Ka Oiaio, Volume VII, Number 23, 9 August 1895 — Page 3

Page PDF (1.08 MB)

This text was transcribed by:  Mary Deguzman
This work is dedicated to:  'Anake Lorena

Ka Oiaio.

 

KO MAKOU HIHA

--------------------------------------

 

            I ke kakahiaka onehinei i noho ai ko makou  hihia.  a me J. Nawahi, ua lawe ia mai ka hoike ma ka aoao o ke aupuni, oia o Hanele Van Giesen a me McEvoy.  Ua pa ka ike a ia mau hoike, a e po ana no paha keia la i na hoike iho i koe oia aoao, a me he la @ ka la apopo e hoike. ai na hoike o ka aoao i hoopiiia.  Ua wae ae na aoao a elua i na jiare no ka noho ana ma keia hihia. eia ko lakou mau inoa;

            H. Cooper, J. S. Kawewehi, Em. McGurn, J. W. Akana, Hairama Ka@ihi, H. Kolomoku, James L. Holt Jr. J. Kapali, C. A. Long a ma William Chun g Hoon.

 

--------------------------------------------

 

NA MAI LEPERA.

 

-----------------------------------------

 

            Ua hui ae ka Papa Mai Lepera ma ke Keena o kauka Wood ma alanui Beretania, ma ke keena o ke Kauka.

            Ua haawi palua ia na mai @ lawe ia mai Molokai mai, i na Kauka he eono e lapaau a o ka lapaau e ike ia ana ka maikai, oia ke malama la ana, mahope aku no na mai.

 

------------------------------------

 

I HEWA IA WAI ?

 

--------------------------------------

 

