| | HE MOOLELO — No — FOLORA RIKEKONA A i Ole
KE KOMOLIMA MARE POHIHIHI Ka Hoowalewaleia Ana — Ka Mare Malu Ana i ke Kanaka Malihini — Ka Holo Makaikai Ana i Europa — Ka Mare Ana me Kanaka Okoa. Ua anapu mai la na alelo manamana o ka uwila ia manawa,
a ua ku'i iho la hoi kekahi hekili ikaika loa a nakolokolo ka
honua, o ia no oe o ka pu kuniahi nui i kiia ae, a he minuke
ma ia hope iho aia lakou ke holo la me ka mama loa no kahi
halepule. "O, ke makau nei au, a ke makemake nei hoi aole au i hele
mai nei," i kamailio ae ai o Folora ia Ana; kona kokoolua, a
ke puliki aku la hoi iaia me ka haalulu o kona mau lima. "O, no keaha kou mea maka'u wale iho no? E hoopau
Ioa oe i kena maka'u ou. ua palekana mai la no hoi kaua! Ao-
le loihi o keia wahi e holo aku ai i koe a hoea aku kaua i ka
halepule, a me he mea la e hoea mua aku ana kana ilaila ma-
mua o ka hiki ana mai o ka ino, a malia e pau mua ana no ko
olua mareia ana mamua o ka haule ana mai o ka ua," pane
ae ai ke kaikamahine kauwa. Eia nae, me ia mama loa no o ka holo ana aku o ke kaalio,
ua hoea koke mai la no ka ino, a ma ka manawa o ke kaalio
i ku iho ai ma ka puka o kahi halepule ua hele a nui ka hanu
o na lio a ke haloku iho la hoi ka ua. Hakalia no i ke kaalio a ku iho, o ka lele koke aku la no
ia o laua a holokiki aku la a komo iloko o ka halepule e hoo-
malamalamaia ana e kekahi kukui hopipi ma kahi kokoke i ke
kuahu, kahi o ke kahunapule iloko o kona aahu piha e kakali
mai ana o ka hoea aku o na mea e mareia ana. Ia komo ana aku Ia ua hookahahaia ko laua mau noo-
noo no ka ike ole ana aku ia Leikona iloko, a he hana hoohoka
maoli ia i ko Folora noonoo, a he mea hoano-e hoi i ka noo-
noo o ka hoaloha o ua o Leikonaa, ke kanaka kuaoao o ua o
Leikona. Hele aku la o Folora ame kona kokoolua a noho iho la i hi-
na o kekahi noho no ke kakali ana o ka hoea mai o Leikona,
ke kane-mare ulolohi, a i ka hoaloha hoi o ua o Laikona i hele
aku ai iwaho o ka lanai no ke kakali ana o ka hiki mai o ke
kanemare. Iaia e ku ana malaila i loaa ai iaia kekahi manawa e kamai-
lio pu ai me ke kalaiwa o ke kaalio nana i lawe mai ia Folora
ma. he hoaloha no Leikona, a iloko o ia manawa a laua e ka-
mailio ana i hoakaka mai ai ke kalaiwa i ka mea e pili ana i
ka holo malu ana mai o na kaikamahine a pela hoi ka Leikona
hoolala ana me ka malu loa no kona mareia me Folora; o ke
kumu mai no ko Leikona makemake e noho mana oia malu-
na o ka hapalua miliona dala a Folora aole mamuli o kona
makemake ame kona aloha maoli ia Folora. Ia manawa ke hooikaika loa iho la ka haloku ana a ka ua
me ka nunui o na pakaua, a no kekahi manawa he malamala-
ma wale no mai o a o i ka uwila e lalapa ana i ka lewa, a e
hana mau iho ana hoi ka hekili i ka hoonakolokolo ana, a he
like me he poiwai maoli la ka ua e hoohanininiia iho ana. "Ea, eia la ihea o Leikona e lohi ma nei?" i ninau aku ai
ka hoaloha a o ke kanaka ku aoao hoi o Leikona i ke kalaiwa,
me ka pakii ana aku o kana nana ana ma o a maanei iloko o
ka pouli. "He ninau paakiki loa kena au e hiki ole ai e loaa aku ka
