Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 8, 24 February 1927 — Page 4

Page PDF (1.60 MB)

EHA NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H. POAHA FEBERUARI 24, 1927
HE MOOLELO
— No —
FOLORA RIKEKONA
A i Ole
KE KOMOLIMA MARE POHIHIHI
Ka Hoowalewaleia Ana— Ka Mare Malu Ana i ke Kanaka Malihini-Ka Holo Makaikai Ana i Europa— Ka Mare Ana me Kanaka Okoa.
Ma ka manawa a ke keonimana opio o ke kunou ana mai ua
haawi pu mai la oia i kekahi minoaka, me ka hoihoi pu o kona
helehelena, ke ano o ka mea i ike i kekahi mea mamua a ke
ike hou mai, e mahamaha mai ana; ua hoao pu ke keonimana
opio e kaohi mai i kona lio, no kona makemake e ku mai a e
kamailio pu me ia, eia nae, mau no o Monika ma i ka hoi.
I ua o Monika i ike aku ai ke kunou ana mai o ke kanaka
opio, pii ae la ka ula ma kona mau papalina, me ka helehele-
na a ke kanaka opio i ike mai ai ua hilahila paha oia, a ua hoo-
maopopo ole aku hoi ka Monika ike iaia oiai nae, ua maopo-
popo loa i ke kanaka opio o Monika no ia e hele ana.
"He keu a ka mea kupanaha, e Kukana, ua ike mai nei kela
kanaka opio ia'u, a no'u iho nae, aole hiki ia'u ke hoomaopopo
aku i kona helehelena, me he mea la aole au i ike mua iaia!
Ua wehe mai nei oia i kona papale, a ua haawi mai nei i ke-
kahi kunou, ke ano hana a ka mea i kamaaina ia'u, eia nae,
aole au i ike aku nei iaia me ka hoomaopopo. Owai la kela
kanaka opio?"
"Aohe nae oe i ike maopopo aku nei i kona helehelena?
Malia paha ua ike mua no oe, ua poina nae ia oe kou wahi o
ka ike ana iaia ame kona inoa," wahi a Kukana o ka pane ana
ae.
"Alaila ua kuhihewa mai la oia ia oe o kekahi mea e aku,
kekahi mea ana i maopopo loa ai, a i ole pela aole oia e haawi
mua mai ana i kana kunou ia oe," pela o Kukana o ka i ana
mai.
"Me he mea la peia, akahi ka hoi kona mahamaha ia ike
ana mai nei ana ia'u," me keia mau olelo a Monika o ka i ana
aku, hoopoina iho la laua no kekahi manawa.
Ma kela ahiahi ana iho he anaina ike a hoohauoli ka kekahi
kanaka Amerika akamai i ke kaha ame ke pena kii o ka haawi
ana maloko o kona hale nui a nani i ikeia ma ka inoa Via Lis-
tina a mawaena o na malihini koikoi i poloaiia e hele aku ma
ia aha o Mr. ame Mrs. Siva Kekahi ame ka laua kaikamahine
hanai o Folora Rikekona, ka mea nona keia moolelo.
Ua hoohalaia e lako me kekahi poe e aku ke kau wela ame
ke kau haulelau ma ke kaahele pu ana ma na aupuni like ole,
a ma na wahi hoi i kaulana no ka makaikai ana, a i nei mana
wa eia lakou maloko o Roma no ke koena aku o na la o ka
hooilo.
O ka mea wale no nana i kaohi i ko Folora hoohauoli mau
ana iaia iho oia no ka hahai hele mau o ka lelo hokai, Mr.
Merila iaia mai ka manawa mai o ko lakou haalele ana aku ia
Enelani ahiki i nei manawa; e pipili mau mai ana o Mr. Me-
rila iaia, me ka haawi mau mai i kona noonoo ame kona ma-
nawa maluna ona, a ua lilo hoi ia pili mau aku ona i kumu
e aloha maoli ai o Folora iaia, a i ka ike ana o Mr. Merila ua
lilo ko Folora naau ame kona puuwai iaia, nonoi mai la e
lilo aku ko Folora lima ame kona puuwai iaia.
"Malia paha aia no he manao iloko ou he mau kumu akea-
kea no kekahi e hiki ole ai ke hookaawaleia ae," i pane ae ai
o Mr. Merila, i ko Folora manawa i hoole mai ai i kana noi,"
o ia hoi, ma ka olelo ana ae, he mare. Owau kekahi o na
hoike i ikemaka ia mare ana ou."
