Ka Oiaio, Volume I, Number 5, 21 June 1889 — Page 3

This text was transcribed by:	Kate Motoyama
This work is dedicated to:	with admiration to miss setsu okubo, r.h.s.

Ka Oiaio.

NA MEA PILI AUPUNI.

He Ike Alii ma Halealii Iolani.

Ua oluolu i ke Alii ka Moiwahine i ka hookipa ana aku ma Halealii Iolani, ma ka hora 11 A. M. o ka Poaha nei, Iune la 13, ia Mrs. H. A. P. Carter ka wahine a ka Mea Mahalo ia ko Hawaii nei Kuhina Noho ma Wasinetona. Ua oluolu pu hoi i ke Alii ka Moiwahine ka ike ana mai i keia poe malalo iho ma ia manawa hookahi no, ia Mrs. A. F. Judd, Mrs. Chas. L. Carter, Misses Francis I., Agnes C. J. Carter, a me John S. Pratt M. D.

Malaila pu ke Alii ka Moi, na Keikialii Kawananakoa a me Kalanianaole oiai e malama ia ana ka Ike Alii. Na ka Hope Puuku James W. Robertson i lawe aku i na malihini imua o ka Moiwahine, a o Mrs. J. W. Roberson ka ukali o ka Moiwahine.

Ma ke awakea ae, ua hoea aku ke Kuhina Noho Amerika ka Mea Mahalo ia Geo. W. Merrill, imua o ke Alii ka Moi ma Alii Iolani Hale, a waiho aku la oia i ka palapala a ka Peresidena Beniamina Harisona malalo iho imua o ka Moi:

Beniamina Harisona, Peresidena o ka Mokuaina Hui o Amerika.

I ke Alii ka Moi Kalakaua,

Moi o ka Paeaina Hawaii,

Hoa'loha nui a maikai:--

Ua loaa mai kau palapala ia'u o ka la 16 iho nei o Aperila, 1880. E hoike ana i na manao luuluu a mokumokuahua o ke aupuni Hawaii a me kona mau makaaina, no na makaainana o na Mokuaina Hui, mamuli hoi o kela popilikia nui i loohia iho maluna o kela poe kanaka ma ka ino weliweli i pahola iho ma Samoa, ka mea hoi nana i kuiliku aku he mau ola makamae lehulehu wale mai na aliimoku a me na luina o na Mokuaina Hui.

He koikoi ka eehia i ili iho maluna o'u nei mamuli o na hoike luulu a ku i ka walohia i panee lokomaikai ia mai, nolaila, ke panai aku nei au ia oe me ka hoike aku i na hoomaikai a na makaainana Amerika, a'u hoi e hooia aku nei e mau na kukai aloha ana mawaena o na noho ana aloha no ka manawa mau loa aku, a me na manao ohohia no keia mua aku

Kou Hoa'loha Maikai.

BENJAMIN HARRISON.

Na ka Peresidena:

JAMES G. BLAINE,

Kakauolelo Nui.

Wasinetona, Mei 17, 1889.

Ua hoolauna ia aku ka Mea Mahaloia ke Kuhina Mr. Merrill imua o ka Moi, e ke Kuhina o ko na Aina E, Mea Mahaloia Jona Austin.

Ka Puu o Puowaina.