haina mai a'u aku, a no ka mea ua nele loa kaua i ka ike no
kana wahi e miliapa mai nei. Ma ko'u manao elike me ka ino-
ino o nei po e mareia ai laua pela no ka ino o ka hopena aku
o ko laua noho ana aku." No kekahi manawa ke ku ana o ka hoaloha o ua Leikona ma
ka lanai a mahope hoi hou aku la iloko o ka halepule. Aneane no ma ia manawa komo mai ana kekahi kanaka ni-
ape me kekahi kuka loihi heleua e aahu ana me ka paa o kona
poo i ka uhiia me kekahi koloka mahope mai o kekahi pou
ma kahi kokoke ia laua e ku ana, a ukali mai la ia laua. Mamuli o ka halulu o kona mau kapuai wawae i huli koke
ae ai laua e nana, a hookahi o laua i hooho ae : "Me ka mahalo i na Lani ua hiki mai la oe, e Leikona. Pe-
hea oe i lohi ai, a pehea oe i hiki mai la ianei iloko o keia ua
nui?" "Maluna mai nei au o ka lio; aohe ka olua i lohe ae nei i
ka halulu o na kapuai wawae lio?" "Aohe maua i lohe aku nei la, a no ka mea, e ike iho oe
nou iho, o ka nakolokolo auanei keia o ka hekili ame ka ua
e hiki ai ke lohe aku. Ha! E hoolohe aku no hoi oe la aole
i kana mai a ka halulu," wahi a kekahi o na kanaka. "Hele mai; aole e kala na kaikamahine i hiki mai nei ianei,
a ua ku a uluhua maoli paha laua la i ke kali ia oe me ka piha
pu i ka maka'u no ka ikaika o ka halulu o ka hoone-i hekili, he
hapalua hora a oi aku nei ko laua hiki ana mai ianei. "O ka'u i maka'u iho nei o ke koi ikaika mai o kela kai-
kamahine e hoi a pehea la au e olelo aku ai, a ina no kona hoi
aku nei o kou nele ana no ia i kekahi pomaikai i maopopo loa
ke komo mai iloko o kou mau lima mahope iho o kona hoolala
ana i keia hana me ka maalea loa. "Eia me a'u ka palapala ae mare, o ka hana wale no i koe
o ka mare mai o ke kahunapule ame kona kakau iho i kona
inoa maluna o ia palapala. Na'u e kii aku ia palapala i ke ka-
hunapule oiai oe e alakai aku ana i ko wahine-mare i kahi,
o ke kaalio."
Kai aku la oia me ka awiwi loa i kona hoaloha ma ke ala-
nui aku oloko o ka halepule, no ka mea he makemake loa oia
e pau koke ka mare ana; alaila, hele aku Ia i kahi a Folora
e noho mai ana, a kai aku la iaia a ku iho 1 ama kona aoao,
me ka ukali pu mai o ke kaikamahine kauwa mahope ona.
Ia Folora i pili aku ai ma ka aoao o ke kanaka ana e manao
ana o Leikona, leha iki ae la oia iluna e nana i ka helehelena, | eia nae no ke ano pouliuli o ka rumi a ua piha hoi oia i ke
pihoihoi e hiki ole ae ai i ua o Folora ke kamailio ae, a oiai,
ia manawa he makemake Ioa oia e pau koke ko laua mareia
ana a hoi koke aku oia no kona hale, no ka mea, aia mau no
ka hopohopo iloko ona o hele ae kekahi o kona mau makua
e nana ialoko o kona rumi.
O ke kahunapule kekahi i makemake e pau koke kana hana,
pela ka hoomaopopo aku a Folora i kona helehelena ame ke
ano o kana kamailio a hana ana mai, ua loaa ka noonoo iloko
ona ua kua uluhua loa na kaikamahine no ke ulolohi loa o
ka mareia ana, nolaila, me ka awiwi wale oia o ka lawelawe
ana mai i kana apana hana elike me ka hiki iaia, me kona hoo-
maopopo ole he mea hewa kekahi e hanaia ana ia manawa.