"Owai, — o oe?" wahi a ka Folora ninau, me ka nui ana iho
o ka hanu, a ke naholo ae la hoi ka ula ma kona mau papalina.
"Ae, owau ua loaa mai ia'u ka hanohano no ka ukali ana aku
ia olua ahiki i ka halepule Rosedale ma kela po ua nui, au
no e poina ole la," i hoakaka aku ai ke kanaka opio.
Haka pono loa aku la ka Folora nana ana maluna ona; e
ake ana oia e loaa ae iaia kekahi hoomanao iloko ona ia ma-
nawa oia io paha ke kanaka i hele pu ai me laua a aole paha,
malia he apuhi wale mai no paha ka Mr. Merila, a ninau aku
la:
"Alaila, o oe anei kekahi o na hoike i ikemaka i kuu mareia
ana me Walaka Leikona?"
"Owau kekahi i kohoia i kuaoao nona; o Teodorao Adisona
Merila ko'u inoa, o Teda nae ma ka hoopokole ana," pela ke
kanaka opio o ka pane ana mai.
"Alaila, ina ua manaoio oe he wahine-mare au na Walaka
Leikona, pehea la ka hoi oe i aa ai e noi mai ia'u e lilo aku i
wahine-mare nau?"
Akaka iki iho o Merila, a i mai la.
"Aohe hoi au i olelo aku nei ia oe ua ikemaka au i ko mare-
ia ana me Walaka Leikona, o ka'u wale no i olelo aku nei
owau kekahi hoike i ikemaka i ka malamaia ana o kekahi mau
mea i mareia maloko o ka halepule Rosedale, aka nae, e Miss
Rikekona, aole kela he mare oiaio, i lohe oe, he mare hoopuni-
puni wale no ia, o ke kanaka au i mare ai he kanaka mali-
hini loa, aole oia o Walaka Leikona, oiai nae, owau pu kekahi
i pulapu pu ia a ua kuhihewa maoli no au iaia o Walaka, a eia
a mahope iho ko'u ike ana aole kela kanaka oia.
"Ma ko'u manao, ua lilo na mea hoopihoihoi noonoo, o ia
hoi, ka ua, ka hekili ame ka uwila e anapu mai ana me ka na-
holo ma o a maanei o ka lewa i mau kumu hoopohihihi loa
i ko kakou mau noonoo, a ua holopono loa ka hana hoopuni-
puni a kela kanaka ia kakou a pau loa; no kona kumu nae o
ka hana ana mai me kela aole hiki e maopopo ia'u. Nolaila e
ike mai oe aole i lilo ka'u noi aku nei ia oe e lilo oe na'u i mea
hoonaukiuki aku ia oe."
"Eia nae ka mea apiki ke koi mai nei o Walaka Leikona owau
kana wahine mare a ua lilo au iaia mamuli o ka mareia ana
ma kela po maloko o kela halepule, a wahi ana o ka i ana mai
aole ka he kanaka malihini ka mea i mare mai ai ia'u, oia no.
Kupanaha! Oia no ka ke kanaka e ku ana ma kuu aoao ma
kela manawa i mareia ai au me kela kanaka malihini.
"O ka mea kupanaha loa mahope iho, he helehelena o ke
kanaka e loaa ka mea i mama ai me a'u, a o ke kumu hoi
o kuu maule ana i ka manawa i pau ai o ka mare ana. Ua hoo-
le loa aku au imua ona aole oia ka'u kane i mare ai, a no ia
hoole paakiki loa ana aku a'u i hoikeike mai ai oia i ka palapala
mare i kakauia me ka pololei loa e ke kahunapule nana maua
i mare, a ma ia palapala i kalele loa mai ai oia i kana olelo ana
oia ka'u kane i mare a ma ia palapala i kalele loa mai ai oia i
kana olelo ana oia ka'u kane i mare ai, oiai nae, ma kuu hoo-
maopopo ana aole oia ka mea e ku pu ana ma kuu aoao."