I ka heia mua o KA OIAIO, ua hoolaha aku makou ia na hana ano e a ke Kuhina Kalaiaina, i ka lawe ano e a ke kuleana o ka Moiwahine aina hoolimalima, a ooki aku i alanui, a lawe i ka aina i Paka, wahi a ka olelo ana maluna o ka Puu o Puowaina. Iloko o ia manawa hookahi no ua haupu ae makou, he mau kumu e ae kekahi e hapai ana i ke Kuhina e awiwi i keia hana me ka ui ole aku i ka Moiwahine, a me ka hahai ole ana i ke kanawai ma na wehe ana i na alanui hou. Ma kekahi mau mea liilii ua hana no keia Kuhina i na mea e palulu ia ai ka maka o kanaka e like me ko lio kauo kaa, i pololei ke hookele ia aku, aka, aia no nae maloko o kekahi o kana mau hana e ike ia aku ai ka pakeo mai o na kapuai mahae a me ka huelo awahia o ke Alii o ka Lewa. He puu kaua keia Puowaina i ka wa kahiko loa a ua paa naau no ia i na kuhikuhi puuone, kalaiaina a me na pukaua o ka wa kahiko. I ka lohe e lono puahiohio ia mai nei i keia mau la, ua aneane ko ka oiaio o na kahaoaka i maalo'e imua o ko makou mau maka, he puu keia i ake ia no na hana powa i keia lahui ma keia mua aku. aka mai hopo kakou no keia mau ano hana, oiai eia ke aloha o ke Akua, ke hoopaee mai nei i ka lakou mau hana a ke hoopa mai nei i ka mai maluna o elua o lakou, ma ka lima ko kekahi, a ma ka poli o ka wawae kekahi. Wahi a ke Akua, in a oia me ka kou mea ole ka poe kue mai. I hakalia wale no ko ke Akua inaina maluna o ka poe hana ino, no ka piha ole o kona kiaha, aka, ke kau mai nei na hoailona o kekahi o ka poe i komo iloko o ka hana ino i ka poe haahaa. Ke kakali nei no hoi kona lokomaikai e hoopakele i ka poe ana i aloha ai ke huli aku a mihi, a hoomana aku iaia me ka manaoio hookamaui ole, a ke puka keia mea maikai, mai kahi i kamaaina i ka maka o na makaainana i hakilo aku i na alakai a luna, e huliamahi mai ana no na mea a pau maluna o ka oiaio me ke ola, malalo o ia leo alakai, ka leo, ka hoike ana e pae mau nei i ka wekiu. O ka hoolohe ke ola, ka hookuli ka make.

NU HOU KULOKO.

He Kolopa aanei KA OIAIO, he Giana Pauda maoli no. Lele liilii na mea huna.

E lapu hou mai paha'uanei ke ike nui iho Au-wa-i!

He mau lio kudala ko ka Pa Hoopaa Holoholona i ka la apopo.

E manao ia ana e hoolilo i ka la 4 o Iulai i la hehei waapa a heihei moku lealea.

He Halepai Palapala hou a hamama iho, eia ae na lako ke au mai nei i ka moana, no Lui Grieve, he Hawaii.

Ke onoonou ikaika ia nei o hope o ka Loio ohi aie o ka Elele e hoopii koke i kanaka aie. Ke ike ae la oukou e na makamaka Hawaii, aohe hoa'loha i ka la o ko ia la inaina. Noonoo, a akahele no.

Nani a maikai kahi waa heihei hou i hoolana ia iho nei. Ke upu nei o Hamebire ma e pili i ko laua mau wahi denari mahope o ua oianei ke ulele heihei me ka Wailelehune.

Ke ole he keakea, he hoea mai koe o ko maou Papa-pai me na lako hana hou maikai. (Aole makemake i na mea kahiko huikau a popopo e onou hele ia mai nei. Bu!)

E hoomanao i ka halawai o ka Hui Kalepa Hawaii ma k Haleholohau ma Huehue i keia Poakahi ae, hora 7 ahiahi. E hele nui ae na lala a pau a me ka poe makemake komo hou.

O Kaiulani ka inoa o ka waa hiehei hou i hoolanaia iho nei mai ka pa kapili moku aku o Lyle & Sorrenson. He kohu nene ka lana mai i ka ili kai, a he kukini mama no na ale o ka moana.

Ua hoomaka i keia pule ka holo ana o na Kaa Alahao mai Ainahou a ka uwapo o Maemae; a pela hoi ko Kalihi, mai ke Alanui Liliha a ka piina o kula o Kaiwiula. Ola kamahele o ke alaloa o ka la welawela.