I kona manawa i nonoi mai ai i ke kane-mare no ke komo lima mare ua ulolohi ke kane-mare i ka haawi ana aku iaia, a
mahope nae o ka haha ana iho iloko o na pakeke o kona kuka,
kona lolewawae ame kona puliki, a loaa iho la, ua hala paha,
he elua a ekolu minuke o ia apa ana iho, haawi aku la i ke
kahunapule, a he minuke mahope iho, hoike mai la ke kahu-
napule ua hoohui ponoia na mea mare a ua lilo hoi he kane
a he wahine.
I ka hua pule hope loa i puana ae ai ke kahunapule, alaila
nana ae la o Folora iluna i ka helehelena o ke kane ona i naki-
la iho la, i kona ike pono ana ae ua like ke keokeo o kona he-
lehelena me kekahi lole aiai loa, a i ae la:
"E lawe koke aku ia'u i nei manawa," wahi ana, me ka haa-
lulu o kona mau lehelehe.
Ia manawa he hekili ikaika Ioa ka i kui iho la ia manawa a
i kana nana iho me he mea Ia ua hoonueueia ae la ka honua
holookoa.
Hina aku la oia i ka umauma o ke kanaka ana i kuhihewa
loa ai o Leikona, eia ka, he kanaka okoa Ioa keia ana i mareia
iho la ana i ike ole ai mamua.
"Auwe! Ua mareia au me ke kankaa malihini Ioa!. Ua ha-
naia mai au ma kekahi ano lapuwale i mea no'u e hihia make-
hewa ai!
"Owai oe, e keia kanaka i maopopo ole kou mau ano ia'u,
a mai hea mai oe?" i nui ae ai ko Folora leo, aka, ua hala ka
wa pono.
Hookahi kumu o ka hiki ole ana ia Folora ke ike ae i ka he-
lehelena o ke kanaka, no ka paa o kona helehelena i ka hunaia;
ua kukulu ia ae ke kalaai o ke kuka hele ua iluna a aneane
a nalowale loa kona helehelena, a hui pu iho me ke ano pouli-
uli aohe ikaika o ka malamalama o kahi kukui, pohihihi loa ko
Folora noonoo. MOKUNA III.— Ka Pilikia i Manao Mua Ole Ia. Ua maopopo ole i na hoa o ka wahine opio ke kumu o kona
maule ana mahope iho o ka pau ana o ka mare. Ua manaoio
na mea apau, a koe ke kanaka kolohe i hoolilo iaia iho i pani
ma kahi o ke kane-mare oiaio, ua loaa o Folora ia haawina
mamuli o kona pihoihoi me ka awili pu ia paha me ka maka'u
no ke kuu ana iho o ka hekili me ka ikaika, a pela hoi me ka
anapu ana a ka uwila, me ka nui pu o ka ino o ia po.
Kai aku la ke kanaka kolohe ia Folora oiai ko Folora lima
e mau ana no ka paa iloko o kona lima, me ka lilo loa o Folora
iaia me he mea punahele loa la nana, a me ka awiwi wale oia i
Iawe aku ai ia Folora mailoko aku o ka halepule me ka ukali
pu aku o kekahi poe e ae mahope aku o laua, a koe ke kanaka
kuaoao a Walaka i manao ai nona mahope, i hiki ai i ke kahu-
napule ke kakau iho i kona inoa maluna o ka palapala mare.
I ke kanaka malihini i oili aku ai iwaho mai ka halepule aku,
me Folora me ka hapa maule e paa ana i kona lima, ua aneane
Ioa e malie ka ino; me he mea la i ka wa e lawelawe ana o ke
kahunapule i kana apana hana ua hookina loa ka haloku ana
iho a ka ino; ia manawa ua malie loa ae kekahi hapa o ka
lewa a ma ka hookuina aouli wale no kahi paa i ke ao, a he
mau hoku hoi ke ikeia aku ana i ka lele mai o ko lakou mala-
malama mai ka lewa mai.
Hele pololei aku la ke kanaka malihini me Folora e paa
ana ma kona lima ahiki i kahi o ke kaalio e ku mai ana, a
hoee aku la ia Folora iluna o ke kaa, a pela hoi me ke kaika-
mahine lawelawe a Folora.
