Ka Oiaio, Volume VI, Number 37, 14 September 1894 — Page 4

Nupepa Ka Oiaio.

"O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA"

 

J. E. BUSH, Lunahooponopono

J. K. Penikalaka, Puuku.

 

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA

 

POALIMA, SEPATEMABA 7 1984

 

E HOOMAU I KA HOOMANAWANUI

 

            Eia no makou ke hoomau aku nei i ka paipai ana i ka Lahui e hoomanawanui; Mai paupauaho, a mai kanalua, a mai puni i na olelo hoomalimali a na poe nana i aihue i ko oukou aina, a i hoonele ia oukou i ko oukou mau pono pilipaa a ke Akua i haawi mai ai.

            E hoomanao ae, ua poina koke iho nei no anei ia oukou na hana ino a na poe pakaha aina? E apono aku nei anei kakou i ka hana a keia poe? E ae anei kakou e lilo i poe kauwakuapaa na keia poe? E ae anei oe e hooliloia kau mau keiki makamae i mea hehi wale ia e keia poe? E oluolu anei oe ke ike aku e hele auana ana kau mau keiki me ka hooneleia i na pono o ko lakou aina, a na na poe aea malihini mai e noho haku mai maluna o lakou. Auhea kou Aloha e Hawaii no kau mau keiki a me kau hua i hoea mai ai no ka aina a kou mau kupuna i eha ai ka ili.

            E Hawaii o Keawe! E Maui o Kamalalawalu!! E Oahu o Kakuhihewa, a me Kauai o Manakalanipo, E ike i kou io a me kou koko ponoi, E uumi ka hanu, a momi na inea a me na kaumaha, a e hoomau i ka manao kupaa no ke aloha i kou aina, ka Lahui a me kou Moi.

            Eia no na alakai o ka Lahui ke kupaa mau nei, me ka pauaho ole, Aole no lakou e haawi pio ana a hiki i ka lanakila nana. Aia no he mau manaolana no ka pono e hana ia mai ana ma keia mua aku. Aole loa makou kanalua iki no ia mea, no ka mea, aia no makou ma ko ke Akua aoao mai kinohi mai a hiki i keia la.

            He mea hauoli no kakou ke ikeia mai ko kakou kupaa e na Aupuni e, a he mea hoi e kaulana ai ko kakou inoa no ka hoopono a me ke kupaa.

            Heaha ka waiwai o ka poe i puni wale e like me Kepoikai ma? Aole o lakou wahi heluna o ke ano kanaka io. Aole loa.

            E hoomau aku ana i ka hoike mau ana aku i kela a me keia la, i ke kulana e loli ano e mau nei o ko kakou noho Aupuni ana i makemake ole ia e ka Lahui Hawaii.

 

Ke ku Malie Nei

 

            Eia ka Lahui ke ku malie nei, me ko lakou manao he mea hou kekahi e hoike akea ia aku ana e pili ana i ka hopena o ka huakai a na Komisina i holo aku nei i Wasinetona, malalo o kekahi Komisina mai ka Moiwahine aku a ua ike kakou i ka poe i hele malalo o keia Komisina, o Wilimana, Keoni Kamaki a me Kamuela Paka. Ua hiki aku nei keia poe kanaka ekolu ma Wasinetona, ua launa pu me Kuhina Greshama, a he elua o lakou i launa hou aku me ka Peresidena mamuli o ko laua ano he mau keikipapa no ka aina nei. Ua huli hoi mai nei lakou a eia ma Hawaii nei, a he oiaio he mau olelo mai ke Aupuni o Amerika Huipuia mai, a ua loaa aku i ka Moiwahine Liliuokalani. O ka olelo mai Amerika mai, eia ia i Hawaii nei, a aia i ka lime o ka mea i hoouna ia mai ai ia mea e ka mea i kulena  e kamailio ma ia mea me ko kakou Moiwahine. Oia hookahi kai ike i na olelo maloko o ia launa olelo  ana ma ke kanana, ka Elele wahaole, ma Hawaii nei aole hou ae. A oia mau ka waiho maluhia oia mea me ke kauoha paa aole e wa wale ia ae, aka, e lilo i kumu alakai, a i kumu e hoomau ia ai ko kakou manaolana ma o ko ka Lahui Hawaii poo Aupuni, oia hoi ka Moiwahine Liliuokalani. Ke wa nei ka lono mai laia ae, ua maikai no ko kakou kulana, a he mau la kakali helu wale no koe alaila heiki ia mai ka hopena o keia mea e pili ana ia Hawaii ma ke akea, a ma ka hana.

