Ka Oiaio, Volume VIII, Number 16, 19 June 1896 Edition 03 — Page 4

Page PDF (1.01 MB)

This text was transcribed by:  Maggie Butterfield
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

 

AINA KAHIKO

 

MAHELE HO

     oo

MOKUNA V.

 

Mauna Kalluari,- Ka Lua o Kapieto – Na olelo e pilli @ - Ka Laakhii o ka Ilua Hamolele – ka @ a Constantine – Ka Luakupa pau o A@ ma – Na mea i loaa hou aku.

                        NA AINA MA KA BAIBALA.

            Ua mioamiaa ia keia mau liana hoomaowaewa ma koia wahi luahia, aka, aole uae koa ia i pili i ka hooialo aua i koia mau wahi elua e oleloia noi.  Maohope iko o ka noho aua l@ inau makuhiki lehulehu a ini nowelo aua i ano ua ka aina a me na mea hoi i loaa wai @ iho nei na a @ane loa mao eua n@ ki la @l”@ a o keia maoli no ke a @ kohi@ K @etoe @ o @ ku k @li oni i w @ho ai a ale hou m@ Ia o @

            O @ a na u@ mao i Laweia mai e ka akhi poe e k@ maluna o keia ninau, ua hiki waie no ia makou ke lawe mai i na manao o Mr. Willians, De Vogu,m a me kekahi ooe e iho, e kakoo i ka pololei o keia mau wahi maoli io no kahi o ka haku i kaumaha ai a i molia ia ai.  Aole he kumiu o kanalua ia ai ka maopopo o kahiki make a i waiho ai ke kino o ka Haku i na apokolo; a he nui eku no hoi o ka poe i komo pu mai me ia iloko o Ierusalema, i kena la i hele mai ai me ka lanakila maluna o ka holoholona ekake, a i ike hoi i ka moali aea o ka lani i kona kau ia ana hoi ma ke kea, ua maopopo ua ike pololei lako i kahi i kepaia o Golgotha.  Iloko o kakahi mau pale pokole mahope iho o ka molia ia ana o ka Haku, a me na mea kanahao e ae i hana io la wa, mahope iho o ka noho ana o ka Uhane Hemolele, ma ka la Pineketoka, he ekolu taumini ka nui o na Karistiano ma Ierusalema ia wa  He poe e ae kakahi a komo mau ana ia mau la, a na kukulu koke ia hoi ka Ekalesia ia manauh; a o Iakoha hoi, he mau makahiki @ mahope iho kai kohoia i oia ka Bibo@ @ua; a mai ia manawa mai a hiki i a paa @ ka “ Luakini o Ka Ola Hou-ana” a @  A.D. 335, aole loa he manawa @  ka noho ana o na Karistiano a me ke ku @

 

 

@

Ke kea e hele lanakila ana ma ka honua nei, a he mau tausani hoi o na aina e mai e hele ana i keia kulamakauhale Hemolele, e poina ia ana hoi keia mau Keiki a ke Akua ma ke Kea, a me ka Lua-ana o Iosepa o Arimatea, i weihoia ai hoi kona kino?  He mea oiaio, iloko o ka wa a Tito e hoopuui ana i ke kulauakauhale. He nui no na Karistiano i holo aku no kela kulanakauhale uuku i pkapaia o PeHa ma kakahi aoao aku o ka muliwai Ioredana, a ua poe aku hoi kekahi il ko o na ana a me na lua-ilina ma Kederona; aka he nui no mae ka poe elemahuie a me ka poe onawaliwali i koe iho iloka o ke kulanakauhale,

            Ua olelo ae o Euseba, aole i oi aku mamua o hookahi la a o ua Karistiano i holo aku, a i ka mau ana no o ka hoopuni ia na o Ierusalema, ua hoi hou mai no ka nui o keia poe, aka hoi, e hiki an ouo anei ke manaoia aia iloko o keia mau ma@ ua mua o na wahi e ae i aloha ia e lakou?  No ka maopopoIoa o keia mau wahi i na Pegana, no Iudaio a me Karistiano, aole loa hoi i komo mai ke kanalua no keia mau wahik elike me ke kanalua ole ia o Mauna Ziona, Moria, a me Oloveta, a o na mea hoi i pili i keia wahi i make a kauuia ai o ka Haku lilo he moolelo moakaka i hiki ole ke hoe@paa ia.