"Ae, ua ike au ia mea au i kamailio mai la, aia iaia ka pala-
pala mare i kakauinoaia ai e ke kahunapule; ma ia palapala
paha oia i manaolana ai e hiki ana iaia ke koi mai he kuleana
kona ia oe, aka no'u iho, aole oia ka mea i ku pu me oe, ua
maopopo iaia ua ike au ia mea. Ke hooiaio aku nei au imua
ou aohe kela he mare, he hana apuhi wale no i hanaia me ka
manao kolohe i mea e lilo ai oe i kela kanaka kolohe, " i pane
mai ai o Mr. Merila
"Ina o kau ka oiaio e hoike mai nei, e ae ana no anei oe e
lilo i hoike no'u a e hoohiki ana oe i ka mea oiaio?"
"Sure," wahi a Mr. Merila, me ka hooiaio loa ana mai. "E
hoohiki aku ana au me ka oiaio loa imua o ka aha hookolo-
kolo, ina no ka hapaiia aku o keia hana imua o ka aha, i kumu
e lilo ai oe na'u," wahi a ke kaaaka opio i makemake loa e lilo
o Folora iaia, no ka mea ua loaa ka ike me ka maopopo loa
iaia he kaikamahine waiwai o Folora.
"Me ka mahalo nui ia oe, e Mr. Merila, ke hooko oe i kau
mea e olelo mai nei; malia paha e noi aku ana au ia oe i ke
kahi la no kou hooiaio ana mai i kau olelo," i pane aku ai o
Folora, me ka piha hauoli iloko ona no ka loaa ana o kekahi
mea nana e kokua mai iaia.
"Ina no ka hookoia o kou makemake, e ae ana anei oe e lilo
i wahine mare na'u?" i ninau koke mai ai ke kanaka opio.
Aohe a Folora pane iaia no kana ninau, ua huli koke aku
o Folora i kahi e a hele aku la no me ka mama loa, a ike iho
la ke kanaka opio iaia wale no oia e kamailio iho ana i ka ole.
MOKUNA XIX— Ka Halawai Ana me ka Maopopo Mua Ole.
Ua pahee loa aku nei ka holokiki ana o ka moolelo imua
nolaila e hoi hou ae ka kakou moolelo ihope i ka manawa o
ka malamaia ana o ke anaina ike a hoohauoli maloko o ka hale
o ke kanaka Amerika Penakii i hoikeia ae nai mamua, a oia
no hoi kekahi o na anaina piha hauoli o ka malamaia ana
maloko o ia hale, me ka piha i ka poe maka hanohano ame na
malihini kaapuni honua. Ua kahikoia o Folora a ai ka manu
iluna ma ia ahiahi. Mahope o kona hoolaunaia ana ae me ka
hakuhale kane ame ka hakuhale wahine, a iaia e hoi ae ana
no kona noho me ka mau no o ka paa o kona lima
iloko o ka lima o Mr. Silva, halawai ae la oia he alo a he alo
me kana aloha kahiko me Walaka Leikona; ma keia manawa
a laua i hui hou iho la aole i maopopo ia Folora ko Walaka lilo
ana he hooilina no kekahi waiwai nui, a he inoa hanohano hoi
kona he Kauna i nei manawa.
No kekahi manawa kona hookahahaia ana, no keia hala-
wai ana iho la o laua, a no Mr. ame Mrs. Silva nae, ua hoike
ae ko laua mau helehelena i ka hauoli no ka halawai ana o
laua me ka helehelena o kekahi mea i kamaaina mua ia laua,
oiai nae aole laua i makemake o Walaka Leikona ke kane a ka
laua hanai e mare aku ai, a ua hookipa mai la no nae laua iaia
me ka hoihoi.
Mahope iho o ko Walaka hui ana me Mr. ame Mrs. Siva,
a oiai o Folora no kana pulakaumaka ia manawa a o ke kumu
nui hoi nana i kono iaia e holo mai i Roma, no ke ake no e
hui me Mamalahoa huli koke ae la oia me ka helehelena hoi-
hoi, a haawi ae la i kona lima no ke aloha ana ia Folora.
"Kupanaha no hoi kou ike ole ana mai ia'u i keia kakahiaka,"
paweo ae la ko mau maka no ka nui o ka lehua, aohe ike wale
iho ia Malio, "pela ke kanaka opio o ki kamailio ana ae i ko
laua wa i hui ai me Folora, aka nae, no ia manawa aku la ia,
aku, no nei manawa ke manaolana nei au aole oe e haawi mai
ana i kou poohiwi anuanu ia'u i keia ahiahi."
