| | HE MOOLELO NO IVANE MIKAELE a i ole He Moolelo Kahiko no Rusia i Piha me na
Hana Koa a Hoopihoihoi Noonoo O keia mau olelo nae a ka makuakane i kamailio aku ai imua
o kana kaikamahine, aole o Mira i huna iho, aka ua hele oia
e hoike ia Rurika, a ua lilo hoi ia i mea hoohauoli loa aku i
ko Rurika manao, me ka lilo o kona noho ana ma kela wahi,
me he mea la, ua kiei aku oia i ka ipuka o ka lani.
Iloko o keia manawa a ke Kauna Rurika e hoohala la i kona
ola ana ma keia home hou, ua hoopoina loa oia i kona mau
pilikia ame na mea e hoopuni ana iaia, pela hoi kona kulana
he pio, na ka Emepera Nikola o Rusia. E pipili mau ana oia
ia Mira, pehea hoi e hiki ai ke alo ae, o laua wale no na opio,
mawaho ae o Aleba. Ina ua komohia ka manao mahalo me ka hoohihi iloko o ke
Kauna Rurika no Mira, ma kela manawa mua loa, o kona ike
ana i ka helehelena o kela kaikamahine, alaila ua pa-umiia ae
ia hoohihi i keia manawa, mamuli o kona ike maoli ana iho
no i ka oiaio ame ka maemae iloko o ke kaikamahine opio. Me na haawina kilakila apau i loaa ia Mira, e hiki ole iho ai i ke Kauna Rurika ke kupaa, me ka hoike ole aku ma kona helehelena, ma kana olelo, a ma kana mau hana paha, aia iloko ona ka makemake me ke kuko no ua kaikamahine nei, e lilo mai i hoa kaunu nona; aole loa nae i owaka ae ko Rurika waha a pane ae he hookahi huaolelo, e hoike ana i ka meahuna iloko o kona puuwai. Ma kekahi auwina la nae, o ka huli hoi ana mai no ia o Ale-
ba ame Rurika mai ka laua huakai holoholo mai, elike no me
ka laua hana mau i kela ame keia la, ua hoi ae o Aleba a no-
ho ma kekahi aniani, honi aku la oia i ke ala o na pua, i ka
laweia mai e ke aheahe makani, a ia wa oia i kamailio mai ai
ia Mira: "Auhea oe e Mira, ke makemake nei au e hele aku olua o
Rurika i ka holoholo, no ka honi ana aku i ke ea aala kupaoa
o na pua, a ka makani e halihali mai nei, no ka mea aole i loaa
he manawa no ke kauna opio e hoohauoli ai iaia iho, oiai ua
paa mau kona manawa, ma ka makaala ana mai no ko'u pono." "Aole he mea hoohauoli e ae i kuu manao, mamua o ka ha-
na ana aku i na mea e hoomamaia ae ai kou mau manao eha-
eha iloko o ka manawa o ke kaumaha," i pane koke mai ai
o Rurika, me ka leo kui'o, ka mea hoi nana i kono aku i ke
kanaka elemakule, e hookahe mai i kona mau waimaka, a Mi-
ra e ike aku la, aole kela he mau waimaka ano ole, aka he
mau waimaka ia, i hookaheia mai, mamuli o na manao kui'o
iloko o kona makuakane. O ka noho ia o na opio, ahiki i ko laua ike ana, ua hoi hou
mai kela ano maikai iloko o Aleba, o ko laua ku ae la no i,a a
haalele aku la ialoko o ka hale, no ka hele ana i ka holoholo,
elike me ka makemake o Aleba. No kekahi manawa loihi ko laua hele aua aohe mau olelo
i hoopukaia mawaena o laua, no ke kumu, aia na noonoo like
ole iloko o laua pakahi, kahi i hana mao ole ai. Ke hoopilipili la ka laua hele ana ma kapa o ke kahawai, me
ko laua pu ana nouka o ke kuahiwi, a ua ma'u no kela wahi
o ko laua hele ana aku, ua kaa e mai la ma ko Rurika aoao,
ke kamailio ana mai, i ka i ana ae: "Auhea o e Mira, ua maopopo no anei ia oe, ua komohia
