Ka Nupepa Puka la Aloha Aina, Volume I, Number 39, 15 November 1893 — Page 2

KA NUPEPA PUKA LA ALOHA AINA.

Ua Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.

 

NA RULA ALAKAI

O A

NUPEPA PUKA LA

ALOHA AINA

 

E hoopuka mau ia aku ana ma kela la a me keia la ka nupepa puka la Hawaii.

 

ALOHA AINA.

 

E hoopiha ia ana kona mau kolamu me na manao kalaiaina naauao mahina o na ninau lehulehu o ka la, na moolelo, na kaao, na nuhou kuloko akuwaho, na manao alakai naauao o na makamaka i kakau inoa ia.

 

I hoopuka ia no na olelo hoolaha, na mele, na kanikau, no ka uku loaa mua.

 

E hoounaia aku no na pepa i ka poe kauoha mai, ke hooili pu mai i ka uku pepa.

 

O ka uku pepa, he hapaha ko ka pule, hookahi dala o ka mahina, umi dala o ka makahiki a he umi keneta no ke kope hookahi.

 

KEENA HANA:

 

MA KA HALE O KILIKINA.

 

Alanui Papu    Honolulu

 

Aloha Aina.

 

J. K. Kaunamano

Ona, Lunahooponopono a me Puuku.

 

Poakolu, Novemaba 15, 1893

 

Ka Hui Pakaha Aina.

 

            Ma kekahi la aku nei o keia pule no, ua hiki kino aku imua o ke Kuhina Elele Willis kekahi haiole Komite o ka hui pakaha aina me kekahi palapala nonoi i ka oluolu o ke Kuhina, i kakauinoa ole ia e ke komite, a i hunakele loa ia hoi na inoa o na lala o na hui la.

            Heluhelu aku la ua komite la i na huaolelo hoomalimali a hoomokumokuahua i ka puuwai o ke Kuhina a ua aha pakaha la i haku ai, e hoike ana, he poe Amerika lakou a he welo no ka Amerika i hele mai mai ko lakou aina hanau mai e noho loihi maanei, ua kuonoono a pela aku.

            E nonoi ana i ka oluolu o ua Kuhina la, e kakoo aku oia i ke aupuni Pi Gi, aole i ke aupuni moi a me kona lahuikanaka HaWaii.

            E ka lahui Hawaii, mai hopohopo a pihoihoi iho ka manao no keia mau hana poholalo ekaeka a lakou, ua kokoke loa kakou i ka aina malaelae o ka lanakila.

            E ola ka Moiwahine i ke Akua.

 

Pili no ka hoi a hoi hou ole o ka Moiwahine.

 

            Ma ka la o nehinei ka makou ike aku i kekahi mau kanaka a mau haole e pili ana no ka hoi a hoi ole ae o ka Moi ma ka noho alii o ka lakou kumu pili haneri dala pakahi.

            O ka la mua o Ianuari ka wa mawaena o ka lakou mau kumu pili.  O ka manawa hoi a kekahi poe aohe manawa, o ka hoi a hoi ole ka manawa.

            O kekahi poe hoi, eha no la a he umi la ka kekahi poe.  Ke lilo mai nei ka hana a Amerika e hoihoi ai i ka Moi i kumu imi dala na kekahi poe, aohe ia he mea hewa, ke ko iho kekahi aoao olo ke eke.

 

Hanapilo ka leo o ka Alae.

 

            Ma ka nupepa Kuokoa puka la i oili mai ai i ke kakahiaka Poalua nei, i ike iho ai makou i ka hanapilo o ka leo o ka Alae hoohui aina, ua puu na wahi maka, ua lewalewa ke alelo, a ua hoike mai i kona ano paupauaho no ke ao o Olepau.

            Wahi a ua Alae nei:  "E hoomanawanui e ka lahui, mai hopohopo iho, eia ke hana nei ke Kuhina Elele me ka malie a pela aku."