"Ke maopopo ole aku la ia'u la kau mea e kamailio mai nei,"
i pane ae ai o Folora, "no kau mea o ka olelo ana mai nei aole
ka au i ike aku a hoomaopopo ia oe; ihea la ia hui ana o kaua a
ike ole aku ai au ia oe, ke pahaohao loa nei au?"
"Aohe ka ou hoomanao ae no kou halawai ana me kekahi
mau kanaka elua e kau ana maluna o na lio ia laua e holo mai
na a e hele wawae ana no hoi oe me kekahi lede okoa iho, ma-
hope koke iho o ko olua puka ana aku iwaho mai ka Pio La-
nakila o Tito aku?" wahi o ka Walaka ninau.
"Aohe au i hoomaopopo," i pane mai ai o Folora "no ka mea
aohe au i hele iki i ka holokaa i nei la a o ka po no ia."
"Ina aole o oe kela kaikamahine a'u i ike mai ai i keia kaka-
hiaka, alaila o kou uhane ka paha, a i ole o kekahi mea i like
loa me oe! Ua maopopo loa ko'u ike ana mai ia oe e helewa-
wae ana, a ke aa loa nei au no ka hoohiki aku ua ike au ia oe
e kau ana maluna o ke kaa me kekahi wahine okoa, me he la
he wahine hana paha ia nou."
Ua hoopihaia ka naau o na mea apau me ka hauoli ma ia
owau kau i ike mai ai." i hoole loa aku ai o Folora, i hoopauia
ai ko laua kamailio hou ana no ia mea. He mea oiaio nae ko
Walaka ike ana mai iaia, aole nae maluna o ke kaa o Folora
e kau ana, e hele wawae ana no me Kukana.
Ua hoopihaia ka naau o na mea a pu me ka hauoli ma ia
ahiahi, ua malamaia he aha hulahula, a i ka makaukau ana o
na mea a pau e hoi no ko lakou mau home o Walaka Leikona
pu kekahi i ukali ia Folora ma ahiki i ko lakou hokele e noho
ana.
Ia lakou i oili aku ai iwaho mai ka hale aku, a oiai e hele
aku ana ma ke alanui no ka hoea aku i kahi o ke kaalio e ku
mai ana kakali, aneane loa lakou e hookui aku me kekahi poe
e hele mai ana no kahi o ka hale a lakou o ka haalele ana mai.
He leo o ka hooho ana ae me ka olioli ka lakou o ka lohe
ana aku a ua pa pono loa mai la hoi ia i ko Walaka mau pe-
peiao, he leo hoi nana i hoolapaku ae la i na aahuki iloko ona
a lele ae la kona puuwai i ka hauoli, a hoopuka ae la, "Auwe e
na lani, o Monika Kini ka!"
"Alaila ua hoea mai ka oia ianei, a me he mea la o Miss
Ineka Kini pu no kekahi." Hoi pololei aku la oia no kona
hokele a ke noonoo la no ka manawa e hiki mai ana. I kona
ike ana ua hiki mai o Monika ia kulanakauhale, a noonoo pu
iho la o Ineka pu paha kekahi noonoo iho la oia aole e nele
ana ke kii mai o kekahi o ia mau kaikamahine iaia i hoa hula-
hula, a oia kana o ka nalu ana iho, aole oia e ae aku ana e
hulahula me kekahi o laua, aka me Folora wale no, koe wale
no a hoole mai o Folora i kana noi.
"U'i maoli o Monika i ka ike aku, aohe manawa mamua aku
nei i ikeia ai kona ui elike nie ia i keia la, a ke ike nei no hoi
au i ka oi ae o ko'u makemake iaia i keia manawa mamua o ko
ka wa i hala.
"Manao au ina no ko'u noi aku iaia e lilo na'u e ae koke
mai ana no oia me ka nui ole o ka hana ina no kona ike aku
he kulana okoa loa ko'u i keia la, he kulana hoi a'u i makau-
kau ai e haawi aku iaia; he manaolana ko'u e lilo ana oia ia'u.
"No Folora aohe hoopaapaa ana no kona ae e lilo na'u, koe
wale no o Mr. Siva; ma ka hoomaopopo aku aole no i pau
kela manao kahiko ona, e haawi mai ana no pia i kona poohiwi
anuanu ia'u elike no me ia he makahiki aku nei i hala; i kuu
wa nae ia aohe i loaa kekahi kulana, aka ina e lohe aku ana
oia he kulana oi loa ae ko'u i nei manawa mamua o ko ka wa
i hala e hoololi koke ana oia i kona paakiki mua a e haawi ko-
ke mai ana i ko Folora lima ame kona puuwai ia'u."