            O na olelo lalau mawaho ae, he mau olelo wale no ia, oiai o ka io maoli o ka huakai aole he pepeiao i lohe, aole he maka i ike, ma Hawaii nei, hookahi wale no o Liliuokalani , ka Moiwahine o Hawaii e like me ka olelo o ka pane.

            O ka nui olelo a kela a me keia e lohe nei, mai na Komisina paha, a mai na mea a lakou i Kamailio aku ai, he mau olelo wale no ia. a he kumu no ko ia mau olelo like ole.

            Ua hana ia no me ia i hiki ole ai ke hakilo ia ke ano o ka lakou mau hana, a hiki pono aku i ka wa e hoike akea ia ai, e ka poe ia lakou ia wahi a e kauoha ia mai e hana aku.

            Hookahi nae a kakou mea e hoomaopopo ai, he mea kekahi e hoouna ia mai ana e hana i ka hana, a oia mea eia oia me kakou, aole nae i maopopo owai la. Eia no hoi o ke Kuhina iaia ia hana, ua pau oia, a ke kali wale nei no oia no ka hoike ae oia mea ia ia. Nolaila, mai loli kakou ka Lahui, aka e kupaa no e like me mamua a hiki i ka puka kino ana ae o keia mea i kaohi ia a ka wa i ikeia ia ke kupono e hana aku. He mau la wale no koe e kali hoomanawanui kakou i ike pono ai kakou i ka luuluu o ko kakou noho pilihua ana mamuli o ka hulihia ana o ka aina i na alakai lalau o na la i hala, a i ka wa-e welenia ai o ka naau a komo pono iho ka uhane mihi alaila, he hehee wale mai no ko keia mau haawina kaumaha a kakou e hooniponipo nei a e uwe nei me ka eha ole mai ia hai, aka ia kakou iho no, ku a paa.  A o ke kanaka e haawi pio ana, he kupono no oia e oki ia aku mai ka ike ana a launa ana o kona ohaua a me ko lakou Lahui. E maloo kona lima, e hoonele ia oia, a e kau mai ka hoailona o Kaina ma kona lae i ike ai na kanaka o ke a@@ kona inoa a me kona lapuwale.

 

Ka Mahalo o ka Lahui.

 

            Nui ka mahalo o ka Lahui i na poe Hawaii lima hana malalo o ka Papa Alanui o Honolulu.

            Ma ka Poaono nei, ua ku like ae lakou me ka manao lokahi o ke Aloha Aina oiaio, a hoole loa aku la i ka hoohiki ana aku malalo o keia Aupuni Repubalika a he 23 a oi aku nei. A he mau Pukiki no hoi kekahi i haalele aku nei i ua hana la.

            I mua ke alo e na Hawaii. I mua aku a lanakila, Nui no ko kakou Aloho Aina.

 

Ka Hui Opiopio o na Hawaii.

 

            Mai kinohi mai, ua hoopaa loa makou i keia rula; aia komo pu kekahi o na Mamo a na poe Mikanele iloko o kekahi  ahahui o na poe Hawaii, alaila, o kela Ahahui, he Ahahui - Opio - Mikanele no ia.

            O ke komo ana o ka Mamo a ka Mikanele, ka mea nana e hapala i na ahahui la, a lilo i mea hoopailua loa ia. Ua kaulana na poe Mamo a na Mikanele i ka hookahuli aupuni, i ka pakaha aina, pela e hapala pu ia ai ka ahahui a na opio Hawaii ku nakaia, ia auo ino a ka Lahui Hawaii i ke pono ʻiho nei.