Ua halawai Na Hui Heihei Waa, a ua hooholo e kuai i Kiaha Dala, no $350, i makana no na moho heihei pea, e paio ia i kela a me keia makahiki ma ka la 4 o Iulai, a e kapaia ke "Kiaha Hoopapa Hawaii." Ua kohia ke Komite o keia Hui e hoolauna aku me ke Komite o ka "Eha o Iulai," e kuka pu no ia mea, a e hooponopono i ke ala e heihei ai.

Ke hue ia mai nei na iwi aloha o ka ilina o Kalaepohaku e na lima aloha ole o ka pahana o ke Kula Kahehuna, mamuli o na leo aloha ole o na haku haole, o ka poe iaia ka mana o ia wahi. Maewaewa ka poe ola a me ka poe make o na Hawaii i na hana lokoino a ka poe i hanau ia me ka naau wale no, aohe puuwai aloha.

Ma ke ahiahi Poakahi nei, Iune 17, ua malama ae na lala a pau o ka Hui Hookuonoono o Kapuukolo, he wahi paina hoomanao no ka puni ana o ka makahiki o ke ku ana o ka Hui; a nona @ haina i hoahu ia, $1468. E hoomau aku ika hana maikai, aole ka hoi hou ihope elike me ka wahine a Lota. Ma kalii o ka Puuku S. K. Aki i malama ia ai ka paina, a ua haawi ia he mau paipai manao e kekahi mau lala o ka Hui a me kekahi mau makamaka i konia.

Eia ke hui nei na Amerika e kuka no na hana e hanaia'i i ka la 4 o Iulai. He mea amopopo e lokahi a e holomua ana no ka lakou hana, no ka mea, he poe eleu a he poe aloha aina ka Amerika. He mea nui na hoomanao no ke one hanau iloko o ke kanaka, a i ka Amerika, aole he wahi oi aku mamua o ka home, kuu home hoi-e, wahi hoi aha. He haawina keia i hoohuaia iloko o ka iwi a me ke koko o ke kanaka, aole hoi ia mea e pau ana, oiai ka hanu iloko o ke kino.

Ua noho ka poe mea aina ma Alanui Beriania e noonoo no ka hoakea ana i ke alanui. Ua hooholo iho nei lakou e noi aku i ke Aupuni e wehe ia ke ala a akea ae. Ua pane aku ke Kuhina Kalaiaina nohe dala no ia mea i koe, aia a haawi wale mai ka mea aina i ko lakou aina, alaila, hiki ke hana ia. He mea kupanaha keia, ka haawi wale o ka mea pa hale uuku i ka aina no ka pono o ka lehulehu me ka uku ole ia. Ua like keia me na mea e hana ia aku ana maluna o na mea aina e ke alahao o ia poe misionari o lakou. He hao keia, aneane aihue aku koe i ka aina o kanaka.

He Hana Malu.

I ka wa i kaawale ai o Mr. Antone Rosa, ua pelo ia iho nei na'lii o na puali bataliona Hawaii, e kapae iaia a e koho i mea hou ma kona wahi. Ua olelo ia keia hana mamuli no ia o ke ao ia ana mai o lakou e na Kuhina, a me he la o Akepoka kekahi, oiai ke huki nei oia i kana uwea i kekahi aliikoa pumaia o ka Raipela Hawaii, e hoopau ia MR. Rosa mai ka noho Kapena ana:; no kona hooikaika loa ana ka i ka hihia maea mawaena o Kahananui a me Akepoka i puka pono ae ka ihu i ke akea, aole hoi o ka lumalumai ia e like me ko lakou makemake. Kai no hoi o ka hemo pono ae e ke ino iwaho i hiki ke ike pono ia, a i hanu malie ai hoi, oia ka mea mahaloia aole ka!