iloko o'u ka manao hoohihi no ko'u home hou?" "Ae, ua maopopo no ia'u ia mea, oiai ua hoike mua mai
no hoi oe ia'u peia ma kekahi manawa ae nei i hala." "Pela i'o, ua hoike aku au no kuu hoohihi i keia wahi aole
ka oe i poma. He mea oiaio, ua kamailio aku au ia oe, no ko'u
hoohihi i na hiona nani o keia aina, pela hoi ko'u aloha i kou
makuakane, aole nae malaila wale iho la no pau, na mea nana
i kono mai, ia'u e hoolilo i keia aina i home no u, no ka ma-
nawa mau loa, aka aia kekahi mea i oi aku imua o na mea a u
i hoakaka mua aku ai ia oe," alaila hopu okoa mai ia ke kauna
opio i ka lima o Mira, nana pu mai la no hoi ina kona mau
maka, me he mea la e noii nowelo mai ana, ina pana aia ke-
kahi hoailona maluna ona, e poho ai kona mau manaolana. Aia wale no na maka o Mira ilalo kahi i nana ai, aohe no hoi
he wahi mea a kaili aku o ua kaikamahine nei i kona lima, e
paaia ana e Rurika, he hoailona kela a ke kauna opio i noonoo
iho ai, malia paha aole no e piena ana ke Kaikamahine opio,
ina nei no kona hua i okoa mai i ka meahuna a kona puuwai
e pulama aua, a o ia kana o ka hoomau hou ana mai i ke ka-
mailio ana: "Akahi no au a hoike aku imua ou e Mira i ka meahuna a'u
i hunakele ai no keia mau la lehulehu o ko'u noho pu ana me
oe, o ua meahuna la, o ia no ko'u haulehia ana i ke aiona nou.
Aole anei i komohia ka manao hoohuoi iloko ou, no ko'u aloha
ana ia oe?" "Ua komohia no ka manao hoohuoi iloko o'u nou, akahi
nae au a ike i ka pololei o ua manao la," i pahe aku ai no hoi
o Mira, me ka mau no o kona nana ana iloko o ka honua. "He nani hoi ia ua hoike aku la au ia oe, i ko'u haulehia an
i ke aloha nou, aole anei he mea pono, o oe pu kekahi e aloha
mai ia'u?" "I hoike aku no au i ka mea oiaio loa ea, ua komohia no ka
manao aloha iloko o kuu puuwai nou, aole e hiki ia'u ke huna
iho ia mea, koe wale no nae keia, aole au i maopopo i ke ano
o kou ola ana, no'u iho la, owau kekahi o na kaikamahine
haahaa Ioa, a i noho ma kekahi aina kuaaina haalele loa, e ku-
pono ole ai paha ke noho aku i waena o ka pohai elike me kou
ano." "Ina ua haulehia pu oe i ke aloha ia'u ea, aohe meahou
aku a'u e upu aku ai, o ka hookoia ana iho la ia o ka iini a kuu puuwai."
"O ke ano o kou aloha no'u nei, o kekahi ia o na mea i mao-
popo ole ia'u, e oluolu ana anei oe e hoakaka pono mai?" wahi | a Mira, me ke aea ana ae o koiia poo iluna, a nana mai la ma-
luna o na maka o Rurika me ka hoihoi.
"No kau ninau hoi ea, he mea pona e hoike aku au i ka mea
oiaio loa, o ia no keia, o kela aloha iloko o kuu puuwai nou,
aole ia he aloha ma ka lehelehe wale no elike me ke mele i
hele a walewaha i na keiki hookani pila, aka he aloha maemae
Ioa ia, he aloha, e hoolilo ana ia oe i hoapili maa no'u i na
manawa apau, a o ka make wale no ka mea nana e hookaa-
wale i kekahi mai kekahi mai.
"O kuu aloha, he aloha hookamani ole ia, aka he aloha ia,
aia iloko olaila ka iini, ame ka makemake e noho mau mai oe
imua o kuu alo, a e lohe aku au i kou leo i na la apau o ko'u
ola ana. Pehea e ae ana no anei oe e lilo mai i wahine mare
na'u, a e olino mai ka la o ko kaua hauoli?"