            E na poe Hawaii aloha aina, aloha Lahui, a aloha Moi; mai ae i ka oukou mau keiki opio e komo iloko o kela Ahahui o na Opio Hawaii i kukulu ia iho nei ma ka Y.M.C.A.; no ka mea he poe kumakaia wale no kela ohana a pau loa! a ua kukuluia keia i lima lawelawe hooko i ka manao kaili aina o ua poe kolohe nei.

            E malama i na keiki makamae a ke Akua i haawi mai ai mai ae e hele pu a e noho pu me na poe powa i ka Lahui Hawaii.

 

KIPU MA HAUULA

 

HOOPAHA; KA POE KOLOHE

 

            Ma ke awakea Poalima nei, i noho ai ka Aha Apana o Honolulu e hoolohe i kela hihia kipu o Hauule; a ua hooholo ka Aha ua hewa ka poe nana i ki i kela Pake i ka pu, a kau mai @la i ka hoopai maluna o keia poe kolohe eo no i hoopiia; Aikake Adamu, Hilo, Kimona a me Pahia-opio, he $5.00 me ka hoopaahao ma ka hana oolea no iwakalukumamaba hora; a o Kukona he @50.00 kona hoopai, me hookahi malama hoopaahao, o Kaneku he $100.00 kona hoopai me hookahi makahiki hoopaahao.

            O keia poe i hoopiiia, na pepehi a hoeha lakou i keia Pake ma ke ano powa, a ki aku la iaia me ka pu a ku ma ke kuli ma ka la 26 o Aukake ma Hauula, K@olauloa. Ua hoohalahala keia poe a pau loa.

 

He Ohe i luli i ka Makani

 

            Elike me na la ia Ioane; pela no keia mau la o ka noho aupuni ana. Ua like me ka ohe i luli i ka makani! a ua like me ke kanaka i kahikoia i ke kapa pahee hinuhinu pela no na kahoaka o ke aupuni e ku nei.

            O ka poe nana i komo pu, a i hoohoihoi aku e hana i na hana hookamani o keia aupuni, ua manao lakou ua ike ole kakou i ka lakou mau hana; aka, aole loa pela; oiai, he ekoa ka hana a me ke ano oiaio maoli a ka Mana Hooko o ke Aupuni Amerika i manao ai, a he okoa loa na mea e hana palaina ia mai nei imua o ko kakou mau maka.

            O ka ike a lakou nei e haanui nei, he kue loa ia i ka HOOMAIKAI (congratulate) a ka Hale Ahaolelo Lahui o Amerika i hooholo mai nei. Aole loa ikeia ka huaolelo IKE mai, (recognize) malako o ua olelo hooholo nei. Aole loa! Nolaila, o neia mau hana a lakou nei e hoike mai nei, he mau hana hookohukohu wale iho no ia, me ko lakou ike pono no nae, aohe oiaio iloko o ka lakou mau hana, aka, he hana alakai lalau hilabila ole maoli no.

            Na ke au o ka manawa ia e heike mai, a e hoike maoli mai i ka mea oiaio a pololei loa. Aka, aole keia

he mea ano hou; oiai, o ka lakou nei mau hana mau no ia mai mua mai.  Nolaila, aole no kakou e puni aku ana.

 

KA OIHANA MARE.

 

            He oihana keia i hookumuia mai e ke Akua, mamuli o kona hoomaka ana e hana i ke kanaka i kinohi; Noloko mai o Adamu i loaa mai ai o Eva kana wahine; a ke kuhikuhi nei na tausani makahiki Elima a oi o ka ulu ana, o ka Lahui kanaka a lehulehu loa, mamuli o ka noho kane a wahine ana.

            O ka hoopuka ana i Laikini a i palapala ae no ka mare, ana o ke kanaka i ka wahine he hana hou ia i kukuluia e ke kanaka mamuli o ka imi ina mea e hoohuikau ole ia ai na moo pili kuauhau a olelo hooholo paha maluna o ka waiwai e ili ana ina hooilina a pela aku.