            E pili ana i ko kela a me keia kanaka pono, a me kona noho ana, ua ninau iho la makou i keia ninau;  "I hewa ia wai ?"  E like me ia i hoolaha ia aku la ma ka leta a D. M. Punini jr. ma keia nupepa e pili ana i kekahi kamailio mawaena o kekahi Kahunapule Kalawina a me kekahi mau Hawaii na maa kakou a pau i ka hooili aku i na hewa a pau loa i ili@ia iho maluna o ka Hawaii, maluna o ke kahunapule a misionari paha wahi a kakou.  ina ua ona kekahi kanaka, no ka misionari ka hewa; ina e a@hue no ka misionari ka hewa; ina e moekolohe no ka misionari ka hewa; ina e pepehi-kanaka, no ka misionari no ka hewa.  Ma keia wahi ua maopopo, e ke iho ana kekahi poe i ike ia makou e hoahewa ana i ka hana a na misionari, ma na la i hala aku.  He oiaio no, e like me Paulo, o makou kekahi mea ikaila loa i ka hoino i na misionari, mamuli o ko makou hoomaopopo na hemahema ia oia ma kekahi o kana mau ao ana, aka aole nae hoi ina na mea a pau, a maluna o lakou a pau, koe wale no ma kahi no i ku i ka hewa ia lakou a pau, a makou i manao ai.  A e like me Paulo, ua makaukau makou e paa i ka aahu o ka poe nana e hailuku i na misionari la no kona luna ole e like me ka makou i manao ai he hana pono.  Aka hoi, e like no me ka lunaolelo i na Gentile, ua poha iho la he malamalama nana i kinai loa ihoi kaike mua loa ia makou, a makou i manao ai oia maoli ka pololei, a na ka Uhane i alakai hou ae hoi ia makou a kahi alanui oololi o ka OIAIO, a nana i hoomalamalama mai i ka mea i oi ae, a hoi mai la ka ike ao a paio no ka pono e kue ana i ka hewa maluna o ke ana hemolele a ka Akua---- ke aloha e kamailio, e ao, e ahewa, me ke aloha i ke Akua a me ke aloha i kou hoakanaka.   Na keia malamalama hou e kaomi nei i na manao uluku kanaka o na la i hala, a malalo hoi oia mea hou, makou e hoaui nei i ko makou leo ahewa i ka hana a kanaka---- mai ka misionari a i ka aia.  A no ia kumu makou i hapai ae ai i ka ninau, " I Hewa ia Wai ?"  oiai ke hooili pau aku nei ka mea kamailio ana me "ua misionari la."  a me ka mea nana ka leta e hoike ana i ka mea i kamilio ia, oia o D. M. Panini opio.  Ina he hewa ko ka misionari ma ka ona ana o ke kanaka Hawaii i ka nama Iapana, me kona kue mau i ke kuu akea ia o ka waiona i na kanaka Hawaii, alaila, ua pololei kona ahewa ia ana e kona mau hoa kamailio; aka, oia anei ka olelo hooholo pololei, e ahewa aku i ka mea e ao mai ana mai ai oe i ka laau make, mai komo aku oe iloko o ke ahi, mai lele aku oe mai ka pali aku, o make anei.  He oiaio he hewa na mea a pau, aole he mea hemolele, aka, aole hoi he kupono e hooili wale aku kakou i ka hewa o kakou mea e hana maluna o ka mea e ao mau mai ana he hewa kau e hana ana.  Eia no aole no hoi he mea ia e pomaikai ai kakou, ke ana i ka kakou man mea e hana ai, oiai wahi a Paulo, e ana ia ana kakou a pau ma keia hope aku, aole ma ke alakai ana a ka hoakanaka, aka, ma ke ano o ka kakou hana ponoi iho, no ke ola, ke ku i ke kanawai o ke ola, a no ka make ke ku i na hana a ka make.  E lawe kakou i ka mea maikai, a ina io ua onon mai la na misionari i na ao ana e inu kakou a kua-Kolona, e pepehi kanaka, a e moekolohe paha, alaila, e waiho kakou ia ao ana, a e like me Paulo, e wae ae a ma ka mea i ku ka pono e like me ka ke Akkua i ana mai ai.  Ua hoino palena ole makou i na misionari no na me hewa a lakou i hana ai ma ke kuhihewa paha a ano e ae, aka, i ko makou ike ana i ka olelo a ka Haku ia ia e paio a e apuepue ana me Satana no ke kino o Mose,  ( Iuda. pauku  9 ).  "aole oia i aa e hailiili aku ia ia " ia wa makou i kanalua ai ia ke ano o ka makou paio ana o na la i hala, a eia hoi ke hoao nei e hoopololei i keia mau la, a pela makou i like ole ai me ko makou hoa hooikaika e paio ana me na mea hewa, ma ko lakou hoole ana e hahai i ke ao pololei ia mai, a hoomau aku i na mea hewa a lakou i hooia ae ai e hana hewa io no.  He hewa na hana hewa a pau, a he poino kona hopena, a aole o ke ao hewa ia mai, me ko kakou ike no he mea hewa ia he kumu ia no kakou e pale ae ai i  ko kakou hana hewa ana.  E kaana kela a me keia nona iho, a e ike anei oia, o ka hewa he hewa no ia, a o ka hahai ana o kakou mahope o na hana hewa, oia no ko kakou pale ana aku i ko ke Akua lokomaikai e kokua ia kakou, no ka mea ua hookauwa kakou ia kakou iho, no ka Haku.  Hookahi no laau lapaau, e huli e na hoakanaka oiai ka la e kau nei no ka mea, aole kakou i ike i ka wa a ka pouli e hiki mai ai.

 

----------------------------------------------------------------

 

E KIAI KAKOU A MAI KAUMAHA WALE.

