Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 23, 7 June 1923 — KA AHAHUI KAMEHAMEHA NO KA MOKUPUNI O KAMA [ARTICLE]

KA AHAHUI KAMEHAMEHA NO KA MOKUPUNI O KAMA

Iwakalua makahiki i hala ae nei mai ka hookumuia ana o keia ahahui, a iwaen& oia poe o ke Alii Jonah. K s Kalanianaolo i moe aku i ka moe kau-a-moe-hooilo kekahi, a oia no ke poo o keia ahahui. Ua kukuluia keia ahahui maluna o ke kahua "ke aloiia hoahanau, ka manawale 'a, ke kokua ana o kekahi i kekahi me ka malama pu i kou kulana, " hookanaka." Aole no i komo nui mai na Hiwaii kupono i keia ahahui, ahiki wale no i ka moe ana aku o kona aliiaimoku, ke Keikialii Jonah. K. Kalanianaole, a mahope mai, ua ike koke ia ka hoomaka o ke komo nui ana mai o na Hawaii iloko o keia ahahui, ka ahahui ma-lu wale no i kukuluia no na Hawaii e ku nei iloko o ka I'aeaina o Hawaii aloha i keia la. Ka Hoomaka Ana o na Ahahui Lala Ma ke noi i loaa mai i ka Hui Makua mai na Hawaii oiaio mai o ka Mokupuni o Kauai, no ke kukulu ana i hui lala o Kamehameha malaila, ua lawe koke ia ae na keohina e na lala o ka hui makua ma Honolulu nei e noonoo, a ma ia noonooia ana, ua hooholo ka liui makua ma Honolulu, no ka ae ana aku i ke noi a na Hawaii mai Kauai mai, a ma ka la 16 o Dekemaba, 1918, i hoauia ae ai ka ahahui lala o Kauai e kekahi o na lala mai Hoi nolulu aku nei no ke kukulu ana, a ma Lihue, Kauai, i kukuluia ai a heaia iho la ka inoa o keia ahahui o ka Ahahui "Kaumualii," Pohai | o Kamehameha. ! Aole i loihi mahope iho oke kuI kuluia ana o keia Hhahui, ua ikeia aku ka lokahi ana mai o na keiki papa o keia mokupuni i ke komo ana ,a lilo i mau lala no ka ahahui o "Kaumualii," a i keia la, ua neepapa aku kona mau lala apuni keia Mokupuni o Kauai, e hahai ana i na a'o ana a ko kakou Moi Kamehameha 1, a i keia 1& ua nui a ua lehulehu kona mau lala ma kela pe'a ame keia pe'a o ka Mokupuni o Kauai.

Ua hooulu mua ia no mamua aku o ke ku ana o ka Mokupuni o Kauai, hc uhaliui lala ma ke kaona o Hilo, Hawaii, a i kapaia o ka Ahahui "Mamalalioa," Pohai o Kamehameha. Ma ka la 18 o Aperila, U907, kona kukuluia ana; ua uui uo na oiwi Hawaii i lilo he mau lala n» keia ahahui; aka, mamuli o na uiia o ka manawa, ua pupu no kona nee ana iinua. Iloko no uae o ke kakaikahi o na lala o keia ahahui, ke mau nei no koaa ku aaa, a aia maioko 0 ko lakou waihona kekahi waihona mahuahua ahiki no i keia la, a mamuli o ka hoomaopopoia ana d ke a]a o na mokupuni e ae, eia keia ahahui ? a aole no e loihi ana na la ma keia mua koke iho, e liolopapa aku ai kona ikaika neemua ma na apana apau o ka mokupuni o Hawaii. He mea nau e Hawaii e haaheo ai 1 ke ku ana o keia ahahui ma ka Mokupuni o Maui. Ua kukuluia keia ahahui lala ma Wailuku, Maui, ma ka la 2 o I)ekemaba, 1922, a ma o kona manawa i kukuluia ai, ua heaia iho la kona iona o ka Ahahui "Kahekili," Pohai o Kamehameha. ,> Ua lilo koke kekahi mau oiwi Hawaii ieo'iko'i o ka aina i mau lala no keia ahahui, a iloko o ka manawa pokolo, ua ineia aku kona pii me ka awiwi a i keia manawa, ua pahola loa aku kona mau lala ma kela ame keia pe'a o ka Mokupuni o Maui. Ua hului pau ia mai kona mau makaainana kupono, a i ikeia aku he mau alakai kupono no ia aina kaulana, a i keia la, eia kona mau heiuna lala maluna aku o ka 200. Mamuli o ke kono mai ia Kahekili mai i ka hui makua ma Honolulu nei, no ka hui a komo pu ana me lakou no ka malama ana i ke anaina haipule, a hoomanao i ko kakou Moi Kamehameha 1, maloko o ka luakini \> 'K-aahumanu ma Wailuku, Maui, a no ka hooko ana aku i keia kono, eia na lala o ka ahahui makua ma