            Aka o ka olelo kaoha ana o ke Aupuni, e lawe hou na poe Kahunapule i mau laikini hou, a pala - pala ae hou paha malalo o ka Repubalika, he mea ia e koi ana i kela a me keia kahunapule e hoo hik@ oia i Repubalika, alaila, lilo kona mare ana i mea mana a i mea paa paha.

            O na mea e mare ia ana, aole laua he mau Repubalika, Malia he mau hoahanau laua no ke Aloha Aina, a no ke aupuni Moi o Hawaii.

            Pehea la, e oluolu anei na hoahanau e mareia ana ke ike lauhe Repubalika kumakaia aina ke kahunapule?

             Ina peneia ke ano o ka hoao ana o ke aupuni o ka poe Mikanele e hana ai, alaila, ua oi ka pono ina poe aloha aina, e kipaku loa i na poe Kahunapule Repubalika mai ka noho kahunapule ana a e  waiho aku na ke Aupuni Repubalika e hanai ina poe Kahunapule Repubalika.

            I ko ke Akua wa i hooko ai i ka hana a kona lima, Aole loa makou i ike ua hoolilo ke Akua Iaia iho i Repukalika. Aole loa! O ka mea i ike mau ia. He Moi oia maluna o na mea a pau ana i hana ai, a he Aupuni Moi kona (Kingdom) aole he Aupuni Repubalika.

            Pela no a hiki mai i ka wa o Karisto i hana ai i ka hana mana mua loa ma kana i Garilaia. A ma ka Ahaaina Mare; aole he mea i hoopukaia e pili ana ua kii oia i Laikini mare Repubalika Aole no.

            He mau hana keia na na poe Mikanela aihue aina e ake ana, aia ka pono o ka nui ae o ka poe (ae) e lawe i ka hoohiki ana, i ko ko lakou makemake.

            Ua oi ka pono ina Kahunapule e nele i ka loaa ana o ka Laikini ma ka hoohiki, a e kupaa no ke aloha i ka aina a ke Akua i haawi mai ai no lakou. Malia ua makemake lakou nei e lilo na mea a pau loa i Repubalika.

 

NUHOU O NA AINA E.

 

(Ma ka Mokuahi Ausetelalia mai.)

 

            Ua ku mai ka mokuahi Auseterlia i ka Poaono nei mai Kapalakiko mai, a maluna ona i hiki mai ai na nu hou hope loa e pili ana i ko na aina e. Hookahi no mea nui a na maka o ke ao nei e kau nui aku nei oia hoi ke kaua mawaena o Kina a me Corea, ua like ke kulana o keia mau Aupuni  Asia imua o na Aupuni o Rusia ma keia kaua me he la he mau moho no na mehele mana Aupuni e ku hoaano nei kekahi i kekahi ma Europa. Ke kumu o keia kaua, he mea maopopo, ua ulu mai no ia mamuli o na paipai a na Aupuni o Europa i na Iapana, a ma ia hookumu ana i ke kaua e loaa ai ia Rusia a me Earani he alanui e imi aku ai he pono no laua ma ka uluaoa kaua o Farani ma ka Hema o Kina, a o Rusia ma ka Akau a ma ka Hikina aekai.

            Ua kuko nui o Farani ia Lauguin a me Ko Chin China, a o Rusia hoi i mau awa hoolulu moku o nona ma ka moana Pakipika nei i hamana i na mahina a pau mai ka hau a e hiki ai hoi ke kapiliia na moku a e hoopakele ia ai hoi i ka wa e pilikia ai. No keia kumu eia na mokuhaua o na Aupuni mana nui ke holo nei a ke muimuia nei ma Corea, e like me na manu ai-pilau e akoakoa ana ma na wahi heana.

            Ua hoolaha aku hoi o Adimarala Walker i kekahi palapala e hoike ana i kona ano he pakaha a he hoohuiaina, wahi a kekahi haole kakau nupepa me he la, he poe aihamu na luna Aupuni o Amerika ka poe e ana ana ika lakou hana, aole ma ka pono aka ma ka pomaikai e loaa ana i ko lakou mau lima.