No kekahi mau minuke kona holoholo ana aku me ka noo-
noo nui iloko ona alaila olelo iho la:
"E haawi ana au i kekahi manawa nui ma ka ninaninau ana
i mea maopopo ai ka inoa o kela kaikamahine ia'u a'u i ike
ai ma keia kakahiaka; ua maopopo ia'u oia no ia ma kona lau-
oho, kona mau maka, kona helehelena ame ka nui o kona kino;
he mea hoopahaohao maoli kela i ko'u noonoo.
O na wahine i kaalo ae ai ma kekahi aoao o na Siva ia laua
e aneane ana e kau aku i ko lakou kaalio, aole laua he mau mea
e aku, o Ineka Kini ame Mrs. Kalelamona no, a o ke kanaka
opio e hele pu ana o Auguseto ia, ke kakauolelo pilikino a Mrs.
Kaielamona, ka makuahine nana e malama ana Ineka Kini.
He la hookahi wale no mamua iho ko lakou hoea ana mai
i Roma mai Palika mai, a o lakou pu kekahi i konoia ae, ma
o ko lakou mau hoaloha la e hoea ae i ke anaina a ke kanaka
kahakii Amerika.
Ua lolohi loa ko lakou hele ana ae e hooko i ke kono, no ka
lehulehu o ka poe i kipa aku i ko lakou hale ma na hora mua
o ia ahiahi. Ia Folora i kaalo ae ai ma ko lakou aoao ua ike
lihi aku o Ineka iaia, a ua lilo ia ike lihi ana ae ana i mea hoo-
pilikia loa ia kona noonoo a aneane loa e lilo i mea ma'ilolo, a
o ke kumu hoi o kona hooho ana ae i kekahi leo a Walaka
Leikona i lohe aku ai, i hoikeia ae nei mamua.
O Auguseto Kasetadi pu kekahi i ike ae ia Folora, a ua ane-
ane loa oia e hele aku a pili ma ka aoao a e kahea aku iaia o
Monika. no ka like loa o ko Folora helehelena me ko Monika
i kana ike aku.
Aka nae i ka elua o ka manawa o kana leha ana ae i ike
iho ai oia i kona kuhihewa, aole ia o ke kaikamahine a kona
noonoo i iini ai.
Ma kekahi manawa mamua aku o keia ua loaa ae ia Augu-
seto he leka mai a Kalo Kini mai, e kauoha mai ana iaia e
hele aku e huli ia Monika maloko o Parisa me ka hoohakalia
ole; ia Kalo Kini e aneane aku ana e hiki i Mekiko aia o Au-
guseto ma ke alahele e hiki ae ai i Palika, a me he mea la no
ia noonoo nui o Auguseto no Monika i ikaika loa ai kona
kuhihewa ia Folora o Monika ia.
I ka hoea ana aku o Kalo Kini ua piha loa oia i ka huhu
me ka hoka pu, i kona manawa i ike ai o ka aina ana i manao
ai e kuai, a o kahi hoi ana i koho wale ai aia malaila ke gula
e loaa nui mai ai elike me kona lohe mai a Uilama, Kini mai
kona kaikuaana, ana i kumakaia ai, ua lilo i ke kuaiia e ke-
kahi mea okoa.
O keia ka aina ana o ka olelo ana ae i kana kaikamahine ia
Ineka, ina no ka lilo o ia aina iaia ma ke kuai, e lilo aku ana
oia kekahi kanaka waiwai loa.
Ia Kalo Kini i hiki ai i Mekiko e hana ana na kanaka eli
gula ma ka aina ana i kuko ai, ahe nui hewahewa na hunahuna
ame na puupuu gula i loaa maloko o na lua maine maloko o
ia aina i laweia mai i kela ame keia la.
O ka akena a lunahoohana nana e hookele ana ka hana ma-
laila ia manawa he kanaka elemakule, he kuaka oluolu eia
nae, aole nui o kana mau mea ke kamailio mai. a me ka hana
nui o Kalo Kini i hoonowelo kamailio aku ai, no kona make-
make e maopopo iaia na mea apau, ia wai la ia aina i lilo aku
ai, a pehea ia i maopopo ai ka mea huna a owai la ka ona o
ia aina ia manawa.