Honolulu nei ke liuliu nei no ka holo ana aku o hui pu mo ia mau lala iloko o ka ahahui hookahi. Ua hoopaaia aku la ka mokuahi Mauna Kea o ka Hui Moku Piliaina e ka hui makua, a e haalele iho ana i ke kaona nei ma ka hora 9:30 o ka Poaono iho, a ma ke ka(kahiaka Poakahi, lune 11, 1923, hora 5:30 e ku hou mai ai no ke komo pu ana me na ahahui Hawaii e ae I ma ke ka'ihuaka'i ana ma ia ka- | kahiaka mai Aala Paka ahiki i ke kahua o ka pa-alii, o ia la no. Ua manaoia keia huaka'i a ka ahahui makua ma Maui, o ka makamua loa keia o kekahi huakai i lawelaweia no ka pono ame ka po- | maikai o na lala o keia ahahui., Ua manaoia, o ke komo pu ana o kona mau lala ma na kumuhana o keia ano, he mau kumu kupono loa keia a lakou e hana ai, he mau alahele 0 ka hui kino pu a kukai olelo a | lululima ana paha me na lala o Kahekili ma Maui. He hapanui o keia mau lala i malihini a i kamaaina 010 i na lala o ka hui makua, aka, mamuli o ka lilo ana i mau lala no keia ahahui, ua lilo koke iho la no 1 mea kamaaina iloko o ka wa pokole, aole hoi e hoopepe ko kipa kauhale ana, elike me ka mea maamau i na Hawaii. Eia ke ikeia aku nei na olino o ke ola hou o Hawaii ma na hana o keia ano, eia ke hookokoke nei kekahi o na <Hawaii me kekahi o kona poe kuonoono i hiki ole ke hookokoke aku me lakou iloko o ka wa i hala. O ke alahele 0 ka aina ke hoohui ia lakou i hoowalo no keia e hiki ai i na Hawaii kahi puuwai, i hookahi umauma a i hookahi poohiwi, a he mea no hoi no na Hawaii oiaio e haaheo ai ka ike ana aku i kekahi mau oiwi ko'iko'i o ka aina e laulima pu ana no ka hapai ana ia Hawaii lahui iluna ma na alahele apau e pili aku i kona noho ana. | 1 Home no ka. Ahahui Kamehameha Malalo o ke alakai ana a Oscar P. Cox, Capt. LouiB Self ame Capt. MoBes Naopala aine kekaht mau lala e ae, no ka imi ana i na alahele e hiki ai ke loaa kekahi wai- j hona no ke kuai ana i aina ame ke kukulu ana i home ponoi, eia ka hana a keia komite ke nee nei imua, a o kekahi o na hana a keia ; komite i hoolala ai, o ia no ko lakou hoao ana e hai i ka Mauna Kea no keia huaka 'i a ka hui makua no Maui, e haalele iho ana ia Monolulu nei ma ke ahiahi Poanno iho. Ma ka .hoike a ke komite, ua lawa na hemahema o ka moku i keia wa, a ke kauka'i nei lakou o ka pau pono mai o ka h«luna nui o na lala e hele. Ua aeia ma keia hua-

ka'i ka hele pu o na wahine, na hoaloha ame kekahi poo e ae e makemake aua e hele »a keia huaka'i, a o ka pomaikai e loaa mai ana mahope ilio o ka ukuia ana o na hoolilo, e hoihoiia aku ana no ia maloko o ka waihona o keia ahahui no keia hana. Aoie wale no i ulu ae keia noonoo o ka imi i home ia Kameliameha wale no aka, aia like no ia haawina hookahi i kekahi mau ahahui e ae eiike me ka Hui Ululaau i Foresters e hana mai nei i ka la- ] kou mau hana maamau i kela ame i keia makahiki imi pomaikai no, ka holomua o ko lakou ahahui. Ke kau nui ia aku nei, o ke alahele wale uo e holomua ai na hana o keia ano, aia wale no a pupukahi na lala i ka auamo like ana i keia hana, e hapaiia nei no ko lakou pono a pomaikni, aole wale no ia lakou; aka, o ka lehulehii pu kekahi e kakoo aku ai i na hana o keia ano, alaila, aole no e nele ka hookoia o ka iini ame ka o ka hana i makemakeia ai e kukulu. Ke makemake nei na komito hanu o kein ahahui, e haalele iho na lala o Kamehameha i na man&o hoopepe, na manao kanalua, na manao akiaki, a manao e hoomake ana i ka hooulu ana i keia hui no ka hooneeia o na papakuhikuhi hana imua, aka, ke uwaloia nei na lala apau e ku a malooloe, e hele a e hooko i ka leo kahea o ka ah»hui, a e liuliu iho