 

---------------------------------------

 

            Ma ka makou hoomaopopo ana i ke ano o na kanaka o keia manawa, me he la ke hookoia nei ka olelo a ke Keiki a ke Kanaka, oia hoi i na la hope o keia ao e uuku loa ana ka poe manaoio aku he pomaikai ko lakou ma ka olelo ao a ke Akua mamua o ko ke kanaka hilinai ia ia iho.  Ua ao mai la hoi ke Akuai ke kanaka e luhi ana oia, a e hou ana kona lae i kumu e ola i kona noho ana.  Aole hoi i loaa mai keia mea i ka lahui kanaka mamuli o ko ke kanaka hilinai iaia iho a me ke ao mai a hai a hookuli hoi i ka ke Akua ao ana mai.   he mea oiaio, ua hana ia mai ke kanaka ee ke Akua no kona makemake, a ua haawi mai hoi iaia i wahi e noho oluolu ai, me ka haawi pu anamaai i hoa noho pu nona, me ke kauoha pu mai @@ ia laua, e hoohua a hoolaukanaka mai i ka aina, i kulike ole ai me ka manao aia, oia ka ka mea i papa ia aku ia laua, a lilo ai he kumu makeno ko ke ao.  Eia ke kanaka ke lilo nei mamuli o na noonoo lehulehu a kona naau no kana oi a me kana ia, a me kona mau pono a pau, me ka hoao ana e alo ae i ka luhi a me ka hou i oleloia e ke Akua, kona haawina oiai oia ma keia ola ana.  Aka he kuhihewa ia mau noonoo o kanaka, no ka mea na oi aku la ka oluolu o ka noho ana a me ke ola  kino o ka mea hana ponoi, a hana o kekahi ano hana kupono. mamua o ke kammaaka i hookina wale o ka hana i kekahi wa a oi aku, a noho wale hoi i kekahi wa me ka hana ole, a aole no hoi i oi aku ka oluolu o ka noho ana o ka mea waiwai palena ole me ka luhi ole, mamua o ka mea i hookuonoono ma ka hana kupono ana no ke kino a me ke ola uhane.

            Aka, aole ia o ka makemake o kanaka i keia wa.  O ke ake nui o ko ke ao, oia no e lilo i poe waiwai, a i poe hikiwawe o ka waiwai me ka luhi ole o ka oiwi iho, aka e waiwai mamuli o ka hooluhi a hookahe ana i ka hou o kona mau hoakanaka mau lae, e like me ia e ikea nei ma na hana a  na lui me na poe waiwai.  Ma keia aon hana ua lilo loa ke kanaka mamuli o kona makemake iho, a na hoomaloka i ko ke Akua lokomaikai.  He kuhihewa nae keia mau ano hanaa kanaka.  Eia ke hoike mai nei na ouli a me na hana a kanaka, ua kokoke mai ke Keiki a ke Akua, aia ma ka ipuka.  Nolaila, mai hoohemahema ko kakou noho ana, aka e kiai, a e makaala.  "E malama hoi oukou ia oukou iho, o kaumaha anei ko oukou mau naau i ka uha@iha ana ame ka ona ana, a me ka lilo ma na mea o keia ao, o hiki mai auanei ua la 'la ( o ka Haku)  maluna iho o oukou me ka manao ole ia e hiki mai ana," a wahi a ka Mea nana keia olelo ao, "o ka @lani a me ka honua ke lilo aku, aka, aole e lilo aku kau olelo,"  a hookoia na mea a pau.  E kiai kakou, a e makaala ka noho ana.

 

---------------------------------------------------------

 

KA HUAKAI I KA HOME

 

------------------------------------------

 

Laiku ka Moana malino ke kai.

----------------------------

Na Kuhina elua o Hawaii.

---------------------------

Ma ka oneki o ka Arawa.

 

----------------------------

 

HE HOIKE NA KEKAHI EEPAKEKE.

 

-------------------------------------

 

( Hoomau  ia ).

