Ka Loea Kalaiaina, Volume III, Number 2, 21 January 1899 — KA OHUMU MALU A KIVINI, J. A. KAHOONEI KE KIU I LOAA AI NA MEA HUNA. [ARTICLE]

KA OHUMU MALU A KIVINI, J. A. KAHOONEI KE KIU I LOAA AI NA MEA HUNA.

KE KUMUHANA WELIWELI, TCA. POINO ANA O HAWAII NEl A M.E TC AINOA OK^ POE KOKUA OHUMU. j KA E. 0. MAKAPOLENA 0LEL0 ! WIWO OLĒ. i j 4 i ,

ī {fj honmnmo.) I Uo līlo kria hooikaika ana % |a Numann me Makapolena ī S moii waiwai; inn aoleihana: 4 * |ia me ke kuio, ina hui ntuaj kakou i ke au o Harisona,! oiai, o ke kuikahi hoohniaina. ua oleloia ma ia kuikahi n» na kanaka ponoi no i hot> ' |liulī ke aupuni, makahuli; ana o ka hapa uui n ka Aha-| elelo. he poe Hawaii ka hapa| iiiui o lakou, a na lakou i kue; |i na kumuhana a ka Moiwa-I Ihine raa ke kakno ana e hooI i pau i ko ka Moiwahine noho 1 Moi ana no ke anpuni, ua ikep ia ia inea. | Aia i ka wa a ka Ahaoleloi' e noho ana. elua mea nui ia’i % wa hookahi. o ke kipaku pi- - nepin'eia o ka Ahaknhina a \ kn Moi e hoonoho mai al, oia 1 iliana ana peU a na hoa o ka 1 ! ahaolelo, he hoike ana ia i | ka hilinai ole i ka Moiwahine. I j < 0 ka lua. oia no ka poe kipi! ] e paa ana malalo o ka maln-i, imaluoka Ahakiekie e noho ] Ipooia ana e Dole a me Ala- , | paki, ma ke ano palama pnna la uhinhi laumamane a ua . | < | manlonakanawai oop’ue la, e j jnoho hoOkamani ana ilunao | ka noho kiekie ī loaa ole ia i |iaua mai ko laua mau auma-lj |kua mai. E kahea ae ana ka|j jo!elo hooholo ia Papa nui; |Dole a me Alapaki me ka leo|j nui E hookuu: E hookuui ina kipi!! E hookuuu a pau 1 'loa!!! olaae la kaleokaheao ! 4 1 ka Ahaolelo ilokooia mau| ilaanonai. ’ < I Hookahi no kela olelo hoo- j holo a ka Ahaolelo, palahe j ka palu a Dole me Alapaki. • ; Ma ke kilo aoa i ka manao , * 1 jo ka haolelo me na ikanawaioka Ahakīekie no j ikuhihia kipi, ua like a hke j ika manao ohnmn kīpī. ; Hookahī no a makou mea « 1 kaumaha, o kela holo o kela kuikuhi i oleloiajj na ka lahni ī hookahulī ī ke| aupuni. , j . No makou iho nae, aole o|j |makou manaoio no ia lawena 1 ] olelo, oiai e ku kiaī ana na ] hoa o ka Papa Alakaī o Hui^ iKalaiaina ma ka aoaookai * | ilahui, koe aku ia makou naij Ipeepoli o na hoa o ka Hale: ■Almolelo; he haupu nae ko;j makou i ko lakou lokahia'j 4 hookahi ka manao līkeenal] Hawii, ma ka uiupa like ana |i ka olelo hooholo a Makapo- 1 llenaeoln ai o Hawaīi nei, 1 1 pela ka hauli i loaa ia makou 1 a pela no paha i kn manao oj 5 ka iahui. t E aui hou ae kakou e nanu 1 na hainlelo a Numana rna. 1 1 kola wa a Numana rae Makapoloua o haiololo noi imua I n ke akeu me ka huaipau ’ku i na hanu klpi aihue aiua i hkhaia ma Hfl*ftii nei, akahi