no ka hoomakaukau aua ia oe no kou rumi i hookaawaleia oluna o ka Mauna Kea. E hoopau loa na manao kanalua ana, e kokua i kou ahahui, a he mea pono no e wehe ae na lala o keia ahahui i ko lakou pakeke a auamo like i na ko'iko'i elike me ia i auhauia me ka puuwai ulumahiehie, e niau kou hauoli ana, a no ka mea he liookahi wale no manawa ou o ka makahiki e hana ai a e hoomanao ai hoi no kou ahahui ma na h&na o keia ano, a nou aku no ka nui o ka manawa. O ka makemake o ke komitc, o ia no ka piha pono o Mauna Kea i ohuohu ka hele ana, nani a ulumahiehie ka hui kino pu ana aku me na makamaka ame na hoaloha o ka Mokupuni o Maui. Ka Ahahui Hawaii Helu 1, Pohai o Kamehameha. Hui Makua, Mokupuni o Oahu. "KONA ALIIAIMOKU." Mahope iho o ka make ana o ke Keikiahi Jonah K. Kalanianaole, Jce Aliiaimoku o ka Ahahui, ua iioho iho la ka Papa Alii a noonoo i kekahi o kona mau alii no ka hoopiha ana aku i ke panihakahaka ma kahi o ke alii i moe aku, a ma ia noonoo ana a ka Papa Alii, ua hooholo iho la lakou ;< wae ae la i ke Alii John C. Lane i Aliiaimoku a o lee poo hoi oka Ahahui Kamehameha i keia la; a penei na papa alii ame na lunanui i koho pono ia o ka ahahui makua: John C. Lane, aliiaimoku; William Chung Hoon Jr.„ hope aliiaimoku; na alii i poniia, James L. Holt, Carlos A. Long, David K. Aiuoa, Charles L. Oio, Morena K. Hulu, Davicl K. Hoapili, Eli J. Crawford, Andrew I. Bright, Cliarles H. Rose, lieuhen Kinney, William Chung Hoon Sr., Senry H. Willianis, Williain K. Cano, George H. Hiidcly, John K. Kamanoulu, B. N. Kaha'lepuna. Na alii i hookiekieia malalo o na | kanawai o ka ahahui: William Chung Hoon Jr. ame Edward K. Wongham. Na v alii i liookohuia e ke Aliiaimoku John C. Lane: S. E. Kalama, John H. Wilson, Capt. Louis Self, Capt. Moses Naopala, Noa W. Aluli, William M. Ahia, oapt. Wm. Purdy, Oscar P. Cox, John K. Desha, Commander Samuel W. King, Commander Victor S. Houston, W. O. Crowell, William C. Aehi Jr., Joseph H. Akina, Joseph E. Clement, Frauk K. Kalua, Henry Kaipo. Na Lunanui o 1923-1924: John K. Mokumaia, Mamo Alii; William K. Punohu, Kaukaualii; Edward K. Kea, Laualii; L. H. L. Hart, Ka- | kauolelo; Wm. Chung Hoon Jr., Kuauhau; Edward K. Wingha'n, Aipuupuu; Amos J. Mawae, Kahuna; Joseph K. Keliikoa, Kuhikuhipuuono; Abraham Ahlo, Pukaua Nui; Samuel M. Williams, Pukaua Iki; Albert Kalaiwaa, Kiai Loko; Gcorgo K. Maile, Kiai Waho. Na Lala Papa Kahu Wniwai: Osear P. Cox, William M. Ahia, David L. Desha. Na Alii o ka Ahahui Mamalahoa Helu 2, Pohai o Kamehameha (Mokupuni o Hawaii.): Stephen L. Desha, Sr., George L. Desha Sr., William H. Beers, Noa W. Aluli, Samuel K. Pua. Na Alii o ka Ahahui f 'Kumualii Helu 3, Pohai o Kamehameha", Mokupuni o Kauai: J. Mahiai Kaneakua, Nicholas K. Hoopii, William C. Aehi Jr., William 0. Crowell. Na Luna Nui:—A. G. Kaulukou, Mamo Alii; John Hano, Kaukaualii; I. K. Kaauwai Sr., Laualii; S. K. Kaahu, Kakaolelo: Henry Blake, Kuauhau; W, O. Crowell, Aipuupuu; H. W. Waiau, Kahuna; Keliinoi, Kuhikuhipuuone; John Naleimaile, Pukaua Nui; E. C. Lovell, Pukaua Iki; F. W. Akana, Kiai Loko; David K. Pele, Kiai Waho. Na Alii o ka Ahahui "Kahekili Helu 4, Pohai o Kamehameha' Mokupuni o Maui: Samuel E. Kalama. Na Luna Nui: W. E. Bal Sr., Kaukaualii; Clem Crowell, Laualii; Frank*K. Kalua, Kakaolelo; C. F. N. Eose, Kuauhau; Charles j Wilcox, Aipuupuu; Stephen Lake, Kahuna; William Hoopii, Kuhikuhipuuone; George Kauwenaole, Pukaua Nui; J. Hiona, Pukaua Iki; M. RobB, Kiai Loko; W. Cockett, Kiai Waho. Na Lala Papa Kahu.Waiwai: S. E. Kalama, Guy Goodness, W. F. Kaae.