poe e hoohenehene mai ana ia’u i ke kaikamahine hupo, o ke aloha ana aku ia oe, a o ka hauoli oi aku nae, o ia no kuu ike ana, ua auhee aku kela nanaina kaumaha mai kou mau maka aku, nolaila aohe a’u nana i @ mea a na kanaka e kapa mai ai ia’u ma keia mua aku; ina nei no ko lakou lokou lohe aku i ka’u mea i kamailio ae ai imua o ke akea.”

            No ke kui’o maoli o kela mau olelo a Tiodora i kamailio mai ai, e hoike okoa mai ana i ka nui o kona aloha no ke kanaka opio, nolaila i pane ma ko Gai aoao, hopu ae la oia i ke poo o Tiodora, a honi mai la iaia, aohe no hoi he mea a kaili ae o ke kaikamahine opio i kona ihu, oiai o ka iini hookahi no ia e noho aku ana iloko ona, o ka hui o na opua.

            Mahope nae o ko laua lulumi ana iho i ka ai hikimua a ke aloha, ike iho la o Gai, i kona pupuahulu loa, i ka hooko ana aku i na koiikoi a ka makemake, o kona hookuu ae la no ia i kana paa ana i ke poo o Tiodora, ku ae la no hoi iluna a pane mai la:

            “Aole he pono iki o keia mea a’u i hana aku la ia oe ua hoohaahaa maoli au ia’u iho, nolaila e huikala mai oe e Tiodora ia’u, a e hookuu mai oe e hoi aku, mamua o ko’u hana hou ana aku i kekahi amu mea kupono ole.”

            Ma kahi nae o ko Tiodora hookuu koke mai ia Gai e hoi noke ae la oia i ka akaaka, e hoike mai ana kona mau ano hoihoi, no ka lilo ole o ka Gai honi ana aku iaia, i mea nona e hoahewa mai ai a i mai la:

            “Alia oe e hoi e Gai e kakali malie iho oe pela, no ka mea ua makemake au e kamailio aku ia oe no kekahi mea,”

            E kulou mai ko poo imua e kuu naita, no ka mea aole e hiki ia’u ke kamailio nui ae, o lohe wale ia mai auanei “alaila nana aku la oia iwaho o ka holo, aole ona ike aku i kekahi mea, nolaila honi mai la oia i kana ipo aloha, me ka i ana mai:

            “Pehea iho la keia hana a’u, aohe a’u mea e mihi ai, a noi aku paha ia oe e huikala mai ia’u, nolaila ina ua makemake oe e hoi, aia no iaia oe, aole au e kipaku aku ana, a hookikina aku paha ia oe e hoi. O ke aloha no kou, a hui hou aku kaua!” o ke ku ae la no ia o Tiodora iluna, a holo aku la @ kekahi rumi okoa, aku no ke ake e ike ia Mr. Kelekolio, oiai hoi o Gai, i hemo aku ai noloko o ka rumi hookipa no @ huli hoi loa ana aku no kona mau rumi, a he mea oiaio, i ua kanaka opio nei i hoi aku ai, me he mea la, oia ke kanaka hauoli hookahi loa ma ka honua nei, no kona kiei ana aku i ka ipuka o ka paredaiso.

MOKUNA XX

            Ma kekahi ahiahi, he hookahi pule mahope mai o na mea i hoakakaia ma ka mokuna aku la i hala, ua kipa mai la kekahi kanaka no ka hui pu ana me Mr. Kelekolio, me ka hoohalaia ana o kekahi mau hora loihi o kela ahiahi e laua ma ke kamailio ana. Aole he loheia aku o na olelo e kamaili@ ana mawaena o laua aka nae ma ka Tiodora hoolohe aku, ma ke ano o ko laua mau leo, me he mea la, he kumuhana @ nui loa ka ke kanaka malihini i hoea mai ai no ka hui pu @ me Mr. Kelekolio.

            No ekolu hora paha kela kamailio pu ana o na kanaka @ ma ke keena waiho buke o Mr. Kelekolio, oili mai la ua @ nei iwaho, noloko o ka rumi a Tiodora e noho aku ana @ helu i kekahi buke moolelo, a o ia kana o ka pane ana ma@

            “Eia no ka oe e kuu milimili, maloko nei kahi i heluhelu ai ua laki maoli i kou loaa koke ana iho la ia’u. E ninau aku ana au ia oe e Tiodora, nohea mai i loaa ai ia oe kela komolima au e komo nei ma ka manamana uuku, a pane mai la:

            “O Habaki ka mea nana i haawi mai i keia komolima ia’u.”

            “O ka’u no ia i koho wale ai, o kena no nae paha ke komo e paa mau ana ma kona manamanalima ea?”

            “Ae, o ua komo nei no keia, a ua haawi mai oia oa’u, ma kela la a maua i hooholo like ai, e hoopau i ka hoopalau mare mawaena o maua. He komo keia i haawiia mai ia’u, ma ke ano i hoailona no ko maua hoopaa ana ia maua iho he mau hoaloha oiaio aole hoi he mau ipo elike me ia a ko maua mau makua, i aelike ai, ma ke ano naaupo.”

            “Aole anei ou komo hoopalau, a i ole mea okoa ae paha e hoike mai ana no kou hoopalauia ana me Habaki?”

            “Aole o’u komo hoopalau; aka nae ma kela la i hoopania ai ka aelike hoopalau mawaena o maua, ua lawe pu ae o Habaki i kekah komo hoopalau, “alaila hoomaka aku la @ia e hoike i ka moolelo piha o na mea i ke komohoopalau ia Habaki.

            “E hiki ana anei ia oe ke hoakaka mai i ko ano o kela komo hoopalau?”

(Aole i pau)