            Me he la he kakaikahi loa ka poe makee pono a malama kulana e ola nei  ma Amerika i keia wa.

            Ua lilo loa lakou mahope o ke apuepue ana, mamuli o ke dala e like no me na misionari Amerika, ka noho paha a ike i ka ai, nolaila, ua hapuku a hao wale.

            O ka mea nui ma Amerika, i keia wa oia no ka Bila Dute i lilo iho nei i Bila Kanawai Nui no hoi ka hoino a ka aoao Repubalika i keia Bila kanawai a me he la o ka lakou kumuhana nui ia e hapai aku ai imua o ka lahui e ahewa ana i ka aoao Democarata.

            Aole hoi he olelo no ka Paeaina Hawaii. Ua pio na olelo nui no kakou ma na nupepa a ua hoi aku ka hana ma ka lima o ke Aupuni ponoi. Eia ke kaua ia nei ka mea e hoohana ia mai ana no kakou. He mea maopop no hoi e hiki mai ano kekahi mea ano nui i keia mua aku, e maopopo ai ke kulana, aka, aole ia he mea no kakou e hopohopo a e kanalua ai no ka hopena. He nui na alanui o ka manaolana, nolaila, mai paupauaho.

            Ua hookuuia ka Ahaolelo Amerika i ka la 28 o Augate, a ua maha ka hanu o ka lahui i ke kaawale ana aku o ka poe omo koko a lawe kipe o ka aina.

            O ka mea maopopo ma ke kaua ma Korea oia no ka nui o ka make o na kanaka ma na aoao elua.

            Aneane e make ke kauna o Parisa ke poo a hoilina o ka noho Moi o Faraui.  Ua palapala aku oia i kona poe ukali aole e loaa ana ke Aupuni e maluhia ai o Farani, aia wale no a hoi i ka noho ana Moi.

 

KAUA O KINA A ME IAPANA.

            Kapalakiko, Sept.1 - He nui na lono kaua i loheia mai, mawaena o Kina a me Iapana , ma Corea.  He like ole no na nuhou i loaa i na nupepa haole e kue ana kekahi i kekahi,

            Ua loaa mai nei i ka papapai nupepa o Kanahai, kekahi lono e hooia ana i ka oiaio o ke kaua i hooukaia ma ka la 13, o Aukake, mawaena o na pualikoa Pake a me Iapana, Ma keia lono, ua oleloia he 5000 ka nui o na koa Pake i lawa pono me na mea kaua i lele kaua aku maluna o na puali koa Iapana e paa ana ia Ping Nang, ke ala e hiki aku ai i ka Akaukomohaua o Corea; a ua lanakila ka pualikoa Pake, a auhea aku la ka puali koa Iapana mai ia kulaua aku a lakou e paa ana.

            Ua hoike pu ia a@, aia he heluna nui o na kanaka Corea, ke holo ala e komo iloko o na laina koa o na Pake, me ke noi aua aku e haawiia mai na pu, poka na lakou, ma ke kokua pu ana aku i na Pake i ke kaiehu ana aku i na Iapana, ma na lama mua o na koa Pake ke ae ia mai ka lakou @oi.

            Ma ka la 14 o Aukake, elike hoi me na lono i loaa mai i ka papapai Pake, ua hoomahuahua hou ia aku ka ikaika o na pualikoa o K@na, me  4,000 koa hou mai Yi Chow aku; a i kekahi la mai ua lele kaua aku la lako@ i na laina koa mua o na Iapana ma Chung Ho, a ua auhee hou na Iapana.

            Ma ka la 16, o Aukake, wahi hou a kekahi lono, ua hoopuipui hou ia aku na pualikoa Pake, me 13,000 koa hou, a ma ka17, o Aukake, ua lele kaua hou aku la lakou maluna o na pualikoa Iapana, a ua hoikeia mai, he nui ka poino o na pualikoa Iapana ma keia hoouka kaua ana he 4,000 ka nui o na koa i make a eha me ka haalele iho i na ukana kaumaha mahope o lakou.

