Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 23, 7 June 1923 — KAILUA ALO LAHILAHI KA HUAKAI POKOLE IA AINA KAULANA. [ARTICLE]

KAILUA ALO LAHILAHI KA HUAKAI POKOLE IA AINA KAULANA.

» I ka hora 8 a. m., o Sahati. Mei 10, o keia A. D., i haalele iho ai ka meakakau o Makalei i ka huikau o ke kaona alii, a helo aku la me ko'u kamaaina puuwai oluolu ame kana aliikane, kona papa ame kekahi mau anate, he mau ledo maka palupalu no ka Ua Kukalahale, ame kekahi mau hoaloha e ae a piha na kaa. Oiai ka huakai e hele nei no ke ala kuahiwi, he mahalo wale no ka kamahele i ka nani o: Nani Waipuhia, I ka lana a ka manao; I honi aku au, I ka ua ki-pu. Hui— Uka iuiu ano, Hale wai a ka manu, Kahili lani uki, j Koikoi i kuu maka. I Nani Kahuailana, Ka waiho kahelahela, I Inu au ika wai, . j A luhe kuu kino. Ke nana la mao, maanei o ke alahele, he wahi nae i lu'a i ka maka, aka o ke onaona, he o ia mau ia, oiai he o ia mau no ka lipo waokele i ke kupaoao 1 ke ala o na kaikuahine o kakou ma. He pokole ke ala i ka nee a ke j leaa otomobile, aole i u iho, ku ami i ka nuku .kaulana o Nuuanu, kahi hoi aia poe i hoolala'o ai: % I ka.nuku omole hoohie oe, I ka ale a ka wai lile o ke kini. E kuku ana no he mau kaa mamua aku o makou, ua umi paha ia mau kaa a oi, hui aku hoi me makou, aole i kana mai ka laukanaka. Lele iho la ilalo, hoomaha liilii, nana aku la i ka mohala o ke Koolau i ke alo o ka poe apau e kuku ana, a nana mao maanei me ka huaolelo i ka waha: U'i maoli no ka nanaina o keia aina; hele aku la au a ku iho la i ka paehumu o ke alanui kiei iho la i ke ala kahiko a na kupuna e lalama ai, o na lima o na wawae, aol 0 nae he ikeia aku o kahi punawai kaulana o ua uka !a. I ke aku i ka wai kilo anini, Ahuwale na limu o Manuakepa, Ina paha i maopopo kahi a Kanaiaupuni Kamehameha i ku ai a alai i na koa o ka moi o Oahu mai na na koa o ka roai o Oahu mai na Koolau mai ina la ua kuhikuhi mai ka poe i ike, aole hoi e hihi, o makou ike ole no keia apau e hoaa nei na maka; A ke ike nei nae i na wahi apau a Hiiaka i hooholo ai i kana himeni Hawaii: Ino Koolau e —ino Koolau, Aikena i ka Ua o Koolau, Ke ua mai la la i Maelieli, Ke hoowaawaa mai Ia i Heeia, Ko ku-pa mai la ka ua i ke kai, Hna hula le'a ka ua i Ahulimanu, Kn ua hoonei hoonaue i ka puu koa,

Ka ua poai hale o Kahaluu e, { luulu-u, ! Luuluu au i ko aloha e, I ka puolo waimaka a ka onohi. Ua liuliu no ia hoomaha ana, kau hou maluna o ka lio holo pupule, iho aku la i ke alo pali, ahiki i kahi e! hele ai i Kailua, ke kakae wale la i kahi maikai i hanaia, i ka pau ana mai o kahi i palainaia, hoomaka aku la ke kapena boy o ke kahuli* huli, i ka huikai a na pe'a heke. Eia paha o Oloniana ame Ahiki ke akaaka mai nei ia makou, auhea hoi ka ikeia aku, no ka mea, he kieki e iluna ke nāna aku. Eia kahi moku kaa o makou ke loli nei ma o maanei o ke alanui, ka ua mea o ke apuupuu, aohe nana ia, aia ka pono o ka ike ia Kailua alo lahilahi. Hiki aku la i ka loko o Kawainui, nana aku la i ka holu mai a ke Ne-ki o Mokulana, ua ]ilo ia mau hiona i k amaka o ka mea akalii a ike, i mea hou, a i mea nui no hoi e noonoo ai i ka hana i hanaia 0 ko kakou mau kupuna i ke aui kahiko. 0 ka nui o na makaha, o keia loko, he 20 pela ka olelo mai a kamaaina ia'u a i ka'u nana aku, he loko nui maoli no. 1 ka hala ana mai o Kawainui, hiki aku la i ke kula o Alele; o ia nani okoa no ia, nana aku. Molale i k alaula, Ka luhi a ke kalukalu, Kumoena moe ipo ilun ao ka halahala, Mai hoohalahala oe i ka mea ua loaa, He lawelaWe iho ko ka lima uup N ka auwa-e, I ka ono el E holu mai ana ka lau o ka inu 1 ka makani Malanai, he uluniu nui maoli, pela hoi me ka ulu paina, he nani wal e no ia ika maka oka ma'lihini, ahiki i kahi o ke kamaaina Solomona, i ka ae o ke kai. I ka hiki ana i ka hale kamaaina, lele iho la mai ke kaa iho, e kuku j ana no he mau kaa elima, a o na ohua o ia mau kaa, e kuku ana i ! kahakai e hooili ana ka lau me ka upena, hookahi ka ilau like ana me kekahi poe o makou. O ko'u kamaaina i hele aku ai, hoolauna aku nei ia'u me kona makuakane, ke kamaaina hoi o makou o keia wahi o Kailua, i kona lohe ana mai kana kaikamahine aku, o ka mea keia naji ae hoopuka nei o Makalei, ua hopu mai la oia i ko'u lima a puili iho la me ka i ana mai, malihini oe a'u e ike aku nei, aka nae iloko o ka moolelo au e kakau nei me he mea la he kamaaina, ka, nui kuu hauoli i ko kaua halawai ana, nolaila e lawe aku au e hoomakaikai ia oe, i ike oe i keia mau wahi aku e waiho mai nei.