"E hoihoi koke aku iaia i ka hale me ka hoohakalia ole a e
hoomoe aku iaia maluna o kona wahi moe," i pane aku ai ke
kanaka malihini i ke kalaiwa o ke kaalio a ia Ana pu, ke kai-
kamahine hana a Folora, "a e makaala loa oe mai owaka iki
kou waha a hoike aku hoi i kekahi mea no na hana i hanaia
maanei i keia po."
Papani malie aku la oia i ke pani o ka puka o ke kaa me ko-
na kakali ole a paneia mai kana mau olelo, alaila hoi hou aku
la iloko o ka halepule no ke kamailio ana aku i ke kanaka i
noho aku ai mahope no ke kakali ana no ka pau o ke kakau
ana o ke kahunapule i kona inoa maluna o ka palapala mare.
Halawai koke aku la no oia me ia maloko iki aku o ka puka.
"Ha! He kupanaha!" wahi a ke kanaka kuaoao o ka pane
ana mai i ke kanaka malihini e hookokoke aku ana iaia, "aohe
paha he iwikuamoo o kela kaikamahine? Laki maoli no oe
aole oia i maule mamua o ko olua hoopaaia ana ma ka mare,
ina ua hoopau wale ia ko olua mare ana.
"Ua lilo kela kaikamahine ia oe i nei manawa, a e loaa ana
ia oe kau puu nui o ka waiwai, a no'u iho, ke manao nei au ua
makaukau paha oe no ka haawi ana mai i ko'u uku no ka ha-
na iho la o keia po, a ina pela ea, homai hoi ha ka'u mau dala
a hoi ae au."
Ua hoopiha loa ia nae oia i ke kahaha ia manawa i ka ma-
nawa o ke kanaka kolohe i wehe ae ai i kona kuka a pelu iho
la i ke kala o ke kuka ilalo, a kau mai Ia i kona lima wikani
maluna o kona poohiwi, a nana pono mai la i kona helehelena
a i mai la:
"Heaha ka manao o kau mau mea i kamailio mai nei?" wa-
hi a ke kanaka malihini kolohe.
"Ha! kuhi aku nei ka au o Walaka Leikona oe, eia ka aole.
Ea, he hana apuhi ino maoli ka keia au i hana iho nei! Ea,
owai oe e keia debolo?"
"Hamau! Mai walaau nui loa ae oe, o loheia mai!" i papa
aku ai ke kanaka malihini i ke kanaka kuaoao i manaoia ai no
Walaka," e i ae ke kanaka nana e malama keia halepule, ua
komo mai la ma ka puka mahope o ka halepule me ka ipu ku-
kui helepo e paa ana iloko o kona lima no ke kinai ana i na ku-
kui o ka halepule."
"Owai oe, a owai ka inoa o kela kaikamahine?" wahi o ka
ninau a ke kanaka malihini epa," i paheleia a hoea mai ana
i keia wahi a haawi mai i kona lima ame kona waiwai i ka mea
kolohe?"
"Auwe, e kuhi ana ka ua maopopo la ia kaikamahine ia oe,
o kou maopopo hoi o ka hele ana mai nei a hookohukohu o
oe kana kane e mare ai! Aohe au nana no ko'u inoa ame ka
inoa o kela kaikamahine," i pane pakike aku ai ke kanaka ku-
aoao me kona ukiuki iho la ia manawa, no ka mea aole e loaa | ana kona uku no ka mea, aole oia o Walaka ka mea nana
hana i ka aelike me ia no kona uku.
"I kou manawa mua o ke komo ana ae nei he wahi ano ku
panaha ano-e kou i ka'u nana mai a ua hoohuoi no au ia ma-
nawa, aka no ko'u nana ana mai, me he mea la, ua maopopo
loa oe i ka hana o nei po, ua hoopau wale au i ko'u manao, a
eia ka, ua pololei no ia hoohuoi ana a'u. Ea, auhea o Walaka
Leikona ?