Kaulono pono aku la ka Mira nana ana ma ka helehelena
o Rurika, me ka halo'ilo'i ana ae hoi o na kulu waimaka ma
na lihilihi, a i aku la:
"O ka mea au e noi mai nei imua o'u, o kekahi ia
o na mea ano nui loa, iloko o ko'u ola ana, o ia kou hookau
ana mai i kekahi haawina ko'iko'i maluna o'u."
"Aole pela e kuu aloha, maluna o'u na ko'iko'i apau e kau
iho ai, aole maluna ou. Ke hauoli nei kakou, me na manao
makee e pulama aku i ka kakou mau waiwai makamae. E
haawi mai i kou puuwai malalo o ka'u malama ana, pela hoi
me kou kino holookoa, e ike auanei oe, ua kau iho ke ko'iko'i
holookoa maluna o'u, ka hoolilo ana aku ia oe i wahine hau-
oli loa ma ka honua nei. E ae mai ana anei oe e loaa he ma-
nawa ia'u e noi aku ai i kou makuakane, e haawi mai oia ia oe
i wahine mare na'u?"
"Aohe au hookolo ana aku imua o kuu makuakane, no ka
mea ua maopopo mua ia'u ka mea iloko o kona noonoo," wa-
hi a Mira, me ka hoike okoa ana mai o kona helehelena i ka
hoihoi.
"Ina hoi ha pela, alaila e hiki ana anei ia oe ke hoike mai ia'u
i ka manao o kou makuakane?"
"Hookahi no mea nui iloko o kona noonoo, o ia ka ike mai
ua loaa ka hauoli ia'u."
"Alaila e loaa anei ka hauoli ia oe, ina nei no kou lilo mai
i wahine mare ia'u?"
"Ae, ke hauoli nei au, ke kaa aku au malalo o kau hoopa-
kele ana," i pane ae ai o Mira me ka leo malie loa, a no kela
pane, i hopu okoa mai ai o Rurika a hoopili aku la ia Mira imua
o kona umauma, a honi mai la no hoi i ke kaikamahine opio,
no ka manawa mua loa, he hoailona, no ka apo ana aku o Ru-
rika i ke kaikamahine opio, me ka manao makee me ka hiipoi.
He mau minuke ia o na opio e lulumi la, no ka huai pau ana
i na mapuna hikimua o ko laua mau aloha; ua hoohalaia e la-
ua kekahi manawa loihi, ma ke kamailio ana e pili ana ia laua
iho, a oiai e iho aku ana ka la i ka ilikai, akahi no ua mau
opua la, a huli hoi aku uo ka hale a Aleba e noho hookahi mai
la me ke kakali ana o ko laua huli hoi aku imua ona.
I ka hoea ana aku o Rurika ma, ua hele na manao o ua mau
opio la a ulumahiehie, e noho mai ana no o Aleba ma ka puka
aniani, a i ka manawa i kaawale aku ai o Mira, no ka hooma-
kaukau ana i na meaai no ka aina ahiahi, hoomaka aku la o
Rurika e hoike imua o Aleba, no na mea i hooholoia mawaena
ona ame Mira, elike me ia a kaiia e ka makamaka heluhelu
i ike mua ae nei.
"E hoomaikai mai na lani ia olua e kuu mau keiki!" i pane
mai ai o Aleba, i kona wa i lohe aku ai no ka hooholo ana o
na opio, e hoolilo aku ia laua i hookahi iloko o ke apo o ka
mare.
"Ua kau aku ko'u manaolana, no ka hoea mai i ka manawa
e lilo aku ai kuu Mira i wahine mare nau, no ka mea he mau
la kakaikahi wale no o kou noho pu ana mai me maua, ua
loaa ka manao hoohuoi iloko o'u, ua aloha aku oia ia oe, e lilo
ai ia aloha, i kumu nona e hookaumaha loa ia ai, ina aole i loaa
ia oe kela haawina hookahi.