|i [no maojx)po ke ano o nu hana i hanaia maanei. Ua lau- { laha koke ae la ka hoopuuiIpuni o na Elele a Dole i hoo- ( ikohu aku ai, a oin mau nol 1 Ikehiano hoopunipuni a hīki 11 li keia wa; ke olelo nei uo ua | pau loa ku lahui i ka hoohiki 1 i knpa Amerika. Hoko o īa 1 ; wa na hoomaha nu hnle aha- I jolelo o Amenka no ka ponī l | ia o Kalīva1ana i Pe)esidena ; no Amei'ika. f I A i ka' wa i noho Peresiiie. t 4 na ae ai o Kalivalana, o kana a hana muu loa, oia no ka unu|hi ana rani i kela kuikahi r Ihoohuiaina (palahalaha) mai v Ika aha 8enate akn no kona a Ikue i na kuikahi, a hoounaia j ]raai he Elele Komiaina i Ha* |waii nei, oia o J. H. Bton»1 e | ; huli, a e noii i na kumu i 0 hookahnliia ai ke aupuni. \ 1 Maanei e waiho iki kakou i | ia Numana a me ke Keikialii r ! Kawanahakoa a hikl i ko la- j : ua hoi ana mai, a e nana ae | hoi kakou no ka Elele Bala- n unu. j I ko Balaunu hiki ana mai, akahi no a kukuluia ka Aha- k 4 hui Aloha Aina, oia ku wa a k J. Nawahi ī kukulu ai ī ka h 'Ahahui Aloha Aina. O keka- n | hī poe o lakou he poe lala no a ka Ahahui Kalaiaina. Oia o n Keoni Kamaki, Bukī. Wiliko'ki, Pua. Kaunamano, a he S nui wale i holo aku ilokooia h ahahui; haalele iho la i ka o j hui nana lakou i hoalii aku i h • nau alu hanohano no ka Aha n ’ olelo, ka mea i loaa ole ia la- n kou mamua aku, i ike ole i h ka huina nana lakou i pai / 4 aku a kau i kaupaku o Ha- h nalei. Pela iho la. Heaha ka i manao i hana ai, a i kukulu l 4 hou ai i hui? Aoieaneii lawa k ka pono o ka Nohoalii a me n ka iahui i ka Hoi Kalaiaina, h mamua o ke kukulu ana i k ! mau hui lehulehu e wawahi ? iliilii ai i ka ikaika hoohana k i o ka lahui a lilo i mea ole ka \ i iokahi o ka iehulehu, pela no p lililo ai ī mea puīkaika ka n imi ana e loaa mai ka pono a . kakon e ake aku nei e hoi a ■ mai. i a la Ealaunu e imi nei i kela ; i keia mea i ike, a i maopo* ipo i na kumu, o makou keka- * T1 |hi i kauohaia mai e hele aku :i kona Rumi Oihana, eia iho ika makou'hoike piha. 0 i )) I ka 1'alai‘ai.a aoom a ka mu u KAI-AIAINA IMDA O .1. H. BALAl T N. . MA KA INOA O KE KOMĪTr I H'AE i K IAF. KA HANA HOOEO O RA HUl KALA1AJ NA HAKIIA. i Hopii a ka &ui Kalaīaina mai ka Buke Ahailono mai a Halaunu, Wakinekona i i n I ka Mea /?anohauo n .1. H. Halannu; n Ko Amerika Eleie- !e U makou o ka Hm Kalaiai-lN