Na 'Lii o Waimea.

I keia pule, ua hiki mai na 'lii o ka aina i hole ia e na makani a me na ale a ke kipuupuu, oia hoi ka Hon. John P. Parder a me Mrs. Hanai Parker, Mekia S. Parker a me Mrs. H. Parker, a me na Misses Parker, a me na keikikane, a me Mr. a me Mrs. Lumaheihei. Ua ulumahiehie ka huakai a ke kamaaina o ka uka iuiu i Mana, e loehia mai nei he liuliu e hoonaue aku i ka mokuaina gula, me na kini maka onaona o "lili lehua i Mana, e hoopopohe ana i ke pili," nona na helehele i noho ia e ka liko o ka ohaiula. He huakai hanohano keia a na makua, me ke kaikamahine, a me na moopuna, he mau hana e hooluolu ana i ka naau o ka mea hoohaahaa ia ia iho e like me ka ke Ana o keia ao i olelo ai. Aia me oukou ko makou kanaenae ana e maalahi ka huakai a na kamaaina o ka

"Aina i hole ia e ka ihe a ka makani,

O mai na ale o ke Kipuupuu,

Laau kalaihi ia na ke anu,

I o-o i ka nahele o Mahiki,

Mohalu ka maka o ka ohai Oulu,

Niniau eha ka pua o Koaia,

Eha i ke anu ka nahele o Waikaea."

He Uhane ua Hei.

He "koheo lilina bolu" ka ka oiaio, o ka makana i ani peahi ia aku ai ia "Reverend." Ua kuhi makou eia maluna ae o kahi awelu lilina balu kona kumukai, eia ka he lilina ekaeka wale no. He oiaio aole makou e "poho" ana, aka o na kanaka Hawaii ke "poho" i ko wa e hookaa ai ma na olelo alakai au e hanai aku ai i ka lahui e like me na olomo ana mai a na nahesa alelo lua nona mai na "koheo lilina balu." He aloha makou, i ka hoowalewale ia o na kahuna me ka palu, e like me ka opelu, a hei ma ka upena.

Eia keia, e ka mea i kapa ia oe iho he "Reverend," he ao ia paha, he kuhihewa paha, he ike ole paha, he hookikie paha, kou lawe ana i ka inoa "Reverend," he inoa pili ia i kekahi mea hoomanaia, hoomaikaiiia, he pili wale no me ke kupono maoli i ke Akua, a aole no hoi i haawiia ia inoa i na haumana a Iesu a kanaka e ae paha ma ka olelo a ke Akua. He wahi ano hookiekie keia e like me ka mea i oleloia no ke kanaka o ka hewa, e noho ana iloko o ka lu@ o ke Akua, e olelo ana he akua ia@ Paulo ma Tesa. 2; 2. 4, a ma Dan@

E hai pololei oe i k@ me ka naau haahaa, e@ mai ai, me ke kookoo a@ hu, aole me na makana@ o ke kanaka e ake ana@ kou lahui, k@ huli i ke aup@ ka halawai@ puwale, he@ Manao anei@ Iesu Karisto, in a oia @ na i na hana maalea a Walehau ma maloko o kahi i olelo ia he luakini no ke AKua, e hoohaunaele ana i ka halawai elike me ka mea i hana ia ma Kaumakapili. Ua like na luakini o ke Akua, me na hale @hana Keaka ia oukou. Aole anei i hili ia ka lemu o na kahunapule a kiloi ia iwaho o ka luakini na hana kalepa, e ke Keiki a ke Akua. Aole na haumana a Iesu i kapaia, a i lawe ae i ka inoa Reverend. E nana oe e ka haumana a wai la, i ka olelo ma Halelu III:9, hapa hope: "he hemolele (holy) a he weliweli (reverend) hoi Kona inoa." Ma Halelu 89:7. Mat. 21:37, a me Mar. 12:6. Alaila, he akua oe. Mai hoino oe i ka lawe ana i ka inoa o Iehova, i kou Akua, me he la, o oe kekahi akua. E ao hou i ka olelo a ka Akua, ua hookamani ka ike i loaa ia oe. Me ke aloha, kou hoa kanaka.