            Ma ka loaa hou ana mai o ka nuhou ano nui ma Kanahai nei, aole i hooiaio loa ia ka pololei o na lono mua i lohe ia mai ai ma o na papapai Pake ala. O keia na lono i loheia ma Kina, a koe ko Iapana, aole i loaa mai.

 

AMERICA

 

            O ka poe mahiai ma ke komohana o Nu Ioka, ma ka apana aina o Onatario, ke uwe ala lakou no ka pilikia i ka ua ole.

            Ua pepehiia mai nei he eono poe Nika puhi ahi, i manaoia e hopu e kekahi poe hoohaunaele i lako me na mea kaua ma Tenesi.

            O ka poe kanu ko uwala o Nebaraka, ke uwe ala lakou i ko lakou pilikia, mamuli o ka holo ana o ka bila dute hou o America.

            Ke hana lapuwale ala na Ilikini ma Idaho, a ua pepehiia kekahi Pake, ua lilo keia i mea hoopioo i ka poe haole e noho ala malaila.

 

PILIKIA A KA WAI

 

            O kahi kaona o Uvaleda ma ka mokuaina o Tekeka, ua piha pu ia me ka wai. Ua paa holookoa ka aina me keia wai nui. He 40 mile alahao a me na uapo he lehulehu wale o ka Hui Kaaahi Pakipika i poiuo. Ua koho wale ia ke poho o na waiwai, aia ma kahi o ka $1,500,000. He mau haneri ola i manaoia ua poino pu iloko o keia wai nui. Ua lilo aku na pu-a holoholona o kela a me keia ano i keia wai. Ua manao ia o ke kumu nui i loaa mai ai o keia wai nui, mai na lua wai aniani mai noia, huai nui mai ai, mamuli o ka hoonaue ana a ke olai.

 

POINO O NA KAA HAPAUMI UWILA.

 

            He elima poe makaikai i holo aku no Akawila, N. C., i loaa i ka poino, ma ka holo ana o kekahi kaahapaumi uwila. He ekolu poe i poino, a he lehulehu wale na poe i loaa he mau wahi poino  mama loa, mamuli o ka hookui ana o kekahi mau kaahapumi uwila me kekahi kaaahi, ma ke kulanakauhale o Kikako, mamuli o ka maikai ole o na mea hoopaa huila o ke kaa hapaumi uwila.

            Ma ke kulanakauhale o Bolatimoa, ua poino ia he 30 poe ohua maluna o kekahi kaahapaumi uwila mamuli o ka moku ana o ka uwea  nana e huki ana i ke kaa ua hihia keia uwea i ke kaa, a loaa iho la keia poe he 30 i ka poino.

           

LIO HOLOKIAU

 

Ma Foot Wayne, Inidiana. ua holo ia e Robaka J., he lio holokiau ka mile hookahi iloko o 2:3 3/4 kekona. O ka oi keia o ka manawa holo loa holo ia ma ke ao holookoa e kekahi lio. He makani ka hoa e like ai o keia lio.  O ka manawa holo loa i ike ia mamua aku nei he 2:4 kekona.

 

HOIKE A ADIMARALA WOKA.

 

            Ua hiki loa aku o Adimarala J. mea G. Woka, i Wakinekona, a waiho aku la i kaua hoike no na mea e pili ana ia Hawaii nei. Wahi a kekahi mea kakaumanao, na manao ia, aole e hoike ia ana keia hoike i ke akea, no ka nui o na mea i kakau ia e pili ana i ka lahui i olelo ia ma ua hoike ia (Lahui Hawaii.) Ua maopopo loa nae kekahi wahi o keia hoike, e pili ana i ka noho hoaloha ana ma@aena o Beritania, a me ka poe Hawaii aloha ahi. O ka hapanui loa o keia hoike a Woka. no ke awa no ia o Puuloa, a koi aku ana i ke aupuni e hoomaka koke e eli ia keia awa i wahi hoahu lanahu no Amerika, me ka hoohakalia hou ole aku.

 

EUROPA.