            Auwe!  Mamua ke-ke na niho, hamama na Waha, kukala leo nui mai, pau pele pau mauo, aohe maia i koe, o ka Niu o ke kulolo Wale no ka ke Kuhina i hele mai nei @e ike.  A me ka leo kaka wau o ka ilio meeau, ke i mai nei, e hoopau loa i ka manao ana he aupuni moi ko kakou, ua make loa Hene iho la ka aka a ua eepa noho makalae kahaki o Hanauma.

 

Haule ino na keneka a Ka Ihualualu.

 

            Wahi a ka nupepa Avalataisa o ka Poalua nei.  "E hoihoi ia ae ana ka Moiwahine."  O ka hooholo loa aku no hoi koe i keia mau huaolelo, ua make loa ia ka Hoohui Aina a kakou, ua haule ino na keneta a ka Ihualualu, ina ua uwauwa na luahine anee kapuahi, a lo'u hoi ka hene aka a na matule, huro hoi na kama@i.

            Ku i ka noku o ke A'u ka unuhi kapakahi a kohu popoki huna iliili o kahi nupepa puka la hoohui aina, o ka Poalua iho nei.

            I ko makou huai ana ae i ka ipukai palapaa a ka makamaka, e lolii ana he pauku amaama ua ai hakina ia e ka manu, (oia hoi na wahi ana i hookapeke ai,) a i kanu ai iloko o ka lepo, me ka manao e nalo, i ka haiolelo a ka Mea Hanohano Willis, a me na palapala mai a Peresidena Grover Cleveland.

            Aole hoi he olelo iho, ma kona ike unuhi olelo haole,---o ka huaolelo "island realm," he mokupuni i noho ia e na akua kona ano io ma ka olelo Hawaii.  A o ka equal and roverein nations.  He kaulike no na lahui hoohui aina, ma ka olelo Hawaii, he neo loa, no ke aha hoi?  Ke olelo mai la o Solomona ia oe, ike iho la ka naauao i ka ino, a huna iho la.

 

Hookoene mau no.

 

            E hookoene mau mai ana no kahi KUOKOA i kona lalani kamailio no ka haawi wale i na aina lei ahi no na kanaka nele na apana aina.

            He wahi maunu maikai no kela, he manao kalaiaina naauao no, eia nae ka mea kupanaha a bilu loa ma ka uana iho.  Aohe kanaka hookahi o ka la hui i apo aku ia mea maikai, no ke aha la?

            No ka maopopo no i ka lahui, o ka keia aupuni mau haawi ana, aole ia he haawi lilo.  A o kekahi manao maikai o ka lahui, no ka moi ia waiwai ponoi, a nana no e haawi hona, aole na ka mea kuleana ole.

            Ua pau na Aina Leialii Olaa i ka mahelehele ia a haawi ia no na kauaka, ma ke kauoha no a ka MoiWahine Liliu, na koua opu ike kanaka, aloha kanaka, aole ia he hana hou.

 

Ha Manao pili laula no ka Hooulu Lahui.

 

(Hoomau a)

            Ua oi loa ae ka heluna o ka poe make i kela a me keia makahiki mamua o ka poe i hiki mai e hoopiha i ko lakou niau hakahaka.  No keia mea ua kupu mai ka ninau i keia wa aole iloko wale no o na poe iaia ka hooponopono aupuni ana, oia ke kii ana aku i na poe o waho e komo mai i ka nei.  No kekahi mau mau maka, hiki i hala ae, ua haawiia aku kekahi mau mea e hoohoihoi ai i na malihini e hele mai io kakou nei; ua koiia akou me ka uku, a i ko lakou pae na mai io kakou nei, ua kapa@a lakou he poe LIMAHANA, a he POE HANA I HOOPAEIA maiwaho mai.  Ma ia inoa i hiki mai a lakou io kakou nei.