Kamau ai a paa ka houpo, kau hou i ke kaa no ka lae o Alaala, holo aku la ahiki i ka muliwai o Kailua, nana iho la ka maka malihini he muliwai akea maoli keia, kau ma kekahi aoao, holo aku la a pii i ke kiokiena o kalao o Alaala, ku iho la nana i keia wahi a ke aiwaiwa i hoopuka iho ai i ka huaolelo: He pa no Kailua ka makani, I kai o Lualualei i alaiia e ka ino, I kai o Alaala lae e ala, Ehia mea ala o ka pof O ke aloha o kuu minamina, Kahi lua kolu kukai, A hala pa i ke akua, 0 uwai 1 aola —. Nana aku la ia kalaa aina o Kaohao, he molale okoa no ia a ka maka e ike aku nei, iho aku la ahiki i ka honua, holo aku la ia wahi, he mau halo no e ku ana, e ulu ana ka ipuhaole, ua kolo aole nae i hua, a he poe Kepani kanaka a'u i ike aku e hana mai ana. Hele aku la a mauka pono o na moku kulua, mālaila iho la hoomaha liilii, oiai ke kamaaina puuwai oluolu e ha'i mai ana i kahi pana ame kekahi mau mea i hanaia o ke au kahiko. Ua nui keia wahi i ike a ka maka malihini, a mahalo nui ko'u uhane i keia Hawaii heahea i piha me ka waipahe. E ka makamaka, e lawe aku i ka'u hoomaikai e pili me oe, oiai aia no me oe ka puuwai Hawaii oiaio, ka heahea, ka hookipa ame ka pulama i ka malihini, a o ka rula paa loa hoi iwaena o ko kaua lahui, me ka manaolana a hui hou aku. Huli hoi mai la ma ke ala kahakai ahiki i kahi o ke kane i hana naaupo ai i ka wahine, a me ia pu i hoolahaia iloko o ka nupepa. 1 ka hiki ana mai i ka hale, ua hoi mai ka poe lawai'a ame ka poe luu limu lipoa, noho iho la no iwaho 0 ke kahua maniania kukulu ka umeke poi, lomilomi ka pua oio, me ka pepe omaka o Kailua, o ka hanu paoa ae o ka lipoa pakela ua make 1 ka ono. Ke olelo mai nei ke kamaaina e hoi iloko o ka hale, nana ae la i ka mohala o na mea apau me kela ea kai, na oi aku ka ono o na meaai iwaho, ke uhao la, aia ka pono o ka piha, ke ahiahi aku nei. I ka pau ana ae o ia hana nui i ke alu, makaukau iho la no ka huli hoi mai i ke kaona nei, o ka hapalua ia o ka hora 4, ike hope me kamaaina, me na pulli aloha lululima, a kau i ke kaa no Honolulu nei ka ihu. I ke kaa e holo nei, ke nana ae la au ma na WaU apau, he nani wale no ahiki i ka hoea ana 1 ka

nuku, huli hope aku au o naua me ka hoomanao no ia wahi a'u i ike malihini aku la, a haupu ae au ia ea mapu ala o ka lipoa nou o ke kamaaina, ame makou pu h'oi i ohu no ka huakai hele: Auhea wale oe e ka lepoa, £ ke oho laulii o ka ehukai, Akahi au a ike kumaka, Laula o ke kula o Alele, He nani onaona i ka'u ike, He nohea i ke alo o ka malihini, Malihini au na Popoi'a, ka ailana i ke alo o ka piko, Alawa ae au o Kawainui, I ke ku kilakila a Makalei, Lei no e ke kupa kamaaina, I ka leo o ke kai o Kailua, O ka limu lana ia i ike oe, X ka poli nahenalie o Kauwahine, E huli c hoi no ke kaona, Ua malu na f)ali o ke Koolau, Hainaia mai ana ka puana, Ho nani Kailua i ka'u ike. Hiki no hoi i ke kaona nei me na hoahele, hoi kela mo keia no kona homo iho, hoi hookahi mai no hoi o Hua-a no ka liko lau kalo o Pauoa, e hoomaha i na mauluulu o ia huakai. E ke kapena, olohani aku i kou n>au sela i ka huaolelo adieu. S. K. KEKOOWAI, 2324 Liko Lane.