 

Ua emi iho ka laha ana o ka mai kolela ma Auseturia a me Belekiuma , aia nae he poe hou i loaa hou i ka mai koleia i kela a me keia la ma Geremania.

            Ua hopu ia mai nei kekahi Regimana koa o Rusia, e na koa kiai o ka pualikoa o ka Emepera o Rusia, no ka hewa ohumu kipi. He 30 poe alakai i hopu  ia a hoopaahaoia. O na poo alakai o keia poe ua pepehi koke ia.

            He 5 la, 10 hora me 47 minute ka manawa holo i holo ia mai nei e ka mokuahi Camapani, ke kaupu heh@ ale o ka moana Atelanika, mawaena o Nu Ioka a me Pelekane. o ka oi keia o ka manawa i ike ia.

 

HUIKAU.

 

            Ua kukalaia mai nei, ua pau loa ka mai lele mai Honokona aku.

            Ua loaa ia ka Moi o Saiama, me ka mai fiva ikaika mamuli o ka ai nui ana i kekahi mea ai.

            Aia no na pualikoa kipi o Peru ke kaua ala no me ke Aupuni, aka ua hoopuka ae nae ka Peresidena ua @ oia ua hiki mai i ka hopena o ke kaua ana, a e pau loa ana.

            Ua pepehiia mai nei e kekahi poe Pake powa o M. Challet, he kanaka Farani, a he Luna Dute  Awa ma Tonapuini, Kina, ua pepehi pu ia kana wahine a me ka laua keiki. Ua hoouna ia aku he pualikoa Pake e ke Aupuni o Kina e huli a hopu a paa keia poe, aole nae i loaa aku keia poe Pake powa haihai Kanawai. Ua waiho aku nei ke Aupuni o Farani he koi poho i ke Aupuni o Kina ma Pekina no keia kanaka Farani a me kona ohana.

            Ua kauoha ae nei o Peresident Diaza o Mekiko  e hopu ia kela poe anake, he eiwa ko lakou nui i hoike ia mai iaia; ua hiki mai i Vera Cruz mai Bacelona mai. Ua kukala ae ka Hui Free Masors o ke kulanakauhale o Mekiko e kokua i ka hookolo a me ka hopu ana i keia poe anake a pau e komo mai ana ma na palena o ka repuba@lika o Mekiko.

 

KAUA MA NIGARAKUA

 

            O na haole a pau i komo pu ma ke kaua kukolo ma Blue field. Nigarakua, ua kipaku ia lakou a pau loa me ka hooko@olo ele ia. Ua hooleleia aku lakou ma Grey town. mai ka mokuahi Yulu aku. Aole no hoi i hoike ia he wahi kue ana  a na moku kaua America Columebia, Kepoomabala. a me ka moku kaua Pelekane Mahoka, a hiki wale i ka manawa i pau ai o keia poe i ka pae i uka ma keia huakai. Ua hookomo koke aku la na kapena ekolu he palapala hoopii hoohalahala ikaika loa no keia hana i hana ia maluna o na kupa Pelekane a me America.  Wahi a Kapena Summer, o ka moku kaua Columebia, ua loaa ia Nigarakua ka noho maluhia ana malalo o ka hoomalu ana a America, i hookahuaia hoi mamuli o ka hooia ia ana mai o ka noho lanakila ana o na kupa America a me ko lakou mau waiwai malaila me ka hoopilikia ole ia. O keia hooia ua uhakiia ia, a e pau ana ka noho hoaloha ana o America me lakou. Mahope iho o ka hoikeia ana aku ia Madari@a o keia mau mea ua hoike pu hou ia aku la e kau aku no ke koikoi a pau o kan@ mau h@na hou aku maluna ona, ua holo aku ka  moku kaua Co@mebia no be awa o Lima e hooili lanahu ai, me ke kali ana i na kauoha mai Waainekona mai.

 

            Ua lohe mai makou, ua hoole na Hawaii o ka pa hoki o ke Aupuni, aole e lawe i ka hoohiki. Ua hoo@e pu no hoi kekahi poe Pukiki e hana alanui nei i ka ae ana e hoohiki.