"Malia paha mamuli ou i hoea ole mai ai oia ianei, a b oe
ka i mahaoi mai nei no ke pani ana ma kona wahi, a me he
mea la he hana kolohe, a i ole he hana pepehikanaka kau
hana mai nei iaia, i hiki ole mai ai oia ianei i keia po. Aka
oioi ua hanaia iho la keia hana kolohe loa me ka holopono, a
ua maopopo ia oe o keia hana au i hana iho la maanei i keia
po aole ko olua he mare oiaio, ke hoike mua aku nei au ia oe
aohe pomaikai e loaa ana ia oe mamuli o keia hana apuhi a
kolohe ino loa au."
"Auhea kela palapala mare a ke kahunapule i haawi mai nei
ia oe? Homai ia palapala ia'u, ke oluolu mai oe," i noi mai
ai ke kanaka malihini, me kona nana ole mai i ke kamailio aku
la a ke kanaka kuaoao he mare epa ka i hanaia.
"Aole i'o paha ka loaa aku ia oe! Heaha au i kou manao,
he hupo haalele loa anei? O keia palapala mare no kuu ho-
aloha no Walaka Leikona; aole nou e kena kolohe a'u i ike
mua ole ai," a pale ino ae la oia i ka lima o ke kanaka e mau
ana no ka paa i kona poohiwi, a emi aku la ihope i kahi o ka
palekana.
"Haawi koke mai oe i kena palapala mare ia'u!" i nui mai
ai ka leo o ke kanaka malihini, me kona holo pu ana mai imua
no ka hopu ana mai iaia nei.
Eia nae, ia hopu ana mai a ke kanaka malihini iaia e alo ae
ana keia a holokiki aku la ahiki i ka puka, a he minuke ma ia
hope iho ua kau aku la oia iluna o ke kaalio ma ka aoao o ke
kalaiwa, a kauoha koke aku la i ke kalaiwa e hili i na lio, a
he poha ana na ka huipa aia na lio ke kolili maluna o ke ala-
nui i ukelekele a pakikakika i ka wai a ka ua, a he minuke
ma ia hope iho ua nalowale loa mai la ka ike ana mai a ke
kanaka kolohe.
No kekahi mau minuke ke ku ana me ka hoka o ke kana-
ka kolohe ma ka puka me na noonoo aia wale no i ka lewa;
a hala ia manawa alaila hoi hoi aku la iloko o ka halepule, a
ninau aku la i ke kanaka malama halepule, a i ka pau ana hele
aku la me ka mama o na kaina wawae no ka halelio, kalii ana
i kukulu ai i ka lio ana mahope aku o ka halepule.
I kona kau ana ae o ke kuupau aku la no ia i ka holo o ka
lio ma kekahi alahele okoa, aole ma ke alanui a ke kaalio i
holo aku ai.
Ma ia manawa hookahi, ua pohala loa ae la ko Folora po-
luluhi, a ua hoi hou mai kona mau manao maikai a pau me ia
mahope koke iho no o ka hoomaka ana aku o ke kaalio e holo
a ua lilo hoi ka huihui o ka makani e pa mai ana ma ka puka
aniani o ke kaa i mea hoomama loa ae i kona mau akemama a
loaa koke iaia ka oluolu.
Iaia i noho pono ae ai iluna, nana ae la oia ma o a maanei
ona, me ka mau no o ka haalulu o kona kino, a i kona ka ana
ae i kona lima kau mai la maluna o ke kua o Ana, kana kai-
kamahine kauwa, a helelei iho la kona mau waimaka.
Ua hoao aku o Ana e hoonana iaia, me ka papa pu aku e
hoopau i kona uwe ana, aohe nae he lilo o kana mau olelo i
mea hoomama aku i ko Folora noonoo kaumaha, no ka mea
aole i pau iki kona uwe ana ahiki i ka aneane ana e pau ke aho
ahiki ole ke uwe hou aku; me he la na hai i imi i kona mea e
kaumaha ai, nana no.
I ke kualiilii loa ana iho o ka Folora uwe ana ku iho Ia
no hoi ke kaalio ma kahi o ka puka-pa nui, a i ka manawa o
ka puka o ke kaa i weheia mai ai, ua lele koke aku la no laua
ilalo, me ka iini loa iloko pakahi o laua e komo koke aku ilo-
ko o ka. hale, kahi o ka malu ame ka palekana.