 

            Haule aku la au no ko'u wahi moe, a hiamoe iho la no ke ano ikaika loa mai o ka hana a ka wai hooulu kinno, a ua poinia ae la ka noonoo ana no na mea a pau, a kokoia ia aku la ko'u mau noonoo a pau no ka aina moeuhane, a i puolo i ka hoene a ka leo o ke gila, a i ko'u hoolono ana aku, aia hoi ua panai ia mai la ka leo hoene o ka pila gita, a me kekahi mele hula pele a he mea hoi na'u i lohe i ko'u wa kamakii oiai aau e noho ana ma ka aina hanau nei, oia hoi.

 

            Ua ma-ke ka o We-we-hi,

            Ua o-la ka o We-we-hi pelaaku.

            Ua hu mai la ko'u aloha no ka poe hula o na la i hala, a ke mmanao nei no au, eia no paha ke ola nei o Namakaelua, he kanaka ua  wale waha i nei mea he hula Pele, o Paahao ma, a me kekahi poe e ae he lehulehu wale.

            Ua hele maoli aku la au e nana, a ike aku la iloko o kekahi rumi, e noho kekahi mea ua uhi ia kona mau helehelena e ke poo kii, a aia hoi kekahi poe kii kanaka iluna o ke pakaukau kahi i ku-ku ai, me he poe koa la e makaukau ana no ka h@kaka.

            I ka wa a ka mea hookani pila i hookapalili iho ai i kona mau manama@alima iluna o na kaula o kana gita, oia ka wa i hoomaka mai ai ua poe kii kanaka mei e hulahula, e lelele, a kuwalawala hoi ma na wahi a pau o ke pakaukau i kukulu ia ai o ua poe kii nei.

            E hoolewalewa ana hoi kekahi ma ka aoao, a e iho maoli iho ana no hoi kekahi ilalo me he kanaka maoli la, a ma keia wahi au i hoomanao ai i ka hula kii, a Keohohina ma i hana ai, i ka wa e noho moi ana o Kalakaua, a ua poina hoi au i ka manawa, no ka loihi o na makahiki i aui ae nei

            O ka'u mea uluhua wale no, oia ko'u ike aku, pehea la keia wahi e hanaapiki mai nei ia'u i ike ole ai au i kona mau helehelena.

            Aka, ua hoomanawanui iho la no hoi au, me ko'u manao no, e hoea mai ana no ka manawa a e ike ana no au i na mea a pau e hana ia nei, nana hoia hoopohihihi mai i ko'u noonoo.

            Ua mele hou ae la no hoi oia i keia mele kahiko loa, au i lohe ai i ko'u wa kamalii, a oia hoi keia;

            Hookohu ka na iaki,

            Noho mai la i Nuuanu,

            Anuanu makehewa au,

            Ke kali ana ia nei,

            Kai no paha ua paa,

            Kou manao ia nei,      

            Au i hoomalu ai,

            A malu keia kino,

            Mamuli o kko leo.

            I ka wa e mele ia ana no leo mele, aia na kii ke panau la na puapua iluna o ke pakaukau, me he poe kanaka maoli la, ke pahu pa-hu la na kapuai wawae, e like me ke koele o ka hamare i ke pooo ke kui kakia, pela hoi lakou nei e alapine nei, me he poe hanakeaka Ia, ka mimo a me ka lealea maoli ke nana aku.

            Ua hoonanea loa ia au i ka nana i keia nau kii hoakaaka a ua hiki no hoi i ka poe naaupo ke manaoio maoli aku, he poe kanaka maoli no lakou a pau.

            Aka, o ka'u mea nui wale no, oia ko'u ike pono maoli aku i ke kino o ka mea nana e paani nei keia mea lealea. 

             Aka, ua alai ia mai la ko'u mau kiinoho e ka noeau o ka mea nana e hana ana, nolaila, ua nele no au i ka ike ana i kona ano, aka, he wahi hauli no nae kai komo mai la iloko o'u, a me he mea la, oia io no paha, ke ole au e kuhihewa, oia no hoi kela poe hoikeike o na mea kamaliao o Kaluaopele.

