Ka Oiaio, Volume VII, Number 13, 31 May 1895 — Page 4

NUPEPA KA OIAIO.

J.E. BUSH, Lunahooponopono.

O KA PONO KA AIALII E OLA AI KA AINA.

 

POALIMA, MEI 24, 1895.

 

He Moolelo Kaulana

OPERIA.

Ka Eueu o Aitiopia

A ME

APERODITE

Ka Mahina Piha o Iopa-Ka

            Oiwi nona ka Ui ame ka Nani, i oi aku i ko

 

ALIOPE

Ka Maoiwahine o na l’a o ke Kai.

            Me na helehelena makee oiaio na kamaaina i pulama mai ai iaia me ka hoike pu ia mai hoi iaia, aohe kai kapu a ke konohiki iluna o ko laua waa holo moana.

            Lawe loa ia aku la oia mahope mamuli o ka makemake o Operia, a oiai hoi ka elele e malu ana iloko iho ona, no keia mau malihini ana o ike nei.

            Oia no ka wa a Operia i pane aku ai imua o ka elele me keia mau huaolelo e hoolele ia ai kona hauli.

            Ano, e kuu hoaloha opio, ke hoomaopopo nei no anei oe i ka mai nana i hana kela mau hana, e h@ ole ai i ka mana o ke kanaka k@ weiawe@.

            O kou mau helehelena maka, i hiki no ia’u ke hooia aku imua ou aole oe he malihini, aka, he kamaaina no oe ia’u i ko kaua wa kama lii, oiai oe a me a’u e holoholo pu ana iloko o ka malu hale o kuu makuahine aloha, ka mea hoi a kuu puuwai e ehaeha nei.

            E hoike aku au ia oe me ka oiaio ua hoea mai au a me ka’u alliwahine i ka wa mua loa o na manamana wawae o keia poe iliohae i manao e kopekope i ko lakou mai maiuu na pono a me na pomaikai o kuu aina hanau.

            E hoike aku au ia oe me ka hoo kamani ole, owau no o Operia, ka mea i hanau pu me oe maluna o ka lepo o Aitiopia nei.

            O keia mau kae e kau nei maluna o kela mau moku, e hoike ana, i ka hoailona o ka haawi pio, aole ia na hai, aka, na’u ponoi no ia.

 

NA PIO MA HILO

            Ua lohe mai makou i ka mahalo o ka Hamuku Hikikoki i na pio aloha aina ma Hilo.  Wahi ana, e like me kau i olelo akea ai i ko makou ho lo ana aki mai Honolulu nei, oia hoi ina lakou e malama i ke kapu o ka noho ana, hoolohe i na kauoha, a hana i na hana i haawi ia aku, e lilo no oia i makua no lakou, a e kiai ana no hoi oia i ko lakou mau pono, a ina he mea hiki; e kokua ana no kona leo mamuli o lakou.  A e like no hoi me ia, ua malama no na pio o kana mau kauoha.  Pela no hoi na luna.  Ua papa loa ia lakou, aole e hoeha a e kuamuamu i na pio.  Ua oluolu loa ko lakou noho ana, oiai, he elua rumi akea ko lakou wahi e noho’ai, a ua ae ia lakou i kekahi mau pono i ae ole ia i na paahao maoli oia hoi na pila, a me na hoonane himeni a mele kupono ana a na hora kupono o ka po.

            No na wawa ia no ka hoonele ia i ka poi, ua hoole loa mai ka Ilamuku ia mea.  He oiaio he nui no na paahao a me na pio ma Hilo, he 140 ka huina nui, ke hui ia, a he mea nui no ka hoolawa ana i na mea ai e like me ka makemake o na paahao, oiai, he wi kale o Hilo i kekahi wa, a e loli ana no hoi ka makemake o na paahao, i poi i kekahi wa, i laiki i kahi manawa, a pela aku.  Hookahi hooia e hoole ana i na olelo ohumu kumu ole, na maikai ke ola o na pio e noho la, a ua maikai a oluolu no hoi ko lakou noho ana.

 

Make o Mons. Verleye

MAKE EMOOLE KE KOMISINA FARANI.