Ma keia manawa ua kalae loa ka poiuiulani a ua hiki ia laua
ke ike pono aku i na hoku e imoimo mai ana.
I ke kalaiwa i lele iho ai ilalo no ka hookuu ana iho ia laua
ilalo pane iho la oia ia Folora me ka leo malie oluolu loa i
ka i ana iho:
"Ke kaumaha nei au no kou laweia ana aku i kela hale-
pule iloko o ka ino a hoopiha loa ia oe me ka maka'u. Pehea
oe i nei manawa ua hoi hou mai anei kou mau ano maikai eli-
ke me maua a ua hookaawaleia aku la hoi na mea hoopihoihoi
i kou noonoo?"
"Ae, ua maikai loa au i keia manawa, a ke haawi aku nei i
ka mahalo ia oe no kou hoihoi ana mai la me ka palekana i
ka hale nei," i pane aku ai ke kaikamahine e naka wale la no
kona io ia manawa, a i ke kanaka hoi i hookuu mai ai i kana
paa ana i kona lima.
Hookahi mea a ua o Folora i hauoli iho ai, o ia kona ike ole
i ka inoa o ke kanaka, no ka mea, e nana mau aku ana oia ia
kanaka me ke konakona loa ina no kona halawai nei me ia i
kekahi manawa.
Me ka hoopuka ole ia hookahi huaolelo o ko laua holokiki
aku la no ia no ka hale me ka ukali kokoke loa aku o Ana ma-
hope ona, no ka mea ua piha like no laua i ka makau no na
mea a laua i ike a i lohe ai ma ia po.
Me ka nihi malie loa laua i hoi aku ai a wehe i ka puka, a
pela hoi ko laua hoi ana aku noloko o ko laua mau rumi, o
loheia mai auanei ka halulu ame ka nakeke e na hakuhale, a
komo no hoi laua i ko laua mau rumi, kani mai ana ka uwaki
iloko o ka holo o ka hora umi-kumamakahi ia.
Iloko o ko Folora rumi moe laua o ka moe like ana, iluna
o ke koki o Ana kahi i moe ai, a i ko ua o Folora moe no hoi
oia ahiki i ke ao ana, no ko Folora pau ole o ka makau i haa-
lele ole ia ai oia.
"E Ana, he keu aku a ka mea hookaumaha noonoo na mea
i ikeia i nei po, aole anei ou manao pela ?"
"Oia no hoi, owau pu kekahi i makau i ka hekili ame ka
uwila; ikaika maoli no ka hoone-i ana iho a ka hekili. Iloko
o ko'u mau la o ke ola ana aole au i ike i kekahi ino nui a
ikaika hoi o ke ku'i ana a ka hekili ame ka anapu ana a ka
uwila elike me ia i nei po.
"He po ino maoli keia i ka hoomaopopo iho no ka mare ana,
o ka'u wale no e noonoo nei aole e lilo keia i i hoailona no
kou ola ana me ka nui o na popilikia ma nei mua aku. No
ko piha auanei i ka maka'u i maule ai oe?" i ninau aku ai o
Ana.
Ua naka e wale a'e Ia no ko Folora kino ia manawa a Ana
o ka ninau ana mai la, no ka mea ua hoike maopopo loa mai
ia i ko Ana maopopo ole i ke kumu o kona maule ana, aole
oia i hoomaopopo he kanaka malihini kana i mareia ai.
He oiaio anei, i ninau iho ai oia iaia iho, ua hoopunipuniia
aku kekahi poe e ae ma kela manawa i mareia ai laua, ua lilo
oia he wahine-mare oiaio na Walaka Leikona? He mea po-
no anei iaia ka hoike ana aku ia poe ua hoopunipuniia lakou, | a i ole e hunakele loa no paha oia ia mea iloko wale iho no ona
alaila kelekalapa aku ia Walaka i ke kakahiaka nui ae e holo
mai e hui me ia a e kuka i ka mea pono e hana ai i hoopauia
ae ai kona mau manao pohihihi?