            I ka pau ana o kana paani ana, ua nalo honua iho ia na mea a pau mai luna iho o ke pakaukau, a me he mea la, ua komo koke iho la no paha iloko o ke anapuni a Limaloa.

            Ua kali hou aku la au me ka manao, e loha hou i kekahi mau leo mele hou ae, aka, ua nele au me ia mau kuko ana, nolaila, ua haalele koke iho au i ke kali ana ma ia wahi, a hoomaka aku la au e hoi no ko'u rumi moe, no ka hoomana ana iho i ko' kino no na h@ra i koe o ka po.

            He mea oiaio, i loa no a kau ko'u iluna o ka uluna, o ko'u o o@i aku la no ia , i ala i ka hoala ia ana ae, ua ike ia na lalani kuahiwi o Maunakea, kahi nona ka hooheno a ka poe haku mele o nei mau la.

            E aha ia ana o Maunakea,

            Kuahiwi alo pu me ke kehau,

            Alawa iho au o Maunaloa,

            Kohu moa ua kea i ka malie

            Ku aku au mahalo o ka nani,

            Ka haale a ka wai hu'i a ka manu

            Mahui aku au e ike lihi,

            I ka uahi noe o Kilauea,

            Ea mai nei Halemaumau,

            Enaena ke ahi a ka wahine,

            He wahine kui pua uo Olaa,

            I hoa hooipo no ka malanai.

            E pu-a iki mai ana hoi na kikohukohu kehau iluna pono o no ao kaalelewa o ka lani me he mea la, e hoike mai ana i ka nani kamahao o kuu aina hanau ka mea hoi au i akenui ai e ike hou  i ka maka o ka ohana a me ka lehulehu, oiai, ua loihi na la i hala hope ae nei, me ka ike hou ole akku i ko lakou mau helehelena pakahi.

            Oiaia au e ku ana me ka nana aku i ka lele mai a ke ao, e poai ia ana e ka ohu, aia hoi, ke aloha konikoni ka hana mao ole la i kuu nui kino, me he mea la e koi okoa mai ana on ia'u e hoi maua e pili ua lana mai la na manao walania iloko o'u, pehea la kuu wahi pokii hanau kama, aia no paha ke noho mai la me na hoomanao ana no ko'u haalele ana aku iaia, oia hoi keia mau makahiki eono o ko'u kaawale ana aku mai ka aina nei aku.

            Oiai au e noonoo ana i ka'u mea e hana ai, ua lohe aku la au i ka kani nukupeu mai o ka leo o ka pahu i huipu ia me ka leo o ka waiollina, hele aku la au e nana  i kahi o ka leo o ka pahu e kani nei, a ike aku la au aohe pahu hookani a'u i ike aku ai i  ka hinuhinu e like me keia, me he mea la, o ka oi loa paha keia o ka palahinu mamua o na mea a pau a'u  ike ai @@a Amerika ka home malihini hoi a'u i hookakmaaina ai no kela h@@ua manawa mamua ae nei.

            Nana aku la au i ka mea nana e hookani ana, a ike aku la au i ke kapalili i kana kiina lima ana mamua o ka poe a'u i ike ai, a koe wale no paha kahi Jack Kuamoo o ka Bana Lahui Hawaii, ke pookela ma ka'u hookuku ana, a me ha mea la he keu aku ko'u nanea, i ka hana a keia aka.

            Mahope iho o ka lawa ana o ko'u manawa e nana ai no keia mau hana hoonanea, ua hoi aku la au  e hooluolu ia'u iho, me ka hakukoi o ka manao, e ake e hiki koke aku i ke awa o Kou a i ke kulanakauhalk nani hoi o Honolulu.

            Aka, eia ka mea kupanaha, aole e hiki ia'u ke hiamoe me he mea la no e hoala mai  ana i kuu hiamoe, a hoomaka ae la au e pi@iluna, a aia hoi, ua ahuwale na wahi a pau o Hawaii, a ke hoea pu mai la lioi me ke kuahiwi Haleakala.