H. G. CRABBE

He Mea Hoolako a Mea Kuai

Mauu Kaleponi.

-A ME NA-

Hua Ai a na Holoholona.

HELU 81 ALANUI MOI,

Mauka iho o ke Kahua Halewai Kahiko

Telepona Mutual Helu . . . 4.

3 1y

Wing Wo Tai.

Maikai o ke kihi Hema o na huina o na Alanui Nuuanu, a me Moi, ma ka Halekuai pohaku Uinihepa. E loaa no ma ko makou halekuai

Na Lole Silika.

Na Hainaka Silika.

Na Ano Silika no a pau loa.

Na Noho. Noho pohaku Pake.

Na Noho-ie, Na Moena Pake

Na Moena Maikai Loa o na Wai-

hooluu like ole.

Na ano Ti lau a pau,

Na Kika Maikai o kela me keia ano.

2 1y

Halekuai Mea Gula &c.

HELU 44 Alanui Nuuanu.

E Loaa no na Wati Gula a me

Dala o kela me keia ano no

na ano Kumukuai a pau.

Na Wati Hale he Nui,

Na Pu Poohiwi me

Na Pu Panapana!

Na Komo Diamana,

Komo Gula me Dala

Na Komo Pohaku Kii, Na Komo

Huhui Gula me Kupee Gula

Dala a mme na ano a pau.

Na Lei Gula a Lei Momi.

Na Komo Hoomanao

--A ME--

Na Komo Mare.

Ua Makaukau ka Mea Nona

keia Hale me na Limahana e hana ai a e Hoomaemae hou ai i na mea a pau.

YIN FAT & CO.

2-1y

L. AHLO!

Kihi o na Alanui Nuuanu me Kahunapule.

Halekuai Lole!

Halekuai Papale!!

Na Lako Pa & Aniani

Halekuai o na ano mea a pau loa,

Mai ke Kuikele a ke Kui Humuhumupea.

Mai ke Kaula Wati me ka Wati, a ka

Heleuma me na Kaulahao.

A o na Waiwai no a pau loa o na

Halekuai i piha i na anoi a ka Manao,

Na Aahu Paa a me na ano Aahu Apa,

Na @ Nani Lua Ole.

Na Lole Nahenahe Aeae.

Hainaka o na ano a pau.

E hoolilo ia aku ana keia mau mea a pau me ka makepono loa me ke dala kuike. E like me ka loihi o kuu launa ana me keia lahui pela no ka nui o ko'u oluolu ma ke kuai ana. 2 1y

CHAS. HAMMER,

Hale Kuai Lako Ili Kaa!

KIHI O ALANUI PAPU A ME MOI.

Ua MAKAUKAU AU e kuai aku i na lako a pau e pili ana i kau oihana

Na Ili Kaa Lealea,

Na Ili Kaa Ukana,

Na Ili Kaa Nani i kahikoia

me na wai dala!

NA KAULA-WAHA LIO.

Na Ili-poo a me na Ili-kaohi,

Na Piha a me na Pakala,

Na Kui Humu-ili,

Na Lako Humuhumu,

A pela aku.

Na Noho Italia.

Na Noho Beritania.

Na Uwepa Kaa o Kela a me

Keia ano!

Ua makaukau mau au e pahonohono i na

ili kaa, i na noho lio a me na mea a

pau e pili ana i ke kaa.