            He hapaha hora e hiki aku ai i ka hora 11 o ka ponei, ua lohe ia mai la, ua pilikia loa ke Komisina, a aole i loihi mahope iho ua make koke iho la oia.  Aole i maikai loa ke ola kino o ke Komisina i keia mau la iho nei.  Aka aole hoi ona mai maoli i ike ia e manaoia ai ua kokoke mai la kona hopena.  Oia iho la ke ano o keia keonimana ke nana aku, aka o ka nui hewahewa o ke kino a kekahi poe i manao ai he ola maikai ia, i ka poe i hoomaopopo maoli i ke ano o ke ola kino maikai, aole ia he hoailona o ke kino ola maikai.  Pela iho la o Mons Verleye.  Ua pio wale ke pana ana a kona puuwai, a o ke kumu o keia, oia no ka momona e hoopuni ana i ka puuwai.  He elua Kauka i hiki aka mamua o kona make loa ana, aka, aole he pono i loaa aku ia a make loa iho la oia.

            Ua hiki mai la o Mons Henri Deon Verlye i Honolulu nei ma ka malama o Ianuari, 1894, he Komisina no Farani i ka Moiwahine Liliuokalani, mamuli o ka hooia ana aku a ke aupuni Amerika e hoihoi ia ana ka Moiwahine e ia aupuni ma kona nohona poo o ka lahui Hawaii.  Aka mamuli o ka lauwili ana o ke Kuhina oia aupuni, ua hoohauleia ka manao o ka Peresidena Cleveland a ua haule wale ka hookohu o ke Komisina wa ia, a mahope iho nei hookohu hou ia mai la oia e kona aupuni he Komisina i ke aupuni repubalika o Hawaii, a pela oia ma ia kulana imua o Peresidena Dole a haule wale aku la oia i ka make.

            Ua waiho iho la oia he wahine a he keiki opio e u a e kanikau nona ma keia ao inea.  Aloha ka maka o na hoakanaka i ikea ia i keia la a nalo aku la, me he pua mauu la e kau ana iluna o kekahi la a e mae ana i kekahi la ae.  He oiaio ka nani haule ole o ka olelo a ke Akua, “ua puka mai la no ia me he pua la, a ua okiia aku la, a holo aku la, aole ia e mau ***.  Aka o @ kanaka e make no ia, a e nalowale aku la; he oia no, e make ana ke kanaka a auhea la oia, e like ma ke maloo ana o na wai, mai ke kai aku a me ka emi ana o na muliwai, a maloo iho la; pela e moe iho ai ke kanaka aole e ku hou ae, aole lakou e ala hou mai a pau aku na lani, aole hoi e hookuu hou ia mai ko lakou hiamoe ana.  E pono e waiho iho oe ia’u iloko o ka luakupapau, a huna oe ia’u a hala aku la kou huhu, a e hoomaopopo iho i ka wa kupono no’u, a e hoomanao mai hoi ia’u!”  Ae, ua hala aku la oia, a pela hoi kakou a pau e ukali aku ai, e like me ia i oleloia ae la, a e like me ko kakou makamaka i make aku la e moe ana kakou a pau, aole e ku hou ae a hoalaia oia e ka hooho, a me ka leo o Karisto, a me ka pu a ke Akua e kani ana i ka la o na mea a pau i ku i ka hoola hou ia e hoalaia mai ai.  Pomaikai ka poe i makaala, e noho makaukau ana i na la’a pau.

 

PAIPAI KE ALOHA ME KA ANOI PU.

            Ke manao lana nei makou, e lokahi ana kakou ma na mea a pau mai keia aku la a mau loa aku no.  A me he mea la e hookaawale i’o aku ana oukou i na manao nonohua o ke aloha ole, oia mau la li’u wale i aui aku la, a e kui lima pu ana kakou iloko o ka noho lokahi pu ana i ku like ai ai hoi me ka hoike a ka Buke Nui i olelo ai.  “Nani ka maikai, a me ke aloha o ka noho lokahi pu ana o na hoahanau.”

            A oiai hoi he mau hoahanau kekahi i kekahi, a e kui lima pu ana hoi me na manao aloha oiaio no ko kakou aina hanau ka lahui a me ke Aupuni ‘lii o Hawaii nei.

            A oia ka makou e hoopu-a iki ae nei, “Hapai ke aloha me ka anoai pu.”