He pule mahope iho o ko Kalo Kini hiki ana i Mekiko, hoea
kino ae la o Auguseto Kasetadi imua o Ineka Kini, a me ka
hauoli loa oia i hookipaia aku ai, me ka i pu ana mai o ua o
Ineka he mea kokua a hoomaha loa i kona noonoo ka ike mai
iaia i ka hoea ana aku, oiai ua lilo kona pilikia ma ke dala i
mea hoouluhua i kona noonoo.
Ua oi ae ka nui o ko Auguseto kino me ka maikai o kona
ola i ka Ineka ike mai, a ua hoike mai oia pela imua o ke ka-
naka opio ma ko laua manawa o ka halawai ana a he kulana
hanohano maoli ko Auguseto i kana ike mai, a ua lilo ke ka-
naka opio i mea makemake nana, eia nae, no Auguseto, ua
makaala mau oia nona iho, no ko Ineka mau pilikia wale no
kana haawi mau aku i kona noonoo, o kana mau mea apau e
makemake ai a i nele hoi, oia kana e hoolako aku a no ka hu-
kiia aku o kona noonoo iaia ua makaala loa ke kanaka opio
nona iho.
O keia ka manawa mua loa a Ineka i kamailio mai ai no ko
Monika make ana, no ka mea maloko o ka laua niau leka i
hoouna ai i Mekiko ua holopuni ae la na lono ma o a maanei
ua make o Monika maloko o Ladana; i ka lohe ana o Augu-
seto i keia nu hou hoohikilele noonoo ua hele ae la ka helehele-
na o ke kanaka opio a haikea loa, a ke ike mai la no hoi o Ineka
ua pilihua Ioa ka noonoo o ke kanaka opio.
He pane i hiki pono ole iaia ke kamailio hou, alaila nonoi ae
la e hookuu aku iaia, a haalele koke iho la no i ka rumi, no ka
mea, ua kaumaha loa kona noonoo ia manawa.
I ka puka i paa aku ai i ke paniia nee ae la o Ineka i ka akaaka
hoohenehene a no ka mea o kona makemake loa ia o ka make
o Monika, i hiki ai e ili mai na waiwai a pau ona maluna o ia
nei.
O kekahi kumu paha o kona akaaka hoohenehene ana no
kona manao ana iho aia maluna o Monika ka iini ame ke aloha
o ke kanaka opio, aole maluna ona.
"Ha! Ha! Pela no ka nui o ka'u mea i noonoo ai, ua aloha
kela kanaka opio aeahaukae i kuu hoahanau, a me he mea la
ua manao no paha oia e mare iaia la, i lilo mai ai na miliona
dala a Miss Kini, a eia nae i ka lohe ana aku la ua make oia ua
hoka ia manao ana ona pela; oia ke kumu o kona kaumaha.
"Mai pomaikai kela kanaka makilo o ka auwana ana mai,
a mai hoao mai no nae oia e hana mai pela i keia aoao. He ka-
naka maikai no oia, ma ke ano nae he kakauolelo a he kauwa,
a he makemake no au iaia i ka noho kokoke mai, ina nae aohe
ona meo mai, a e malama mau ana oia ma kona wahi o ka
hana no ka mea, he kanaka ui no oia, ua nui no kona naauao
a he kulana keonimana no hoi kona, aka nae, ma ke ano i
kane la, ka; aole ia o ka huluhulu e mehana ai o ka po anu!"
Hookano ka olelo a nei kaikamahine hapa-Paniolo.
I ka hala ana o kekahi mau la kakaikahi ma ia hope mai,
mahope o ka loaa ana o ka ike ia Auguseto e holo ana o Ineka
ma i Koma, ua hookaumahaia kona noonoo aohe nae oia i
hoike ae i kona manao e pili ana no ia nee aku a laua, o kana
i hana ai oia ka hoolako ana ia laua no ko laua alahele ame na
mea a pau e pono a e oluolu ai laua ma ka laua huakai a ua
hoike aku no hoi oia i kona hoolohe mau ia Mrs. Kalelamona
ma na mea apau ana e makemake mai ai.