            No kuu ike maka ana aku la i na mea e oili mai ana mamua, ua pii loa ae la au iluna o ka oneki o luna loa, a aia hoi ua ahuwale na wahi a pau o Maui, a ke neemai nei hoi makou imua me ka hikiwawe, a ke poliuli mai nei hoi o Lanai a me Molokai iloko o ka pouli o ka po.

            I ko'u alawa ana iho ma ka'u wahi o ka hora 1 ia o ka wanaao, nolaila, ua pau loa ae la ko'u manao e hoi hou iho ilalo, no ka mea, aia ka hauoli ke kamau iho la ilalo o kuu waihona noonoo, o ke ake no o ka lele koke aku iuka o ka aina, e laa ka loihi o keia moana i hele ia mai la, nona hoi ka mamao elua tausani mile a oi ka mamao.

            Aole no hoi i emo iho oili mai ana ka lae o Makapuu mamua, a e paa mai ana no hoi o Waimanalo i ka uhiwai kehau o ka wanaoa, me he mea la ae koi mai ana ia'u e uwe iho, no ka mea oia mau wahi a pau, ua kaahele wale ia no e a'u me kuu mau pokii i ka wa kamalii, a ua hele malihini ia hoi me ke kamaaina ole hookahi no kamaaina o ka leo.

            Ua hoolele makia ia ka holo o ka moku, a ma ka hora 3:45 o ke kakahiaka pili mai ka waapa o ke pailaka, a kaa aku la ko makou hookele ia ana mai malalo kooka mana, a ma ka hora 6 ponoi, pili mai la ka moku i ka uapo, a akahi no au  a hoi iloko o kuu wahi rumi e hooponopono ai i kuu wahi paiki.

            Eia hoi na Kuhina Hawaii ke liuliu mai nei no ka lele mai iuka nei me ka laua mau ukana pakahi, he pahu hookani ka kekahi a he pili gita hoi ka kekahi, o laua o makou na wahi mea puolo o makou, o ko'u wahi ka'u wahi ukana.

            Hele aku la au e haawi i ko'u aloha hoope loa i na ohua e holo loa ana no Sidane, a me Samoa, a ua koi mai la hoi kekahi mau ohua, e holo loa makou ma ia moku no Samoa, i ike au ia mau wahi, a ua noi aku la au i ka oluolu o kuu mau hoa ohua, e hookuu mai ia'u e hoi au e ike i kuu ohana, a ina e loaa ia'u ka wa kupono, alaila mahope aku au e holo ai no laila.

             Ua kono aku la au i kuu mau hoaloha e lele iuka nei, a e hoooluolu no ka manawa, la lana, a lele mai la makou no uka nei o ka aina, a mahope o ka huli ia ana o ko makou mau puolo, ua puka mai a kau iluna o ke kaa Helu 135, a kamoe aku la ka ihu o ka lio no Waikahaalulu kahi a'u i haalele iho ai i kuu po kii me ka wahine, a i ka hoea ana aku, o ka wahine wale no a me kuu ohana ke noho ana, a ua pauaho io mai no ka pokii i keia ola ana.  Aloha no.

            Mahope iho o ka kui ana, me na waimaka e hiolo makawalu ana, na makaukau mai la na mea ai Hawaii. a akahi no a komo wahi poi hou no keia kewa loihi oka noho walae ana.

            Ma keia wahi, ke hooki nei au i ka moolelo o keia huli hoi ana i ka home, a no kekahi wa aku, e hui hou ana no kaua, me kekahi mau mea ano nui a'u i ike maka ai ke loaa ia'u he kewa kaawale o kau pepa.

Aloha nui,  

CHAS. KAPAPOKO.

Honolulu, April. 17, 1895.

 

------------------------------

 

LIKE OLE.