            Oiai o makou ko oukou kiai oiaio, ua ku makou me ka makaala i na la a pau, me ka haawi ana i na olelo ao o ka naauao mai ka wa mai e ku ana ku aupuni kumu, a hiki i kona hulihia ana a mai ia manawa mai a hiki keia la, hookahi no o makou manao he aloha.

            A no ka hoolohe ole ia o ka makou mau ao ana, oia ke kumu i pilihua ai kakou.  a no la e na hoa’loha e hamau, a e malama i ka pono, i ola ai kakon a pau.

 

NA NUNE KAUA.

            Ua piha ke ao i na nune kaua.  No ka manao kaua o na aupuni, oia ke hoololoia nei na kanaka opio a me na kanaka oo iloko o na oihana kaua, ma ka aina a ma ka moana.  Eia ke hooliloia nei ka ikaika o na hookele aupuni ana ma na hanaia ana o na papu ikaika loa, a me na mokukaua i moeuhane ole ia mamua no ka holo a me ka ikaika, me ka hoolakoia me na pu-kuniahi a me na pu-ki-hikiwawe, nunui a liilii, kaupoohiwa a kau panapanalima i hoolawaia me na mea hoopahu a me na akika, e hiki ai ke luku aku luku mai me ka hikiwawe a me ka weliweli lua ole.  Eia na holoholona ke ao ia nei e kokua ma keia mea he kaua, na lio, na ilio, na Kamelo, na elepani, i kokua no na holoholona kanaka.  Eia na manu o ka lewa ke hooliloia nei i mau ahailono kaua.  Eia na kiu o kela aina keia aina ke noho hana nei iloko o kela a me keia aina, e ike a hoopaa i kona ike i na mea kaua o na ano a pau;  i na kii o ka aina a me na muliwai, na kai kuono a me na loko wai, na papu a me na awa;  na mea no a pau e loaa ai ka malamalama, a ke hoike pakahi aku nei hoi i ko lakou aupuni.  Ua oi aku la ka lilo o ke kanaka, a me na pono a me na pomaikai o ka aina, mamuli o keia kumu hana hookahi, he kaua mamua o na kaua e ae.  No keia kumu hookahi eia na mokukalepa ke kukuluia nei ma Enelani, a pela no hoi ma kekahi mau aupuni e aku, malalo o ke ana ikaika a ana hololoa, e hiki ai ke hooliloia, iloko o ka pa’e ana a ke leo kauoha ma ka uwea telegarapa, i mau moku kaua, lawe i na koa, a hookau koke i na pu-kuniahi e ki ai i kahi mamao loa.  Eia ka uwila ka wai a me ke ahi ke kaa mahu a me ka moku-baluna, ke hoomakaukau ia nei, a ua hiki loa ke hoohanaia ko lakou ikaika, e like me ka makemake o ke kanaka Pololei hou no ka olelo a ke Kaula i olelo ai no na la hope, a makou e olelo aku nei ma ka ke Akua alakai ana, ua hiki mai la, oia hoi keia:  “Aka e hoopaa oe, e Daniela i na olelo a e hoopili i ka buke a hiki i ka manawa o ka hope na he nui ka poe e holo ana i e a i o, a o mahuahua ana no ka ike.”  Eia ua wa la, na la mamua koke iho o na popilikia nui o ko ke ao a pau;  na la hoolale kaua, e nune a e inaina ai na lahui kekahi i kek@ @ kakou ke ike nui nei i na ano o na mea oloko o ka buke a Daniela ana i pono kakau ai mamuli o ke alakai a ka uhane hemolele ma ka maopopo ole o ke kekahi hapanui o ia mau mea ia ia ponoi iho, a i papa maoli ia aku no hoi aole e ike ia ana a hiki mai ka manawa o ka hopena, i ka manawa” e nui ana ka poe e (kaahelo hana) holo ana i o a i o, a e mahuahua ana o ka ike, oia hoi ka mea i hoike ia ua hiki io mai iloko o keia hapa keneturia, mai ka A.D. 1844, ka makahiki i piha ai kela 2300 (makahiki) la ma ka wanana, a e hookumu mai ai ka manawa o ka hopena ka manawa a na Iusalema oiaio o keia mau la e kukala nei ua hiki mai la, a e wanaua pu ia nei hoi e na akeakamai e pili ana i ka 1898 ¼ 1899 a i 1990.  He oiaio o ka la a me ka hora oia wa o ke Akua hookahi wale no kai ike aka, e hoike ana no nae oia io kakou i ka wa e kokoke ana oia manawa ma na hoailona, e like olelo a ka Haku, i hoike ia lakou i hala aku a no kakou hoi e ola nei a hiki aku i ka hopena loa, peni.  “Pela hoi oukou i ka wa e ike ai oukou ua kokoke mai no ke aupuni o ke Akua.”  A i mea e pau ai o ka hoomaloka o kanaka.