Ma kona manawa ame na lede i halawai ai me ka ohana Siva
ma kela po o ke anaina hoohauoli a ke kanaka kahakii Ame-
rika i haawi ai, a ike lihi aku ai oia a Folora, ua hoohakuiia
kona houpo no kekahi manawa, no kona kuhihewa maoli o
Monika oia a ua aneane e hooneleia oia i ka ikaika a i ole e
hiki ai iaia ke hanu pono ae.
Ua hoikeia mai iaia ua make o Monika, ke kaikamahine ana
i aloha ai, aka nae ma ka mea oiaio loa, aohe oia i make, no
ka mea ua ikemaka aku oia iaia iloko o kona nani nui elike
me kekahi pua nani i mohala ae iloko o kona nani nui, oia kana
o ka noonoo ana iho, eia nae, o Folora ka kana o ka ike ana.
O ke aloha no ke kaikamahine a kona haku a o kona mea
hoi nana i hoopomaikai ua koikoi loa ia iloko lilo o kona puu-
wai, hookahi wale no mea ana i kanalua ai o ke ano o ka Fo-
lora hele ana ame kana oni ana i like ole me ka Monika ana
i kamaaina ai, i hoololiia ai kona noonoo a ike koke oia i kona
kuhihewa a na ia mea hoi i hooia mai he kaikamahine malihini
kana o ka ike ana aole o Monika Kini.
"Ua ikemaka aku aku anei oe? i ninau mai ai o Ineka iaia,
mahope o ke kau ana mai o kona lima haalulu maluna o kona,
ia laua e aneane ana e komo aku iloko o ka hale, oiai hoi kona
mau maka pupuku e haka pono mau mai ana i kona helehelena.
"Ia wai la?" i ninau ae ai o Auguseto.
"I kela kaikamahine hoi i kaalo ae ai mamua o ko kakou ala-
hele — o Monika," wahi a Ineka me ka haalulu o kona mau
lehelehe.
"Ua ike aku au he kaikamahine me ke kanaka Pelekane i
ka hele ana ae, kela kanaka no i hele aku ai e ike ia oe ma
Palika; he helehelena ko kela kaikamahine i aneane like loa
me ko Monika, eia nae, aole ia, ua ike au i ko'u kuhihewa,"
i pane ae ai o Auguseto.
"Ke olelo aku nei au ia oe oia no kela o kela mau maka, ka
lauoho no, kona helehelena ua like loa," wahi a Ineka.
"Auwe, e Miss Ineka e kala mai, olelo mai nei hoi oe ua
make o Monika, ua make oia maloko o Ladana, a ina ua make
i'o oia, alaila pehea i ola hou mai nei? A pehea oia i hiki kino
mai ai i Koma nei a ike aku la oe iaia?
"Ae, ke hoomanao nei au ia olelo ana aku a'u aka ua ma-
nao wale ia ua make oia maloko o ka halema'i malia he lono
kuhihewa paha ia," a oki pu iho la o Ineka i kana kamailio
ana me ka haalulu o kona mau lehelehe.
Ua lohi loa ko Ineka hoomaopopo ana no kona kumakaia
ana i kona hoahanau, he hana i kupono ole loa nana e hana ai,
ina e loaa ka noonoo maikai iaia e hiki ai ke hoomalu aiia iho.
"A! aohe hoi ha oe i ikemaka i ko Monika make ana, pau
mua nae kona make ia oe i ke kamailioia. Ua hele anei oe i
kona hoolewa?" i ninau aku ai o Auguseto.
"Aohe au i hele, no ka ae ole o papa ia'u aohe no he ae mai
o ke kauka i kekahi o maua e hele aku e ike no kona makau
o lele mai ka ma'i ia maua, no ka mea he ma'ilele ko Monika.''
"A, ke ike aku la au aohe i maopopo ia oe, no kou noonoo
honua wale iho no paha kou kumu o ka manao ana ua make
oia, ea?" i ninau aku ai o Auguseto.
"Ua maopopo loa ia ia maua" i pane mai ai o Ineka, "i kuu
wa i ike aku ai i ka maalo ana ae o kela kaikamahine ua hoo-
hikileleia ko'u noonoo, no ka like loa o kona helehelena me
ko Monika. Ua ike maopopo aku anei oe i ka helehelena o
kela kaikamahine?" wahi hou a Ineka o ka ninau ana mai.