 

--------------------------

 

            Ua leta ae ke Komisina Beritania Hawes i ke aupuni Repubalika Hawaii, i ka pane a Kuhina Haku Kimberly o Enelani e pili ana ia Rikeke a ma Waka, e i ana he mau kupa Beritannia ne laua.  A e olelo ana hoi ua pau ko Hinwita kuleana ia aupuni, aole i kamailio akea  ke aupuni i ko lakou manao no keia leta  a ke aupuni Beritania ma kona Komisina.

 

--------------------------

 

UA KOHO BALOTA NO.

 

--------------------------

 

            Eia kekahi poe ke olelo kuhihewa nei aole i malama ia ke koho balota ana i ka hope no ka Ahaolelo ma kahi o C. S. Carter i make.  Ke hoike aku nei makou i ka mea oiaio i pau ai ke kuhihewa o na kanaka i ike ole i ka mea i hana ia.  Ua koho ia o A. G. Robertson ma ko Kale Kaaka wahi, a no ka mea kue ole, ua malie loa ke koho ana.  No ka hauwawa ole ana, olelo iho la kekahi poe aole i koho, a ua papa ia ka e ke Kuhina Willis, aole nae oia ka mea pololei.  E hoopau i ke kuhihewa.

 

------------------------------

 

NA HANA MAIKAI.

 

------------------------

 

            Eia ke hoomau ia nei na halawai a na wahine o ka Papa Misiona o na Aina e a na wahine o Honolulu nei.  Eia ke hooikaika nei lakou i ke kukua ana i na kula Kindergarten no na kamalii.  He kula hoomaamaa i na keiki i ka noho ana a aole hoi e huikau a holo wale ma na alanui e lohe a e kamaaina ai i na ea ino a me na olelo lapuwaale.

            Ua hoike mai o Mere Garina no kana huakai i Hilo; kana mau hoolauna ana me na ekalesia ma Olaa, ua kamailio paipai mai no hoi no na hana kue waiona.

            Ua kohoia kekahi Komite e hoomakaukau i ka lakou hana kokua no na malihini o na kuaaina mai i ka wa e hui ai ka Aha Euanelio i ka pule mua o Iune.

           

----------------------------

 

KA HOME KAPIOLANI.

 

-------------------------------------------

 

            He nui na lohe i hoea mai i o makou nei e pili ana i keia home i hookaawale ia no na Hawaii, i loaa i na pomaikai mai luna mai.

            I ka la iho o nehinei, ua hoike ia mai la makou ua mohala hou ae la he pua na kekahi makuahine Hawaii, ma ia home, a i ka Poaona nei no ua loaa aku ka no ia haawina hookahi i kekahi makuahine Hawaii hou aku, a aia no ka kekahi ke kakali la no ka hiki mai o ko laua manawa.  He mea no hoi keia e hauoli ai i ka naau o na kanaka Hawaii, i ka ike mai i ka hoohua maikai a ua makuhine a me kko lakou hoolilo ana aku i kela home i hookaaawale ia no lakou, ke hiki mai i ka wa  pilikia, i home no lakou.

            I ka wa i kukuluia ae ai o kela home, na nui ko makou wehewehe ana me ka paipai ana aku i ka lahui, e hoi malaila ke hikimai ka wa pilikia.  Ua ae kekahi poe a ua hoole kekahi me ke lakou olelo pu iho, he hilahila i ka hoi ana ilaila, aka, ma o ka hoike a ka poe i hoi a i hilahila ole hoi, ua ike ia ka hoi nui ana aku o na makuahine Hawaii ilaila i keia mau la.  Ua noho lakou me ka malama maikai ia ia na mea a pau, a hiki i ka wa i ike ia ae ua kupono e hoi no ko lakou home, alaila hookuu ia mai lakou e hoi me ka lakou hua makamae.  Ua nui no hoi na olelo maikai i puka mai ia lakou mai, no ke la kou malama maikai ia e Mrs Lemon (Meleana).  Ua oi aku kanamau lawelawe ana mamua o ko lakou ohana ponoi, pela ka lakou hoike mai, nolaila, makou e poloai aku nei i n makuahine o kakou a pau, mai hilahila oukou, e hoi i ka home i hookaawale ia no oukou. o ka lokomaikai o kekahi o na 'lii kiekie o ka aina.  E hoomau ia ke ku ana  o keia home waiwai ou e Hawaii.