 

KA NAENAE ALOHA.

            I na hoa makaainana aloha, ka poe hoi i komohia ke aloha pumehana iloko o ko lakou mau puuwai pakahi a pau, no ko kakou moiwahine ahonui.

            Eia ka KA LEO a me KA OIAIO ke kalahea aku nei ia oukou a pau, na tausani hoi o ka poe e unu ana i na ono kuhikuhinia o ko oukou mau waha olelo hoomanawanui iloko o na wiliau ana a ke au miki, a me ke au-ka, o keia mau maka poniuniu e nee nei.

            Eia ae a hiki mai ke kii nani o ko kakou moiwahine aloha Liliuokalani ma keia Austeralia mai, a me ka Alemanaka pu o ’95 nei.

            Ina he aloha pilipaa io ko oukou no ko kakou moiwahine aloha, ma ka uku mua ana mai i na dala $6.00 no KA LEO no ehiku malama, a $2.00 no KA OIAIO no ka makahiki holookoa, a na makou e hoolawa aku ia oukou me ka mohai lani o ke aloha.

            Oiai hoi, aole keia he wa e mawehe ai ke aloha mawaena o kakou a pau, a ku e pili paa ko kakou aloha iaia, a oia hoi ia kakou.  Oiai hoi o keia kii a hiki mai, ua hana ia me ka maiau, a he kilakila hoi kona kulana ke ike maka aku kakou a pau.

            Me keia leo ka naenae o ke aloha, e ike io ia ai ko kakou moiwahine hoomanawanui, a e hoike hoi ma ka hana ana, aole ma ka olelo waha wala no.

            Aloha nui oukou,

                        D.M. PUNINI JR.

 

NA WA OLELO ANA.

            I ka Poalua nei Mei 21, ua mahui mai la makou e hoihoi ia ae ana ka Moiwahine Liliuokalani maluna o kona noho ‘lii kapu o Hawaii nei, a e waiho ia aku ana hoi na pono kumu a pau o kona hookele aupuni ana ma ka poho o kona lima e like me na la i aui aku la i keia la Mei 22 hora 12.  Ua hauoli no makou i ko makou lohe ana i keia Anoai, aka, ua pahaohao hou makou no keia lohe oiaio, ua hala mua ka Olelo Hooholo a ke aupuni repubalika e pili ana no ko kakou Moiwahine aloha, oiai hoi, e kala ia ana oia i ka la 4 o July, ka la hoi i kukuluia ai ke aupuni Repubalika o Hawaii, i ka ’94.  A iloke o ia la hookahi e kalaia ai ua pio aloha aina a pau a hookuuia lakou me ka lanakila.  O keia ae la ko makou lohe mua, a oia ka makou i hoike aku ai ma ka pepa o ka Poalua nei Mei 21.  Aka hoi ua pakui hou mai la keia lono, no ka hoihoi ia ae o ko kakou moiwahine ma ka noho ‘lii o Hawaii nei, mahope iho o ka manawa e maiu ana ka makou papa-pai, e hoonee ana hoi i na hua kepau imua.

            Ma keia lohe o makou, aole loa makou e hooia aku ana, aka, e waiho aku ana makou na ka lehulehu no e nana mai i ka oiaio a me ka ole.

            Ina ua hooko i’o oa alaila oia iho la no, a ina no hoi aole ua pau ae la keia mau wa olelo ana e paia lewa hele ia nei ma na pipa alanui.