            @ like hoi me ka Ierome, Eusebia, a me na @ meolelo e ae, na ka Emepera Hadariana, @ @ho ma ka noho alii i ka A. D. 117, @ i ka onoa o kok lakou kulanakauhale, @    i kukulu hou i ka luakini @ a kukulu iho i kokahi @   o ka ilima o Karisto, a ku @     pahi he kuahu no Venuaa,  @ hoi i ma Iudaio a me ma Karistiano o i ma@   hoonalo loa ia ai ka meheu o 22 hou hooihana.

 

            @  o ke Constantino huli ana i ka @ , ua hoouna aku hoi oia i  @  ia Helena, i ka A. D. 39@, i @    aku e piho kona mau mahahiki   @  i loa @ a me na wahi hemolele, a i ka manawa one i @  aku ai, aia no e ka @  o V  o hoonaainoino ana i kahi o ka Ilina Humolele, na kakau koke aku Ia hoi o Maearihe, Hihopa o Ierusalema, e hookaawale loke ia ka tuakini o Venusa a me ke akua lepo kahi i kokulu ia ai, a e kukulu koke iho hoi maia wahi i luakini Karistiano noni, ma o ka lilo hoi o ka Waihona.  Ma @a  olelo kuahana alii, i malamaia hoi e Eueabia, pohe koualua i hoopaka ia e pili ana i ke kahua o ka ilina;  aole he mau ninaninau @ i kukalula e pili ana i kona hooia ia ana he mea keia i ike a i me ia e na inea a pau;  a i ka mauawapo ka lepo i lawe ia ae ai a imua o ka Emepera wahine makua, a m@ lekahi poe @ ae ua loaa iho la hoi ka    @. O keia loaa ana o ka luakua   @  Haku ka O @ i manao @    he hoi o ka i @  na manao @ io waie aku kekahi peo-aa olelo haku wale o na makahiki mahope @; a no ka hoomanao ana hoi i keia mea a i kia hoomanao ai hokakahi i ka wa i hoolua @oia ai ka Elahu mamua o kona molia ia ana, a me kona ala hoa ano mai i kukulu ai ka Emepera i kela hale kaulana ika nani, ka Marlurlum, a Basiliea, i hoolaa ia me ka nui hoehiwahiwa i ka A. D. @85. Imoa o kekahi amaina nui o na bihopa a me na kahunapule, mai na panalaau a pou o ke aupani o Roma.

            Ua hao ia hoi na waiwai a pau o ka Luakini, a wawahiia hoi kekahi hapa e ka poe Peresia, A.D. 614, aka ua kukulu koke hou ia iho no mahope maluna o kona kahua kahiko no.  Ua luku hou ia no e ka poe Mahometa i ka A. D. 1010, a ua kukulu hou ia no hoi mahope mai, a eia ke ku nei a keia la e like me ia i kululu ia ai.  Ua a ia e ke ahi i ka 1808 aole nae i loli ae kona mau ano uni.

            O ka Luakini i keia la, oia no na halepule i hoohuikui ia he ekolu haneri a me kahawalu kapuai ka laula, malalo o hookahi kaupoke.  O ka lua, he iliua Inakupapau no ia o ke ano kahiko o na Iudaio i waena konu o ka iuakini, i uhipaa ia maloko a nawaho me ka mabala mai ka eha a ka elima iniha manoanoa, a i kahikohiko nani e i ae hoi; aia iho nae malalo o keia mabala kakahi lua kahiko maoli, aneane eono a me hapa kapuai kuea, i oki ia iloko o ka pohaku-puna kumu.  Oia hoi ma ka aoao akau kekahi hikiee no ka hoomoe ana i ke kupapau, he ekolu kapuai akea, a he hookahi kpauai a me ka hapa ke kiekie mai ka papa helo ae, i uhiiia me kakahi apana mabala.  He ekolu wale no papuai ke kiekie o ka ipuka kom, a aia me ke kulou e nana aku ai ia loko o ke lua ana, i hiki ai ke ike aku i ke kino o ka mea make, e like loa hoi me ka moolelo ma la baibala; a aole loa hoi ke kamu kanalua o keia maoli no ka lua ana i waiho ai le kino o ka Haku Iesu Karisto.