"He nani nae ia, ua hoike mai la oe, no ko olua haule like
ana i ke aloha kekahi no kekahi, a ua hooholo mai nei hoi olua,
e hookoia ka mare maluna o olua ma kekahi la o keia nee ana
aku, o ka'u wale no e olelo ae ai, o Mira kekahi o na kaika-
maikai loa, a oia no auanei ka mea nana e hoohauoli aku ia oe,
i na la apau o kou ola ana aku."
"Aole loa o'u wahi kanalua iki, no kena mau olelo au e ka-
mailio mai nei no Mira," i pane aku ai o Rurika, me ke kulou
ana iho o kona poo ilalo, a i ka hala ana o kekahi mau sekona,
me kona pane koke ole aku, ia wa i aea ae ai kona poo iluna,
a i aku la:
"Hookahi a'u mea i koe e kamailio aku ana ia oe, o ia keia:
Aole no o'u manao pupuahulu, ma keia kumuhana ano nui,
aka nae i hoike ae no au ia oe e Aleba, aia no ka piha o ke kia-
ha o kuu hauoli, a kuleana maoli au maluna o Mira. I ka ma-
nawa hea oia e lilo mai ai i wahine mare na'u?"
"Ua maopopo ia'u kou manao e kamailio mai nei aka e ka-
kali malie oe me ka hoomanawanui, no kekahi manawa pokole
wale no, alaila e lilo no oia i wahine mare nau."
"Heaha iho la ke kumu e hoohakalia ai ka hooko koke ia o
ko maua hauoli?"
"No ka mea o ko'u makemake no ia; ua maopopo no ia oe
aole au e hoike aku i keia mea imua ou, ina aole i loaa ia'u
kekahi mau kumu maikai loa."
"Pehea ka loihi a'u e kakali ai, mamua o ka hookoia ana o
ko maua iini?"
"Malia paha aole no e loihi loa ka manawa, aka nae me kou
noonoo ole no kela manawa, ke haawi aku nei au i ko'u ae,
no ka hiki ia Mira ke pili mau aku me oe, no ka hoohauoli
ana aku i kou manao, i na manawa apau. Aia no a hoea mai
ka manawa kupono loa, alaila hoakaka aku au i ke kumu oiaio
loa, o ka hiki ole ana ke hooko koke ia ka mare mawaena o
olua.
"E kau mai i kou hilinai piha ana maluna o'u e Rurika, e
hoea mai auanei ka manawa, au e mihi ole ai, no kou maliu
ana mai i keia leo; a ke hooia hou aku nei no hoi au imua ou,
mai hopohopo iki oe ma na ano apau, no ka lilo ole o Mira he
wahine mare nau, aka e lilo aku ana ia nau, a mai kanalua iki
kou manao."
Ua hoopokoleia na kamailio mawaena o Rurika ame Aleba,
mamuli o ke komo koke ana mai o ke kauka i kela manawa,
nolaila haalele iho la o Rurika ialoko o ka rumi, a hele aku
la e kii ia Mira e hele mai, i maopopo ai iaia na kuhikuhi a ke
kauka e hoakaka mai ana, no ke ano e haawi ai i ka laau i
kona makuakane nawaliwali.
Mahope o ka aina ahiahi, i ka manawa e nanea ana o Ru-
rika me Mira, mawaho o ko lakou home, akahi no a loaa he
manawa ia Rurika, e hoakaka ae ai, i na mea ana i lohe ai
mai ia Aleba aku, a o ia ka Mira o ka i ana mai:
"Ua kamailio mua mai nei oia ia'u, no kena mea hookahi
no au e hoakaka mai nei; o ia hoi ka hooka'ulua iki ana i ko
kaua mareia, a no kekahi manawa maopopo ole malalo o ke-
kahi kumu, ana o ke kamailio ole ana mai nei; aka nae, me ko | kaua nana ole no kela kumu, e aohe a kaua mea e hopohopo
ai, ma na ano apau, no ka mea o ka iini nui wale lio iloko O
kona uhane o ia kona ike mai, ua loaa ka hauoli ia kaua pa-
kahi." MOKUNA XI Ua nee mau ka manawa imua, a komo iloko o ke kau wela, a
iloko o kela mau la lehulehu o ko Rurika noho ana ma kela
kauhale, ua kamaaina maoli oia i ka poe apau e noho ana ma
kela wahi, a ua aloha. aku no hoi oia ia lakou, a pela no hoi
kela poe i nana mai ai iaia nei, ma ke ano he hoaloha maikai
no lakou.