            A ke noi pa aku nei makou i ka oluolu o ko makou hoa’loha, na makamaka a me na hoa makaainana no a pau, e hoopau loa oukou i na manao kua-lehelehe wale ana ma na pipa alanui i na olelo haanui, me ka hiki ole ia oukou ke hooiaio i ua mea la a oukou e olelo ai.

            E kali me ke akahele e hoo mau ka malama ana i ka maluhia a e malama hoi i ka leo aloha o ko kakou moiwahine i pane mai ai i ka la 16 o Ianuari 1893, “E i ana, E ou mau makaainana e hoi oukou a e malama i ka maluhia.”

            O keia ka leo aloha a oukou e hoolohe mai ai, uumi malie iho ei aku no a hiki mai.

                        D.M.P. Jr

 

AOLE KEIA HE WA NO KA MOKUAHANA.

            Ina kini makamaka o ka lahui oiwi ou e Hawaii Aina, Hawaii Lahui a me Hawaii aupuni ‘lii.

                        Welina oukou a pau loa

            He kea ka makolukolu o ko makou puuwai i ke aloha piha ia kakou hoakanaka, oiai kakou e hailuku aku ana kekahi i kekahi me na ahewa kumu ole ana i ka hoakanaka, iloko o keia wa kupilikii a kakou a pau e ike maka nei, me ko kakou mau maka ponoi no, a oia ka makou e olelo nei, “aole keia hewa no ka mokuahana.”

            Oiai hoi ua ike no kakou a pau me ka hoohewahewa ole, ua huli ke alo o ka aina aia ilalo, ua hala hoi ka wa o ka aina iluna ke alo, ka wa hoi a kakou a pau i ai ‘lii ai i na ono kuhikuhinia o ka lepo aloha o ko kakou aina k ulaiwi.

            Nolaila, e na hoa makaainana a pau e noho ana mai Hawaii a Niihau ka i’o o makou, ke koko o makou, ka iwi o makou, e kapae loa aku i na manao lili pili kino, na manao nonohua o ke aloha ole, na hoino kumu ole ana, na holoholo olelo ana, a me na akiaki wale ana, e kiola aku ia mau mea a pau mai loko aku o ko oukou waihona noonoo aku a e komo ae kakou a pau iloko o ka moto oiaio ou e Hawaii, oia hoi o ka lokahi o ka maluhia oia ko kakou ikaika.

            Aole loa keia hewa no kakou a pau e hoino aku ai kekahi i kekahi, e numi ka inaina a e noi aku i ka mana Lani, e kala mai ia mau hala a pau, no ka pono a me ka pomaikai o ko kakou noho lahui ana.

            Nolaila, ke nonoi ia aku nei ko oukou oluolu piha, a me ko oukou aloha palena ole, e ika ie kakou hoakanaka, o kipa hewa ke aloha i ka Ilio.

            E hoomanawanui kakou a pau me ka paupau aho ole, e ku paa me ke aloha oiaio kekahi i kekahi, e like hoi me ke kalena a ke Akua i haawi mai ai i kela a me keia mea pakahi o kakou a pau, a pela hoi kakou a pau, a pela hoi kakou a pau e pono ai.

            Oiai hoi, o oukou o makou no ia, a o makou hoi o oukou no ia, no na wa a pau, a ili aku, a mau loa aku no.

            A no la e na makuakane o makou, na kaikamahine o makou, na kaikuahine o makou, na moopuna a makou, na keiki o makou, e lokahi kakou, i hookahi puuwai, hookahi pana ana, hookahi maka hana, pela auanei kakou e hihimanu ai.

            E nihi ke helena mai hoopa,

            Mai pulale i ka ike a ka maka,

            Hookahi no makamaka o ke aloha]

            O ka hea mai i Ka Leo e kipa aku]

            E nihi k ahelena i ka ua o Puna

            Ina iho ka mea ino o ka hale he nau e]

            Anu maeole loko i ke aloha

            Hai ka waimaka hanini mawaho

            Nolaila, e na hoa makaainana aloha, o na pa eono la i aui aku la, hookuu loa ia aku ia, a haliu ae imua, a nana aku i na mea e hiki mai ana ma keia hope aku.