Ina o ko laua mareia ana aole i ku i ke kanawai, alaila uu
hiki ia laua ke kupale no laua iho, a i ka manawa kupono
loa ma ia mua aku e mareia ai laua, a ma ia ano e hoopauia
ae ai na wawa olelo e pili ana i ka mare kupanaha.
Aka nae, he makemake io no anei oia e lilo i wahine-mare
na Walaka Leikona? Ua makemake io anei oia e mare
iaia i nei manawa, me keia ano apuhi ino loa iho Ia i hanaia?
Naka iki ae la kona kino ia manawa, i ka manawa i ulu ae
ai keia mau ninau lehulehu iloko ona; alaila, ia manawa aka-
hi no oia a ike iho i ka mamao ana aku o kekahi haawe kau-
maha mai kona naau aku.
Ua piha iho Ia kona naau i ka hauoli i kona manawa i ike
iho ai aole oia he wahine na kela kanaka komohewa, aole oia
i hoopaaia malalo ona no na la apau o kona ola ana.
Ua hoahewa oia iaia iho no kona puapuahulu ana i ka ae
e mare me Walaka, a ua hoowalania loa ia hoi kona noonoo
no kona noonoo ana iho no ia mea, no keaha no la oia i ae
wale aku ai i ka Walaka noi iaia no ka mare.
Aka iloko o keia manawa a pau aia o Walaka ihea? Heaha
ka mea nana i kaohi iaia i hiki ole ae ai oia i ka halepule no
ko laua mareia?
Owai ke kanaka malihini i hoea aku ai e pani ma kona wahi?
Ua mareia anei oia me ia kanaka, a ua lilo anei ia mareia ana
ona me ke kanaka malihini i mea hoopaa iaia ma ke kanawai?
Ma kona manao iho aole i lilo kela mareia ana ona me ke
kanaka malihini he mare i ku i ke kanawai, a eia nae, ma ke-
kahi ano ana i noonoo iho ai he hana hiki ole no ma kona aoao
ke hookaawale iaia mai ke kanaka malihini mai i maopopo ole
kona mau ano apau iaia.
Me he mea la aole kaikamahine i hanaia elike me keia ma-
mua, pela kona manao, oia ka mua loa; hookahi mea ana i
hooholo ai, oia hoi aole hookahi kanaka a wahine manaoio
ana he wahine-mare oia na Walaka Leikona, ke kanaka ana
i ike a i komo ole iho nae ke aloha iloko ona nona.
"O!" wahi ana i hooho ae ai me ka hauoli, "ma ka apua wale
no ko'u pakele ana mai ka hana kulaihewa kiekie Ioa mai a'u
i hana ai; ke ike nei au ia mea i nei manawa, a ua lapuwale
maoli no o Walaka o ka hoowalewale ana ia'u a penei iho Ia
oia e hana mai ai e hoomamao oia iaia ma ke ano he kanaka
makau wale, a o ke kanaka malihini loa ia'u kana e kena mai
ai e hele mai no ka mare ana me a'u. O ua apuhi maoli ia
au e Walaka!"
Me he uwila la keia mau noonoo like ole o ka ulu ana ae
iloko ona iloko o kekahi manawa pokole o kona noho hamau
ana, mamua o kona pane ana aku i ka Ana ninau.
"Ina pela iho la alaila mamuli o na mea hoopihoihoi i kou
noonoo kou kumu o ka maule ana," i pane mai ai o Ana me
kona kahaha pu i ke kupanaha o ko Folora leo o ia kamaiio
ana mai.
"Malia paha o kekahi kumu ia, aka nae o ke kumu nui no
no ka hoano-eia ana o ko'u noonoo i ka wa i pau ai o ka
mare ana. Aole anei au mea kamahao i ike ai i ka manawa
e lawelawe mai ana no ke kahunapule i kana apana hana ma
keia po iho la maloko o ka halepule?"
"Aohe a'u mea i hoomaopopo, pela ko'u ike iho koe wale no
ko'u huikau pu ana, no ka mea o ka mua loa ia aole mamua
aku."