I kela ame keia la, e hele mau ana no o Aleba i ka holoholo
maluna o ka lio, no ka hooikaika ana i kona kino, elike me na
a'o ana a kona kauka, a e hele mau ana no o Rurika me ia, ol-
ai he kulana nawaliwali maoli ko Aleba.
Elike nae me ka nee mau ana o na la imua, pela no ka pii
mahuahua mau ae o ke aloha ame ka pipili o ka noonoo o
Rurika no Mira, e hiki hou ole iho ai iaia ke hoomanawanui
ma ke kakali ana, no ka la e hoohuiia ai laua ma ka berita o
ka mare Mamuli o kela pili mau o na opio i na la apau, me he mea la,
ke kaawale aku no o Mira he manawa pokole, e lilo ana ia i ku-
mu hoopilikia mai i ko Rurika noonoo, ahiki i ke komo okoa
ana mai o ka manao hopohopo iloko ona, malia paha ina pela
iho la ka hoopaneeia o ko laua manawa e mare ai, malia aole
no e lilo mai ana o Mira i wahine mare nana.
Me kela manao hopohopo iloko o Rurika, i hoea okoa aku
ai oia imua o Aleba i kekahi la, a koi aku la e mare koke ia
aka elike no me ka pane a kela elemakule mamua aku, pela no
oia i hoole mai ai i ka hooko ana i ka makemake o ke kauna
opio ma ka i ana mai:
"E kakali oe me ka hoomanawanui, e hoea mai ana no i ka
la e hookoia ai kou mau iini apau?"
"Heaha iho la na kumu kupono e kakali aku ai? Heaha no
hoi ke kumu e hiki ole ai ke mareia maua, i loaa ai ke kuleana
piha ia'u maluna o Mira ma ke ano he wahine mare oia na'u?"
"No ka mea, aole no i hoea mai i ka manawa, a ina he mau
ahewa ana kekahi ma kou aoao, aole ia e kau mai maluna
iho o kuu poo, nolaila e hoomanawanui e kuu hoaloha, malia
aole no he loihi o ka manawa e kakali aku ai i koe, o ka hoea
mai no ia i ka hookoia ana o ko olua mau iini. Mai hopohopo
iki oe no kekahi mea nana e ake'ake'a mai i ko olua hooliloia
aku i hookahi iloko o ka berita o ka mare."
Aole nae o Aleba he kaula, e hiki ai iaia ke ike i na mea omua
aku e hoea mai ana, oiai nae o ka mea oiaio loa, aia na ao ha-
kumakuma o kekahi poino nui ke hoakoakoa mai la ma na
kapakai o Kamali, ana i moeuhane ole ai mamua, a aia hoi
na kanaka maloko o kahi kauhale iloko o ka hihipe'a o na laau
o ke kuahiwi, ke hiamoe la, me ka noonoo ole ai i kekahi po-
ino nui, e kau mai ana maluna o lakou.
Ua hele no hoi a na hora o ke ahiahi ma kekahi la, akahi no
a hoohuli ae o Aleba ame Rurika, i na poo o ko laua mau lio,
no ka huli hoi ana aku i ko laua home. O kela kekahi o na la
kala'e maikai, no kela kumu, i loihi loa ai ka laua wahi o ka
hele ana iloko o ke kuahiwi; a ia laua o ka hoohuli ana mai
i na poo o ko laua mau lio, no ka hoi ana mai, aia laua iluna
pono o kekahi puu kiekie, e nana mai ai ialalo o ke awawa
kuhoho o Kamali, a ke nana aku hoi ma kahi mamao, e waiho
kahelahela mai ana, kekahi aina me kona mau kualono awaa-
waa, na awawa kuhoho ame na kahawai nunui.