            He kokua kokoke loa au no oukou i ka wa popilikia, wahi a Iehova o na kaua.  A o wau pu no hoi me oukou a hiki i ka hopena, wahi a ka hoike a ka Buke Nui.  O ke aloha oiaio ko kakou a pau iloko o ka lokomaikai o ka Haku Iesu.

            Kou Oiaio,       D.M. PUNINI JR.        Mei. 15, 1895

 

NU HOU A NA AINA E.

            Ma ke kiapa Transit, ua hiki mai la na nuhou o na aina-e no elua la, me na nuhou telegarapa o ka la 3 o Mei.  Eia iho la malalo ke ano nui o na mea hou; e hooia ia ana kekahi i na hunahuna mea hou i loheia mai ma ka moku China.

            Ma ka la 3 o Mei ua holo ae la ka lono telegarapa a puni na wahi i hoohuiia e ke kaula uwea ahai lono, ua hooponoponoia ka pilikia mawaena o Beritania Nui a me Nicaragua, a i na e ae hoi o Nicaragua i ka hookaa ana i ke koi a ke aupuni Beritania, malalo o ka hoopaa pu ana mai o Salvedoa e hookaaia ana, alaila, i ka wa o ia aupuni e hoike aku ai ia Admarala Stevenson, o ke aumoku kaua o Beritania ma Corinto, i kona ae ana e hookaa i na koi poho iloko o hookahi pule ma Ladana, ia wa oia e haalele ai i kona kulana hoomalu i ke awa a me na waiwai o ke aupuni o Nicaragua ma ia awa.

            Aole hoi e nana kue mai o Enelani i ka hoomalu ana o Amerika Huipuia i na Mokuaina a pau o Amerika Waena, oiai wahi a Haku Kimbale, ua oi aku la ka maikai e kaa ke koikoi o na hana ana a me keia lahui kanaka maluna o kekahi aupuni akahele a naauao nana e hoomalu aku i na hana e hana ia ana e na kanaka koko welawela o na aina o na latitu o ka mehana.

            Ua hoopaui aku la o Nicaragua i ke ku kaokao ana o kela moku aina Makika, ke kumu o ka hoohaunaele ana a lilo iho la he mea hoopii na Enelani.

            Mai Kina mai ua hiki mai la na hooia ua kakau inoa iho la ka Emepera o Kina i ke kuikahi hoopau io ke kaua me Iapana, a ua waiho ia aku la hoi ka hooponopono ana o ke koi o na aupuni o Rusia, Geremania a me Farani, e hoonoaia na pono hoolilo aina, ma ke kuikahi, mai Kina aku a Iapana.  Ua hoonoaia ka lilo ana o kekahi apana o Manekuria, a o Pot Arthur, wale iho la no kai koe ia Iapana, o na Aina o Kina ma Asia ponoi.  Aole hoi he mea i puka ae e pili ana no Fomosa.

            Ua hiki mai ia ka iohe mai Wasinetona, he omaimai kukonukonu ke Kuhina Nui Gresham, aka, a lole paha he mai e haalele ai i ka pumehana o ka la.

            Ina aole o Persidena Clevelana e koho hou ia e ka aoao Demokarata e holo balota hou no ka Peresidena i ke koho ana o ka 1896, alaila, e holo koke ana oia no ka makaikai ana ia europa a me na Aina Hikina.

            Aia no ke hahani Ia na hoopii koi poho a ke Keiki a ka ona Miliona Spreckels ia ia.

            Ma ke kauoha a ka emepera o Kina, ua okiia na pale wai o ka muliwai o Yantse e kokoke ana ia Pekini, a ua uhi paa aku la ka wai hu o ka muliwai, maluna o ka aina no kekahi mau mile kuea i mea e hiki ole ai i na koa Iapana ke hookokoke aku i ke kulanakauhale o Pekina.  He 100 a oi ka nui o ka poe i make i ka wai ma keia hana ana.

            Ua maikai ke aniani i ka ohe nana kilo hoku, a Dr Peates kekahi o na akeakamai o keia mau la, i hooheheia mai nei me ka mioo ole.  He hana laki loa keia oiai e piha ana elua makahiki i kekahi manawa, mamua o ka loaa ana o kekahi hoohehe ana e maikai ai ke aniani hoonui ike.  He 15 @ @ ia aniani nana hoku, a he 2300 paona kona kaumaha, a oia hoi ka nui oi i ko na aniani kilokilo ma ke ao.  Nani wale ina io mea kilo hoonui ike ma ko kakou aina nei, kahi o ka mo@elae lua ole oja lewa lani ma ka honua nei.