            Ua kamailio hoi o Cyril, he kanak no Palo@etine; a he Bihopa no Ierusalena i ka A. D. 350 o pili ana ne na pohaku a me ka lua kupapau ua lile loa no me ia i ike ia nei i keia wa.  Pela no hoi ka hoike a na Makua a pau o ka Ekilesia, a aole hoi a hiki wale i ke kem@ ia umikunakawalu i lohe ia aku ai ka oleio kanalua e pili aaa i kahi e kamailio ia nei.  A no kekahi e konalua ai i ka pololei o keia wahi?  He mea ka ole anei kekahi i ka oiaio uo keia wahi?  He mea anei kekahi i kupono ole i ka manao hilinai a hooia ana aku a ka Ekalesia Apololo e pili ana i keia wahi?  Aole anei na Karistiano o ke keneturia ekahi a me elua i lawa kupono no ka hooholo ana i keia mea e like me na hoahanau o ke keneturia umik@ mumaiwa nei, ike i keia wahi?  He ana aka @ loa ia ka aiua o na Roma, a ua hoopaa ia ke ana o kela a me keia palena o na wahi i ana ia.

            Nolaila aole loa hoi he mea pilikia ka hoomaopopo ana iho i kahi pololei o Glogotha a me ka mahina a Iosepa o Arematea.

            O ka mea kue hookahi wale no i hoopukaia i kahi o ka lua ana i kanu ia ai ka Haku, oia ke kaa ana o keia wahi maloko o ke kulanakauhale, ka mea a makou i manao ai oia ke kumu hooia io maikai loa.  Ua hiki anei i na Karistiano o na la mua, me na olelo o ka palapala hemolele ma ko lakou lima a me ka poe uaauae nana e wehewehe a ao mai, ko koho iho i kekahi wahi a kukulu i luakini ma kahi i manao ia e lakoa oia kahi i kanu ia ka Meaia, maleko o ke kulanakauhale i wahi hoomanao no ia mau, ka mawaho oe o ke kulanihoohile ka Iuakupapau, he ole i loaa ia lakou @ ku@ @ oponua o ka @ ana pela?  A @ noi u@ @ , ma Ka@ o Ka ma nao maihai,aole @ lakou e hoha mawaho o ka pa?

 Nololla heaha hoi ke kumu o ko lakou hana paewaewa ana i kahooKaristo i luhuia al, oiai lakou he poe i heomiaw@wa a hoino ia no ka oiaio o ke Akua, a hana iho i kekahi hana hoopunipuni i ka ekalesia a ne ke ao holookoa.  Ua hoopiakiki kekahi poe mahope o kehi ohu ka @luna he o kalua ana o Ieremia, mawaho o na pa kulanakaohale e ku nei, ae kokoke ana hoi i ka ipuka Damaseka, aka aole hoi he olelo hookahi nana e kakao ia mea.  Ke mau la no lo mue paa ana o ka pohaku o keia ohuku aio aole he homilona e @ ike ma na @ ia ae aohi @ @ olai i kekahi o @      o aku i olehia @     ka wa o ka m@     kekahi pau ko @    pali pohaka @      aa kalai pela @   pa hou o ke kulanakauhale i ku umia a, i hiki ke ike ia ma na lua iliua kupipau, na loa wai, a nie ha ha hooholo wai i hooakuwale ia e keia mau eli ana mahope mai.