Oiai o Rurika e nana aku la i kahi mamao, no na mile lehu-
lehu, me he mea la ke hoomaopopo la oia, i kekahi mea hulali
i kahi mamao loa, a i wahi nae nona, e ike ai i ke ano o kela
mea hulali, hoomau loa aku la oia i kana nana ana, a iloko o
kona puiwa me ka hikilele, ike maopopo loa aku la oia me ka
hoohewahewa ole, i kekahi puali nui o na kanaka maluna o ko
lakou mau lio, e nee mai ana imua me ka malie.
"Heaha kau mea e noke nei i ka nana?" i ninau mai ai o
Aleba i kona hoa iaia i ike mai ai i ke ku lohi Ioa o Rurika,
ma kahi hookahi, me ka haka pono ana o kona mau maka, ma
kahi mamao.
"Heaha mai auanei ka'u e nana ana hoi au no kekahi mea
nana i hoopuiwa loa mai i ko'u noonoo, a ma ko'u manaoio
loa, he poe kanaka ka'u i ike aku nei maluna o ko lakou mau
lio. Ua makaukau au i keia manawa, no ko kaua nee aku
imua, ma ko kaua alahele!"
"Ina he poe kanaka i'o kau i ike aku la ea, alaila e kuhikuhi
mai oe i kela poe ia'u," wahi a Aleba, me kona hoike okoa ana
mai i kona ano pihoihoi,
Huli hoi hou mai la o Rurika ihope, no kahi o ka puu kiekie,
me ka ukali ana mai no hoi o Aleba mahope ona a kau like
aku la laua i kahi kiekie, i nana aku paha ko laua hana i kahi
mamao, ua hiki loa ke ikeia aku na kanaka he nui maluna. o
na lio, a o ia ka Rurika i huli mai ai i kona kokoolua a i mai
la:
"Ke ike nei au i kela poe kanaka, a ma ka'u hoomaopopo,
me he mea Ia, ua lako kela poe kanaka me. na meakaua, "me
kona kuhikuhi ana aku i kahi o ka puali o na kanaka kaulio
e nee mai ana imua.
Palulu ae la o Aleba i kekahi o kona mau lima ma na maka
me ka nana ana aku i kahi mamao, he oiaio, ua ike aku la oia
i kekahi poe he umi a oi, maluna o ko lakou mau lio, a he he-
luna nui hou aku o na kanaka ma kahi mamao loa, a e hulali
ana hoi ka lakou mau meakaua i kala.
No kekahi mau minuke lehulehu ke ku malie ana o Aleba,
a nana aku i kahi a kela poe kanaka e nee mai la me ko lakou
mau lio, a iaia i huli hou mai ai e nana i kona kokoolua, aia
hoi ma kona mau maka, ka eena, o ia no oe o kekahi kanaka
kino ikaika, i hoalaia aku ka manao uilani iloko o kona houpo,
mamuli o kekahi mea ano nui Ioa.
"Heaha kou manao, no ke ano o kela poe kanaka a kaua
e ike aku nei?" i ninau mai ai o Rurika ia Aleba.
"Ke ole au e koho hewa, he poe kanaka kela o ka lahui ka-
naka Hukai, e noho nei ma kela aoao mai o Laba, a ke hopo-
hopo loa nei au, aia iloko o kela poe kanaka na manao ino me
ke kolohe, no ka hoopoino mai i ko kakou wahi kauhale uuku."
"Alaila e olelo mai ana anei oe, he poe enemi kela no ka-
ko'u?" i ninau aku ai o Rurika, me ke ano pihoihoi.
"Aole oe i maopopo i ke ano o ko makou lahui kanaka. He
lehulehu wale o na lahui kanaka e noho nei ma keia mau aina,
i kau aku ka manaolana no ko lakou ola ana, maluna o na hana
pakaha; nolaila e ike mai oe, me ka nana ole o kela poe ka-
naka, ua like no hoi makou me lakou, e hele mai ana no lakou
a hao i ko makou mau waiwai, me ka ikaika o na meakaua."