' na o ko Hnwaii l’anaimi, a. 110 kfi pono o na makuaiiiana o na mokupnni o īīawaii. Kin hohni i knkuluin ma Honolulu, nio na lala o ao i iioonohonohoia ma na mokupuni, he mau hul hoi i kukuluia i ku wu i hookuhuiiia ai ke Kumukanawai o Kamohameha V o na mamo Miknnolo i 4 ka poe i imi a e ako noi o kaili i ke Aupuni o ko innkou Moiwahine. A mamuli o keia kamu i noi aku ai na makaainana ī ka Moī Kalakaua e hoo ; o* pono hou ia ke Kumukanawai o ka M, H. 1887. Ua nui no na palapaīa noi i hiki mai i kona au, a me ka Ahaolelo . i kakauinoa pu ia, aka nae, aole i hookoia iki ia ka iini o na makaainan». Ua waiho aku na makaainana iaia no ka hooponopouo liou. Mamuli o keia mau kumu e pahola ia aku nei ia oe: Ka moa. —Oia ko kaili ana o keia Kumukaimwai i na pojno kumn oikelnkola pilipaa o| |ka No’ioalii o Hawaii noi. * » Ka loa. —Ke kukuln amt o noi Knnmkanawai i ua hoo- { ; ponopono o leeia Inna o ke kahim" Anpnni l.a-| hui Kepuhalika. ■ Ke koli'. —Ka uwelie hoo* | hamama ana o keia Kumukah nawai i moali anpnei mska p ainana. i Ka ha,— Ke komo anu o 1 nei Kumukanawai i ka mana * wahi mai ke Alii aku e noho } ana ma ka Nohoalii o ke au- * 4 puni Hawaii. | Ka lima. —Ke kaupale liooji laikiia o ka haawina pī!ipaa!j o na nawaii papa o ko Hawa-|j ii nei Pneaina. r Mamuli no o keīa mau ku- i mu Elima i nonoiia aku at ka Moi Kalakaua e kona laliui e ' hooponopono hou ia ke Kumukanawai. a ud ae mai ka. Moi i ke noi a kona lahni, Uawaiho aku ku Moi Kala| kaua i ka Ahaolelo i ke noi a; kona lahui me ke kanohaei hana koke ka Ahaolelo i kaj makemakeoka lahui. Aka, aole i hana iki ia a hiki v, r ale 1 no i kona make ana. jr iloko iho uoi o ke au o ka [ Moiwahine īāliuokalani, ua J hiki mai no keia ano Iiookahi j 0 ke noi. Be lehnlehu ua pa- e lapala noi i hiki mai mai na makaaainana mai, a mai keiall 4 nui mai no hoi, u i ka Ahao lelo me ka Moiwahine pu. 2 Aia ma keia mau palapala na * inoa Ewaln Tausani. Aole i ‘ 1 pinepine na hoopii ana a j j keīa Hui Kalaiaīna //awaii ī ka Moiwahine no ka hoopo \ nopono loa ana e hana i keka i 1 hi kumukanawai hou, a oinil 1 kana mea e ae lea ai. aua; waihoia aku keia noi kona poe makaainana aku a j | i ka Aha Kuhina, akaaoloii, hooko iki ia mai ka iīni o kojr na lahui. 1 Ma .lauanuaii 14. \ i auwinaia. ma k» wa i hooknu ! ? e ai ka Ahaoleln, ua hiki akn t no keia hui o noi i ka hine Liliuokulani e hoopukai^ mai i kumukunawai hou no|‘ ; | ka pono o na nmkaainanu. A ; j oia kana mou i ae al. un- kai makaukuu hooko aku 1 ka t iini o na inakaainana *> !{(*;< AHi. aka ua hoole iho jaj kona Aha Kuhina. j l aoIp i I inliu maiiopo iho,'| ua ku hou 3ho la na mumo Mikanele mn kn lua o na ma 0 nao e kaili i k«* aupuni o ko u makou Moiwahine Lilim-kala u ni, a mai laimkila o)e n:i ma L nao la iua anle i kokuaia mai - J e ke Kuhina Kivini Auieūku u No ia mea : ua ae poo wule

> aku la no ka Molwahin» i ki ) uupuni ina ka waiho ana’ki i Uoko o ko lakou mau lima . ma o kela mana uui oi ae, oi; 'hoi na knnaka o na moki kaua Amoi’ika, ka mea i hoe ; I paeia nmluna o ka 1e)K> o hg ] i waii. , i Ua haawi poo aku ka Moi . waine i kona aupuni iloko e ko lakou lima ma lra iini oU maoh aku, aka nae, aole he ' | hiki ko alo ao, a no ka mea 1 1 hoi, aoie he makemake oka Moiwahine e ike i ke koko o I kona mau makaainana nawa i ii e kulu ana maluna o keia aina, ka aina hoi o ka maluhi a i nohoia e ka pono Kansti ano. 1 Nolaila, ke pahola akn nei 1 makou i ke noi haahaa, oiai oe e 1 ku nei ma ke ano he maua piha ma o kan huakai la, e hana ana i ke kaulike no na kaaaka o Hawaii nei i ko makou Kuokoa a i ko makou Nohealii ame ka H&e Hawaii; Ane ke noi aku nei makou e hoihoi ae oe i ko makou Moiwahine Hiwahiwa Liliuokalani ma ka Nohoalii ame ke kuo. koa o ua makaainana nawaii, e iHko me ia an i hoihoi hou ai i ka nae Hawaii, i .4no ke waiho a mana aku nel ma o keia man hoike me na pa* I lapala uoi ia oe. No ia mea, ke |banaenac ae nei makou i ke | Akua Maualoa Nana no e kokna i ia oe roa kan man hana nui a koikoi, e. ae aua i ka pule a ko makou, i hoomania aku oi ka noho'na makamaka asa mawaeu» i 0 fca lahui Auienka ame makou 1 I nei. O makou, «> ka poe nona na inoa malalo ilio oka Hni Kalaiaina Hawaii. .1, Kanui Luuahoomalo, .1. A. Kahooniei, J. Alapai, F. S. Kei•1. Keau, T. O. Polikapa, J. P. Knoha, D. W. Kaneelehna, J» Kukaulaliī, S. Kaīeiopn, J. Mannhii. f