            Ma na ana a hoohalua hou ana mahope iho nei, i ke kahua pohaku e waiho la malalo o ke kulanakauhale, ua hookaawale ia aku na kumu hoole a pau i kukulu ia maluna o na hiohioua o ka aina e pili ana i @hi i kuhi i kuhikuhi ia ma na moolelo kahiko, a ua hoike ia mai kekahi mea hou, i ike ole ia mamua, o ia hoi he moo pali hoi o Golgotha ( Kaiwipoo), he oioi ana mai ka manua aku o Akra e holo ana i ke awaawa o Tairopeona, he kanaiwa kapuai ma kona ano i keia wa maluna ae o ka moe palaha ana he mauna o Calivari nona na aoao piiku e nana ana i ka hema he hoailona hoike hooiaio ano nui.

 

 

NA HUNAHUNA MEA HOU.

 

            Ua kohoia o Churchill i Kanikela no Samoa.

            Ke hoaa la no Willis ma Wakinekona, a me he la e holo balota ana oia no ka noho Senata no kona apana nolio.

            Ua hui ana na luna aupuni o Canada, Nu Zelani a me Austrlia e kuka no ka hoomoe ana i kekahi laina telegarapa mai Australia a Canada, na Lanaba, a me ke aupuni Makua.

            Ua hooholo aku na hale elua i ka bila e hoolilo ana he 860,000,000 no na awa, a pela aku, i vito ia e Peresidena Cleveland.

            Ua waiho aku o General Dimond i kona oihana he poo o ka puali koa pualu o Kaleponia.

            Nui ka poe make na Mo@eo, i ka ahaaina poni moi ma Rusia,  He $100 ka poe i make maoli, a he 10,000 i poino.

            Ma kekahi lao Ia@  ai, ua make aku o Jules Simon, kakehi @ aka Aha Kuhina ma Farani m@                   makahiki.

            Ma ka @       a me Beritania N@, na wahi aka @ Potugala ia ia i Aha Hoopogopoao, no ka mokupuni Trinidada.

            Ua hooholo iho ka Aha Kuhina o Farani e waiho aku i ka Ahaolelo i kekahi olelo hooholo e lilo o Madegaseka i paualaau nona. Like loa keia me Hawaii.

 

KE KAI HOOEE MA KONA.

 

            Ma na leta i hiki mai, na puka mai ka lohe, ua oi aku ka ikaika o ke kai hooee ma Kona mamua o na wahi e ae o ka paemoku.  Ua kohoia aku, na kauakolu kapuai ke kiekie o ka hele ana a me ka emi ana o ke kai, a he ehiku mau hale i komoia e ke kai, aole pae he ola i poina.

 

HUNAHUNA O KO NA AINA E

 

            Ma ka hakaka ma Aikupika, ihawaena o na koa Pelekane ma Soudena, na kaa mai la ka lanakila ma ka aoao o ua Pelekane, a welo ae la hoi ko lakou hae maluna o na kino make he 1,000 o ma kou Dervishaa.  Ua hahana ke kaua ana ma ua aimo o elua e iho makawalu ana hoi ka poka o na pukuniahi o like me na hua hekili, a hiolo aku la hoi kehahi mau hale o ke iooma.

 

            Kiao Hoopa@i

 

@

 

Ua hoomaha mai an e Kuai Hoepau mai ka Peaha mai e Ianunari @

 Hi o ko u halekuai ou na lele hou.

@

 

 

                                    E pau okou Hale kuai pau aku na ana e kou nei ma @

Kekahi a e.  Loaa aku no na holopouo ana i loaa ole kena like ma Kenehulu @

 

 

@

 

 

He ka makou waewai kuai ia a pau hoi mahope waiwai loa a makou i hulo@

 

                        Nu Ioka mai o no Lole mai na aina e.

 

N                                             Na Silika                                 Na make

     @kini @  Na Lako Wahine o na Ane a pau Lako Wahine o na Kane Na Waiwai Lole e ka noho na hele

 

 

@    Etc    Etc

            Lole kekahi o na Waiwai, i humuhumu ia no ka nlho’oa @ Hele @ @   mau kuai hoemi ana. Me ke DALA KUIKE WALKNO.

 

E houeli loa au e hoomakaikei aku i kela mau aaal i na Lede o Honolulu.

 

E HELE MAI !

                                    E HELE A PAU !

 

                                                J. J. Egan.