 

------------------------------------

 

NO IO HOLOHOLONA LIO.

 

------------------------------

 

            Aia ke makemake nui ia la, na io lio, ma Wasinetona Hikina, a me Oregona.  U luku ia he huina nui o na lio i hiki aku i ka elima tausani ka nui, a hoomoa ia e like me ka io bipi, a laila hookomo ia maloko o na kini, a hoouna loa ia aku no Farani.  Aia no hoi ke hooikaika ia la no ka hiki ke hoouna ia na kini io lio o keia ano no Iapana, a o ka hopena aku e hoea mai ana i o kakou nei.  Ua hoike ia ae la, ua like loa no ka ka ono o keia io holoholona e like la no me ko ka io bipi, a ke hoomoa maikai ia la, he oi loa aku ka makemake o na kanaka o Farani.  Ua ulu ae la paha keia manao hoopukapuka i ko laila mau kanaka, mamuli o ka nui launa ole o na lio ma ia mau moku aina, oiai he elima dala wale no o ka lio hookahi, a ma kekahi wahi o Oregona, ua manao ia e loaa ana no ka hookahi dala a me ka hapalua o ka lio hookahi.  O ka nui paha ia o ka lio ke hiki la i ko laila poe ke kuai he hookahi dala a i ole he hapalua o ke kino make o ka lio hookahi, a hanai akku i mea ai na na puaa, a momoa na puaa alaila kuai ia aku la no ka eono a ka umi dala o ka puaa hookahi.  Ua oi aku ka pii o keia holoholona uuku mamua hoi o ka lio, ka mea nunui, a nui no hoi o ka paona.

 

----------------------------------

           

E HOOKO ANA MAKOU.

 

----------------------------

 

            Mamuli o ke aluka o na leta @ loaa mai ia makou mai na  mokupuni mai, e noi mai ana i ke kii o ka Moiwahine Liliuokalani, a me ka Alemaka pu o ka 1895 nei.  Nolaila, ke hoike ia aku nei ka pohe ia oukou apau e na hoaloha, na makamaka a me na hoa makaainana no apau, na tausani hoi o na poe e mu@ ana ina kuhinia o ka Nupepa ka Oiaio, he elua pule i koe mai keia la aku, alaila, e halawai pu ana no auanei oukou me na hiohiona waianuhea o ke kii o ko kakou Moiwahine aloha Liliuokalani, a ike no hoi i ka panio o ka  Alemaka o keia 1895.  Nolaila, e na keiki papa o Puna paia a-ia.

            E ala, e eu, e hopu a paa, a hi@ ia a welal lawe no a lilo i ka Nupepa ka Oiaio, i hoa kui lei hala pu nou, a kui lei Lehua hoi o Hopoe.  Mai puni oukou i na pahele a ka moo delagons, e onou aku mei alaila, e mea ana ua hoohuiaina o J. E. Bush, he mau olelo hoopunipunino loa ia, aole he io a me ka mole oia mau mea, he opala wale no ia mau mea e hapuku ia aku nei.

            E Hilo aina na Lani polua, he lua ole na olelo a ka poe lokoino, e hoino nei ia J. E. Bush. me ka loaa ole he mau hooiaio ma ko lakou aoao.

            Nolaila, e na kini ou makamaka mai ka la hiki ma Ha'eha'e a ka weiona a ka la ili kai o Lehua, mai puna oukou i na olelo waiwai ole e hiki ole ai hoi ke ho@sio ia.

Ko oukou hoaloha