"Aole anei au mea kamahao i ike iho ai no kela kanaka, o
Mr, Walaka Leikona paha ia a aole paha?''
"Aohe a'u mea i hoohuoi nona, ua noonoo mau au o Wala-
ka Leikona oia, o kahi mea ano e wale no i ka'u nana ae iluna
iaia oia mau no kona ikukulu i ka a-i o kona kuka heleua ilu-
na, a ua ano nalowale kona helehelena a aneane Ioa e hiki
pono ole ke ike ae i kona helehelena. Eia nae, ua manao wale
iho no au no kona holo ana mai paha iloko o ka ua, a no kona
awiwi loa me ka hoopiooia o kona noonoo no kona lohi, aohe
i noonoo no ia mea, o ka pau koke wale no o ko olua mareia
kana mea nana."
"E Ana, he kumu ka kela kanaka o ka huna ana i kona he-
lehelena, — o ia keia, he kanaka malihini e loaa oia a'u i ike ole
ai mamua, oia o Walaka, o ia ke kumu o kona huna ana i
kona helehelena, a no ia ike ana iho o'u aole oia o ke kanaka
kupono e mare ai me a'u, ke kumu o ko'u maule ana."
"O, he kanaka kolohe a hoopunipuni ino maoli ka kela, a
ua kupono maoli ka kou maule ana me ka hoopupuleia o kou
noonoo!" i hooho ae ai o Ana.
"Malia paha ua pupule ko'u noonoo ma kuu manawa i ae
aku ai ia Walaka e mare, aka nae, o ke kanaka i ku pu ai me
a'u, ma ka manawa o maua i mareia ai ma keia po, he kanaka
malihini loa oia ia'u, a no ko'u ike ana he kanaka okoa loa
oia, aole hoi o Walaka, i anoe loa ai ko'u noonoo a o ke kumu
hoi o ko'u haule ana."
"Oiaio ka kou kumu o ka maule ana, ua kuhi au no kou
pihoihoi Ia no ka nui o ka inoo keia po. Pehea i hoea mai ai
kela kanaka malihini i kela halepule? Pehea oia i aa ai e
hele mai me kona kono a makemake ole ia? A eia hou, aia
o Walaka Leikona ihea?''
haina no kau mau ninau. Owau pu kekahi i haohao no ko
"Aohe maopopo ia'u nolaila, aole hiki ia'u ke pane aku i
Walaka hiki ole ana ae, a ua piha loa hoi au i ke kahaha i kuu
manawa i ike ai he kanaka okoa malihini loa ka i hiki ae e pani
ma kona wahi, a pehea la ia kanaka malihini i aa loa ai a hana
ae la i kela hana, a heaha la kona manao kumu o kona hana
ana? "A pehea, aole no anei ou wahi moali ike iki no ia ka-
naka a haupu ae paha owai la oia ?" wahi a ka Ana ninau.
"He oki Ioa. O ke kumu paha hoi aohe hiki ia'u ke ike mao-
popo ae i kona helehelena no ka paa loa i ka hunaia e ke kala
o kona kuka. Hookahi a'u mea i ike maopopo ae o ia ka uli-
uli o kona mau onohimaka, a no ko Leikona he polu kona mau
onohimaka; o kona lauoho aneane he uliuli loa, a no ko Lei-
kona he ano ehuehu a he pololei.
"Alaila, aole no oe i ike iki ae Ia he maikai kona helehelena
a he alauka paha?" wahi hou a Ana.
"Aohe; o ka mea wale no i maopopo ia'u aole oia o Wala-
ka," me ka naka ana ae o ko ua o Folora wahi kino.
"A pehea, ina no kou halawai aku me ia kanaka i kekahi
manawa e hiki ana no anei ia oe ke ike aku iaia a aole paha ?"
"Ke manaoio nei au aole e hiki ana ia'u. O, he mea weli-
weli keia! E noonoo iho no hoi oe la, ua mareia aku au me
kekahi kanaka i maopopo ole loa ia'u, aole no hoi he maopo-
po o kona inoa a kohu hoi paha ka hui ana aku ma kekahi
manawa," a uwe okoa iho la ua o Folora. (Aole i pau.) | |