            Ua hooholo iho la ke aupuni o Geremania e kua aku no ka pono o kona lahui iho, i na haua hoopii kumukuai i ka aila mahu a ka hui monopoli aila mahu ma ka hana ana i kekahi kanawai e hooliloia i kanawai mawaena o na aupuni a pau.

 

KAMOKUK AUA HAIAKINA

            Ua lohe mai makou e hoea hou mai ana io kakou nei ka moku ka ua HAIAKINA o Beritania Nui, i keia mau la iho, a o ka eha keia ona moku kau o ke Aupuni Liona, e lohe wale ia nei ehiki mai ana.

            O ka hana nae aole i maopopo ia makou, oi ai, he lohe wale no keia, a ka, ma ke au a ka manawa e hoike mai.  He mau wahi mea hou ia.

 

NA KAHAULE KAHIKO

I LOAA HOU I KEIA MANAWA

KA IMI HOU ANA MANA AINA I KAMAILIO IA MA KA BAIBALA.

MOKUNA V

O THEBES, KA NO-AMONA O KA BAIBALA.

O Thebe o na Ipuka he Haneri- Aole ona Mau Pa’aole hoi he mau ipuka-Aina o ka Poepoe Honua Eheu-Na Heiau Kelakela o Karnak a me Luxor-Ano like me ka luakini o Solomona-Na Kii o Aigupita-Na Moolelo Kahiko i kalai ia ma na pohaku-Medeenet Haboo-Ka Ramesium-Kii Nui o Ramese II.-Ke Kii Leo Kani Memmon-Na Ilina o na “Lii.

            Ua like loa keia wahi kapu o na kapu, ma Aigupika, me kahi kapu loa o ka halelewa o na Iudaio.  Aia hoi iwaena-konu keia rumi kapu loa, a i ole ia ma kekahi kuono o ka halelewa, i hoonaloia aku me na paku keokeo nani loa, iloko o keia wahi hoano e ku ai ke kuahu o ka mohai ala, kahi o ke Kahuna e lawelawe ai, a ma keia wahi wahi e malama ia ai ke pahu-berita hemolele me ke timbarala (Sitrum) gula, a hoailona paha o ke akua.  E ku hookahi ana keia hale i hoopuni ia hoi me na hale e ae i hoolaa ia no na akua e ae he lehulehu wale o na Aigupika, a i hoohana ia hoi no na hana e ae.

            Mawaho hoi na rumi kaupoku ole, na rumi maoli, a me na luakini, kahi a na ‘lii papa o kela a me keia hanauna he nui wale, i waiho aku ai i ka lakou mau mohai, no ka pono, na pomaikai, a me ko lakou mau lanakila ana, a me ko lakou aloha ia ana hoi a me na mohai hoi no kekahi mea nui a kaulana, paha i ikea i ko kakou au noho alii ana, a o keia mau hale a mau rumi hoi, ua hoopuni ia mawaho loa, e like me ka pa o na heiau Hawaii me kekahi pa manoanoa a ikaika.

            O kekahi hiona maa mau a ke kukuluia ana o keia mau luakini oia no na rumi hoonani a lelo a me keia alii e kukulu ai, e pii ana ka nani o kela a me keia rumi e like ma ka hele ana aku o na rumi i kukuluia mai kahi kapu loa, e like me ka hookelakela a hooi ana, a kela a me keia alii i kana a kukulu ai mamua a ka mea i kukuhia e kona mua iho, a pela aku.

-Aole i pau.

            Ua hoi mai hoi ka mokukahu kiai o ke aupuni Lehua i ke ahiahi nei.  He mea hou kai loaa mai iaia oiai ua hookapu loa ia ka lele ana mai o na mea a pau o ka moku, koe wale no ke Kapena a me keaa mau eneginia elua.  Maio kuhihewa mai na hoa heluhelu, ua like kana mea hou, me ka luapela i hu ae nei iloko o ke awa o kakou ihohioei.