"Heaha auanei na waiwai e loaa aku ia lakou ma ko kakou
wahi kauhale uuku, ina o ka makemake iho la ia o kela poe,
no ka mea ma ko'u manao koho, me he mea la, owau hookahi
wale no ka mea mahuahua o ke dala, o ka nui ae o na kanaka,
he nele ko lakou noho ana, aka nae aole e loaa aku kela mau | dala i ka poe powa a pakaha, me ko'u kokua ole aku ia lakou." "Aole o ke dala wale no ka lakou mea i makemake ai, a o na waiwai e ae paha, aka ua makemake lakou i na kaikamahine huapala e noho ana ma keia kauhale nolaila aole he manawa hou iho e hoohakalia ai, i ka hoike ana aku i ka lohe i ko kakou poe kanaka. "E hoala aku i ko kakou poe kanaka! E kiai a e makaala a e makaala me ka hoomakaukau ana no kakou iho, a iloko auanei o ka manawa a kela poe i moeuhane mua ole ai, aia hoi e hookahaha aku ia lakou, ma ka hoouna ana aku i na poka o na pu panapana iloko o ko lakou mau kino. "Ehia ka hoi mea aloha owau, ina nei no ke pio o ko kakou wahi kauhale i kela poe pakaha; a ke kalokalo ae nei au ma ka inoa o na kaula, aole kakou e loaa mai i kela poe e hiamoe ana!" "Heaha iho la ka mea a kela poe kanaka i makemake ai e hana mai maluna o ko kakou poe kaikamahine opiopio?" "Ua loaa ka ike i kela poe kanaka, no ka nui o na kaikamahine huapala e noho nei ma keia whai, a ina no ke kaa aku o kela poe kaikamahine malalo o ko lakou mana, alaila e laweia ana lakou e kuai, ma na wahi e nohoia ana e na kanaka nui o ko lakou mau waiwai ame ka hanohano o ko lakou mau kulana. "O e Rurika, pehea ana la ko kaua noonoo, ina nei no ke kaa aku o Mira, malalo o ka malu o kela poe ino?" Elike me kekahi pahi i houia mai ma kona puuwai, pela iho la no ka walania o kona noonoo, iaia i hoomanao ae ai no Mira, a iaia i kaohi mai ai i na kaula o ke kaulawaha o kona lio, me he mea la, ua auhee aku ka ikaika mai kona mau lima aku, aka huli aku la nae oia e nana ia Aleba me ka pane ana aku me ka leo haalulu: "Ua hiki anei ia oe ke hooholo i kou lio, me ka pilikia ole?'' "O, ua hiki loa ia ke holo, me he mea la, aole au he kanaka ma'i!" i pane aku ai o Aleba, me ka hele o kona mau maka a hulili. "E hoala aku i ko kakou poe kanaka mailoko mai o ko lakou noho ana iloko o ka nanea, a e hoomakaukau, no ka mea eia na enemi ua kokoke mai ma na palena o ko kakou wahi kauhale uuku!" Me kela mau olelo i kamailioia ae e Aleba, leha hou aku la kana nana ana, no kahi o na kanaka maluna o ko lakou mau lio e nee mai ana imua, alaila, iaia no paha ka maopopo loa, i ka manao o ka huakai a kela poe kanaka e hele mai la, ia manawa i kuupau aku ai oia i ka holo o kona lio, me ka iho ana ilalo o ka puu. Ke nana mai la hoi o Rurika me na manao pihoihoi i kona hoa, aka iaia nae i ike mai ai, aole he wahi hopohopo iki, no ka haule o Aleba mailuna aku o kona lio, kiola aku la oia i na manao hopohopo apau mai iaia aku, a hoomaka mai la e ukali mahope o Aleba, me ke kuupau ana i ka holo o kona lio. Ua hele no hoi a ahiahi loa, hoea aku la o Rurika ma no ko laua hale, a iloko o ka manawa pokole, i pahola aku ai ka lohe ma kela ame keia wahi, no ka hoea mai o kekahi puali o na kanaka Hukai. O ke kanaka ano nui loa ma kela wahi kauhale o Ofa kona inoa, iaia i hoike pololeiia aku ai ka lohe, no ka pilikia e hoea mai aua, a oiai ua hilinai piha kela kanaka maluna o Alepa, nolaila