E loaa no na iii-kaa hana mua ia no na kumukuai holopono. 1 8m

William Charles Achi,

LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI,

Imua o na Aha a pau o keia Aupuni. He mea Ana Aina a he Boroka ma na waiwai paa. KEENA HANA: Helu 15, alanui Kaahumanu, Honolulu. 1-16

Antone Rosa

(AKONI)

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

KEENA HANA: Helu 15, Alanui Kaahumanu, Honolulu. 1 1y

James M. Monsaratt,

[MAUNAKEA,]

LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI.

He Luna Hooiaio Palapala.

E Hankia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa. KEENA HANA: Kihi-nae o ka papahele ekahi o ka Hale Uinihepa o Kakalaika, ma ka Hikina o ka Hale-wai.

1 1y

J. L. Kaulukou,

LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI.

KEENA HANA:--Kihi o na Alanui Moi me Betela ma ke keena ma ka hale iluna. 1 1y

Joseph M. Poepoe,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

UA MAKAUKAU E HANA I NA palapala pili Kanawai a pau, a he mea Unuhi a Mahele Olelo Beritania a Hawaii. E paneia no na ninau e pili ana i na moohihia no na Aha Hookolokolo. KEENA HANA; Alanui Moi, ma Ewa o ke kihi Akau Komohana o Alanui Nuuanu a me Moi. 1 1y

Samuel K. Ka-ne,

LOIO A HE LOEA MA KE KANAWAI.

Imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. Ua makaukau e hooko i na kauoha a pau mai na mokupuni mai. Ua hiki ke hana i na Palapala pili Kanawai. KEENA HANA: Kihi o na Alanui Moi a me Betela, ma ka hale iluna. 1 1y

HONOLULU DAIRY!

Ua makaukau la Honolulu Dairy, ma Nuuanu, e hoolako aku i ka Waiu Maikai (i paiole ia i ka wai a mea e ae,) no na kumukuai maa mau. He hookahi makahiki o ke kukuluia ana aenei o keia Wahi Uwi Waiu, a ua nui ka mahalo ia o ka waiu mai laila mai, e ka poe e lawe nei i ka waiu.

O ka poe e makemake ana e lawe i ka waiu e kauoha aku no i ko lakou makemake ma ka Honolulu Dairy, Nuuanu.

268-Mutual Telepona. 128-Bele.

a ma kahi Hookio Waiu, ka HONOLULU DAIRY DEPOT, Telepona, Bele 192.

1 1y

PAAKAI! PAAKAI!

E LOAA NO ma kou keena, ma Alanui Moiwahine, ma ke eke a ma ke tona paha no na kumukuai oluolu.

J. I. DOWSETT,

1 3m (Kimo Pelekane.)

WAAPA KUAI!

He mau Waapa kuai ko maua e makemakeia ana e hoolilo aku no ke kumu kuai makepono loa.

Hookahi waapa hueloboti, 22 kapuai, kila ume hao, kia, pea, me na hoe, a pela aku; ua lako pono, a he kupono no ka lawaia ana.

He waapa kapili kepa ia, he 7@th kona kaumaha, he keleawe kona kui, ua lako me na hoe a me na pine. He waa lealea.

He mau nea hou loa keia. E ninau ma ka hale kapili moku ma Ewa o ka Makeke ia. DOWER & SON.

1-1m

KAMANO! KAMANO!

E NA Makamaka Hawaii, e ku a e hoomanao, eia mai na Kamano momona ma ka'u papa kuai e hiala ai ai ka puu, a e mikioi pono ai hoi na kioo poi ka-i moepoli o ka aina. E ike ia kakou hookanaka, o kipi hewa ke aloha ia hai.

J. KAULAHEA.

1-1m

WAIU HOOLULILULI!

AIA ma ke kihi o Alanui Likeke me Moiwahine, e loaa ai i na hoa'loha no ke kumukuai haahaa loa, oia hoi na wai lemi ono loa a me ka wai ohelo helu ekahi Ka mea hoonopuu o ke kamahele o na la welawela o ka aina nei.

1-1m JAMES MAKUA.