"Ae, na ike aku au. aole nae i ka maopopo loa, a me ia ike
maopopo ole aku no nae a'u, i hai aku au ia oe ua like loa ko-
na helehelena me ko Monika, oia ke kumu o ko'u hikilele ana
ae, aka nae, ma ka mea oiaio aole kela o Monika," wahi a
Auguseto i olelo aku ai.
"Ina pela ke manao nei au me ke kuio loa aole au e halawai
hou aku ana me ia, no ka mea, ma kuu manaoio aole oia i ola
hou mai kela ma'i mai ona i loohia ai, a ua make oia, a ke
hoomaka nei, e loaa ia'u keia haili no ka lapu mai o kona uhane
ia'u," wahi a ka pane awaawa a Ineka, me ka hoopau loa i ke
kamailio hou ana maluna o ia mea.
O ka noonoo lapuwale iloko o Ineka oia keia malia, e ola ae
ana no ko Monika mai a e holo mahuka mai ana oia mai ka
halema'i mai a ke Kauka Pilina, a huli mai iaia i Roma; ua lilo
ia i mea inoino Ioa no kona noonoo.
Ma ia po iho, mahope o kona hoi ana aku i kona hokele no
kona noonoo mau ua ola hou o Monika a ua holo mahuka mai
ka halema'i mai ua lilo ia i mea hoouluku loa i kona noonoo.
a ua hiki ole hoi e loaa iaia he hiamoe lealea ma ia po, e oni
wale ana no oia iluna o ka moe a ao ia po.
O keia mau manao kuko hewa a hoohuoi iloko o Ineka no
ko Monika huli mai iaia a loaa i Roma ua hooiaioia he mau
la mahope mai. Mahope o ko Ineka hoohala ana he mau ho-
ra kakaikahi maloko o St. Petero me kona makuahine nana
oia e malama ana. ma keia huakai, Mrs. Kalelamona, ia laua
i huli ae ai ma kekahi kia mawaho o ka lanai, ka pou hoi nana
e koo ae ana ialuna o ka aoao mamua o ka halepule, ike mao-
popo aku la oia ia Monika kona hoahanau, e ku mai ana he mau
kapuai wale no ka mamao mai iaia aku, a e ku ana o Monika
ma ka aoao o ka pa-hao o ka halekupapau o St. Petero.
E kulou iho ana o Monika ilalo a e nana pono iho ana i ke
kii keleawe o ka Pope Pio Eono, me ka hoomaopopo ole ae
he mea kekahi e nana aku ana a i ike aku iaia.
Ua maopopo loa ka Ineka ike ana aku iaia. a ua ike aku no
hoi me ka hoohewahewa ole o Monika no ia. Alaila me ka
huhu e hana ana iloko ona ia manawa emi hope aku la oia mai
ka ike ana aku ia Monika, me ka hele ae la o kona helehelena
a like me kekahi hainaka keokeo loa me ka hoike mai no hoi
o kona mau maka, "ua inaina loko ua manaoino i ka Waiko-
loa". Elike me kekahi ao panopano loa i alai ae i ka malama-
lama o ka la a o ka mahina paha, pela okoa iho la no kona
noonoo ia manawa no ke pilia loa i ke konakona kohu ole
Hele koke aku la oia e huli ia Mrs. Kalelamona, ma kekahi
wahi okoa aku oia kahi i nana ai i kekahi mea i hana maiauia
e ka poe kalai mabala, a nonoi aku la e hookaawale koke laua
mai ia wahi aku; o ko laua hele aku la no ia a kau i ke kaalio
a kauoha aku la i ke kahukaa e wikiwiki loa ka holo ana i hiki
koke aku i ka hale.
He mau minuke no mahope iho o ko laua hiki ana aku i
ka hokele a laua e noho ana, o ka oili aku la no ia ona me ka
malu loa a hoouna aku la i kekahi kelekalapa i kona makua-
kane, ia Kalo Kini, e hoike aku ana iaia ua ola o Monika a
ua holo malu mai ka halema'i mai, a aia oia maloko o Roma
ia manawa.
Ua maopopo mua ia Kalo Kini ko Monika mahuka ana no
ka mea, iaia ma Europa, a mahope iho hoi o kona halawai ana
me Folora Rikekona, ke kaikamahine ana i kuhihewa loa ai o
Monika, ua hele pololei aku la oia no ka halema'i a Kauka
Pilina, a noi ae la e aeia mai oia e hele aku e ike ia Monika
(Aole i pau.)