aole oia i hoohakalia iho, ma ka hoomakaukau ana, i na alahele no ke kupale ana i ka palekana o na kanaka, mai na enemi mai. Ua hoakoakoaia ae la na kanaka kino ikaika i kahi hookahi, a ma ka heluia ana, he kanaha-kumamakolu ko lakou nui, he elua mau kanaka elemakule me ka nawaliwali, ua hookuuia laua mai ke komo pu ana mai me kela puulu kanaka ae la, a o ka poe opiopio loa no hoi, ua hookuu pu ia aku lakou, mai ke komo ana mai, ma ka aoao e kupale ana no ka palekana o ka lehulehu. No Aleba nae, ua paakiki loa no oia, e lilo pu oia i mea kupale no ka palekana o kona puulu, a ua haawiia aku he pu raifela iaia, no ka hoohana ana, i na manawa apau a na enemi e kaalo ae ai imua o kona alo. No kekahi poe kanaka opio e ae, i hookuuia aku mai ke komo pu ana mai me ka poe i waeia, ua koi paakiki mai la no lakou, e lilo i poe hoopakele, nolaila no ka hooluolu ana aku i ko lakou noonoo, ua aeia aku ka lakou noi. Aia ma kekahi aoao o kela wahi kauhale e ku ana he hale kahiko, malaila na kanaka e hoomana ai i ko lakou akua, aia mahope pono aku o keia hale kekahi puu kiekie, ua hooholo iho la na kanaka, maloko o kela hale na wahine ame na kamalii e noho ai, oiai hoi na kanaka kino ikaika apau, me ka lakou mau meakaua e noho ana mawaho, a kaua ku-e aku me na enemi. Mamua o ka uhi ana mai o ka poeleele ma kela ahiahi, ua hoi aku la na wahine ame na kamalii apau maloko o kela hale e noho ai, a aia hoi na kane ma na wahi i hookaawaleia no lakou, ke kakali la, o ka hoea mai i ka manawa e ku aku ai imua o na enemi. No Mira, aole ona uwe, elike me ka nui ae o na wahine ame na kaikamahine opio, aia nae iloko o kona noonoo, ka ike, ina aole e hiki ana i kona lahui kanaka ke kupale no ko lakoa palekana, hookahi mea maopopo loa, e lilo aku ana oia he pio na kela poe kanaka pakaha, a e kaawale aku ana hoi oia, mai ke Kauna Rurika aku, kana aloha. No ka ike ana mai nae o Rurika, i ke kaumaha maoli o ka helehelena o Mira, hele okoa mai la oia a paa aku la ma kekahi lima, me ka i ana aku: "E hoolana i ka manao e kuu aloha, a mai maka'u oe, no ka mea ua lako pono na kanaka apau me na meakaua, hookahi wale no kumu e lilopio aku ai ko kakou wahi kauhale nei i kela poe, aia a he puulu nui ma ko lakou aoao, i papalua iho i ko kakou nui." "Aole no'u ponoi iho ka'u e hopohopo nei, aka nou. Ina paha no ka loaa o ka poino ia oe, no kou ku ana aku e paio imua o na enemi no ko makou pono, ehia ka hoi me aloha, o ko'u noho aku iloko o na hoomanao poina ole ana nou." "E hoao oe e Mira e hoopoina loa i na noonoo o kena ano; e hoauhee loa aku i ka maka'u ame ka hopohopo mailoko aku o kou noonoo. "No'u iho, he kino ikaika ko'u, a elike me ka loihi o ka paa ana o kela ikaika iloko o'u, pela no auanei ka aa mau o kuu manao, e kuaku imua o na enemi, aole loa he wahi kanalua iki iloko o'u no ko kakou papahi i ka lanakila, maluna o ko kakou mau enemi." Ua hoolanaia aku ko Mira manao e kela mau olelo a Rurika, a me na hoomaikai mai ia Mira mai, no ka ukali mai o na pomaikai he nui ma ko lakou aoao, i haawi ae ai na opio i ka muki papalina hope ana, a hele aku la o Rurika no kahi o ka nu? o na kanaka e akoakoa mai ana. I ka ike ana mai o Ofa i kela hoea ana aku o Rurika hopu koke mai la oia i ka lima o ke kaima opio, me ka ana mai: (Aole i pau ) | |