            Ua nana nui wale ia no lakou ma ke ano he poe kokua i ko kakou poe mahiai, he poe nana e alu na hana lima mikiala maloko nei, no ka lawa ole o na limahana i na kanaka o ka aina.  Aka, aia iloko o ia hoopae ana mai i na limahana o waho, he mea e kekahi i ama ia, a i hakilo ia me ke akahele.  Aole paha i manao na lima malihin i no keia mea, o kakou wale no kai hoomaopopo; a o ia mea a kakou i hoomaopopo ai, oia ka hoopuipui ana mai i ka heluna o ka lahui mao lakou la.  Aka, aole i lawa ka mea i makemakeia, ua lohi loa a hakalia no hoi ke ano hooulu lahui ina e hilinaiia ma o lakou.

            He mea hauoli nae i ka ike ana, he mau pulapula kekahi i puka mai no loko o lakou, a ke kawowo nei, a ua laha ae, a he mea hiki ia kakou ke manao ae, i na paha aole lakou, aole e loaa ana keia mau pulapula hou e hoopaupai ai i ka aina; aka hoi, aole me ia ano homimi o ka ula ana e l@pai hou ai ka aina i na kanaka.  Nolaila, ua hiki mai ka wa e noonooia ai no keia mea.

3.  KE KII ANA AKU I NA KANAKA IWAHO, I MEA E HOOPIHAIA AI NA WAHI NEONEO O KA AINA.  Aka, he hana nui keia ke hapaiia, a me ka nihinihi oiai, he nui na kumu keakea a na mea e holopono ole ai.  He @ ke puka mai ana maloko nei, a waho, ma na ano a pau, ke noonoo akahele e ia mamua o ka @ nawa e hoko ai.  Aoiai o ke hana paha keia a ko kaou Kau @ olelo e noonoo ai, aole hewa @ kou e waele e i na kokala a me kakalaioa, e kuka, a e noonoo aka @ le, molia o puka mai auanei ka maikai mailoko mai olaila.

            HE NUI a lehulehu no hoi na @ kamailio ia no ka ninau nui e @ nei imua o ko kakou lahui @ kumu e kaohi mai ai i ke emi @ ana iloko o na la i hala ae a h@ keia mau la na heluna kupa o Ha@ nei.  Ua kamailio nui ia, a me @ ina ke wahi noonoo iki kekahi @ lahui, a ka lana nei ko makou @ ua lawa no ka hoomaopopo @ kumu.  Aka, ma ke ano o ko @ kulana, ua kapae ole au i ka @ ana, e halo ana mao a maanei, @ ike aku i ka hoomaopopo o ka @ i neia mau kumu e kamailio maanei, a hoao e hapai, e malama, @ hooko hoi; aka, ma kahi oia mau @ kai au e manaolana mau nei e @ hana ia ana ke kaupale mau ia nei no e na ano noho ana o na hale ae.

 

Ka Hailelo a W. A. @ maloko o ka luakini a Bush i hoomakaukau ai no Iehova ma ka po o ka la 5 aku nei.

 

(Hoomauia.)

 

            No ka lua o ka ninau ka la 1 o Nov. 1755, ua pa@ la ae maluna o kekahi mau @ na nona na kuea mile 4,0@000 a uhi ia na wahi lehulehu e ka wai, oia na wahi i hoo@ ueue ole ia.  Ua hoonaueue o Europa holookoa, Aferica me America.  O ka hapau@ Algiers kai luku nui loa i@ holo na hale lehulehu ma Fa@ me Mequenez a pau na kana@ ka luku ia malalo o na ha@ pela pu no me Morocco, Ta@iers, Tetuan, me Funchal @ ka mokupuni o Medeira.

            Ma ka akau, ua hoonanea ia o Norewai me Suedena, Geremania, Holani, Farani, Beretania Nui me Irelani.  O Lisb@ ke kulanakauhale nui o P@gala, he 150,000 ka nui o @ kanaka iloko o laila, he 90,00@ poe i luku ia eia olai hooka@ no.  Maloko oia kulanakauhale.