O ka Hae Katolika, Volume III, Number 7, 1 November 1870 — He moolelo no St. Ageneti. [ARTICLE]

He moolelo no St. Ageneti.

l'a li;i|Tni nni i;i k;i nani a mo ka hnnohano o St. Asivncti ka Viriginc kaulana loa a me ka Saratire e ka poe kakau moolelo. Va iakauia kona Maraliro ana a mc Kona lanakila e Ame!)crose a iflc Jerome hemolele. Ua hanau ua kaik.imahine ■hemolele nei nia lloma : he poe waiwai a iiH' ka makau i ke Akua kona mau makua; ua hooikaika loa l;ikou i aoia i o Aiieneli ma ke ano ku i kona kulana kiekie a ina na mea piii i kii lioomana Kii iliano ka nui, no I a niea, oko la aOU aoao no-i». Mai kon.i wa opiopio mai, uaWoolakoia i ke ;;aralia nui loa : he nui kona aloha ia Jesu, kona Kpu ia, ;i o ka noonoo ana i k<>na mau eha a ine kona make ana , oia kona lterena o ka la. Ile nui ka |>oe i hahai ma kana mau hana maikai, ahe nui na wahine i hoohuliia e ia ma ka m'inaoio

oiaio ma ka aoao hoomana Krislinno. Ua hooikaika nao ka dra!>olo e koakoa i keia mau hana niaikai, no ka nioa , i kona makahiki uoiiknmamaiiia a oi iki ao palia, ua makoniako aa enomi la o hoolilo i ka maikai o kona kino i kumu o poho ai kona uhnne. PSo ia nvoa , ua hoala oia i mau kuko iloko o ka naau o lVrokope. ko koiki a ke Kiaaina o liomn. I ka lolio ana o ua koiki la i ko ano raaik:n o ko Auonoli nolio ana, ua 0..i, o ka wahino inaro kupono ia nana, a hana oia me kona maalea a pau i moa e loaa'i; aka no ka hoopanee ana o na makua*o ua imi oia i ka mea o lolie ai in kaikamahine nei i ly>na iini ia ia; aka no ka piha o Agenoli i ko akainai, inai ke Akua mai, ua hilahila ko akamai o ko ko ao noi ia ia. A, i ka i\e ana o ?orotopo , aolo i ko kona manao ma ko liai waha, ua hele oia o halawai me nio na makana waiwai loa ; aia oia mamuii (t ka manao hoohiliro kona naau. Aka.ua hoo- j lo o Agcnoti i kona niau 01010 hoowalo- j walo a pau, a pano no ia ia me ke kuoo a mo ka ikaika ku i ko Kristiano: » 0 hoi oo o ka momoku ahi o ka po, j ka pohaku hoohihia ka inaunu o ka mako, I aole wau o kuinakaia i kuu l.pukano, no- j na wale uo wau o ola nei. Ao!o lio walii pono iki iloko ou o manao ai oo o lilo ai j oe i hoa paonioni nonu ; iw ka moa, ho ! eono ona mau pono lua ole iloko ona o j loaa ole ai konalike na mea ku i ko ! alohaia; he Ilanchano,ho Maikai, he Aka- j mai, he Waiwai*he Oluolu , ho Mana. ; Ina makomake oo o ike i kona hanauna, J he Akua kona Makua i hoopuka ia ia mo ka makuahine a o ka makuahine naU 01 ' 0r,.. -V " ' . -V ii : W " v •»' ■ • <••' ' •'« -1 l- »..»••' «v-.ih l !.).«

I waiwai ioi ke kmnuku li uiainua oko ke aupuni liomn a pau. O kona oluolu, •><»"' ■ ona paleaa, a i'inea e akaka i, ua ho.ulona mai ia'u kona koko. l T a la:«leo mai, a ua hooluki i kona haalele ole mai ia u. a mau loa. l a lawe mai ia u i epuwaliino nana, a ua inakana inai i inau holoku n.»ni a me na makana kumukuai nui v.ale, lle mana ia, aole ikaika e pio ai oia, no ia mea, ua lilo loa wau ia ia. a ua oi kuu aloha ia ia inamua o kuu aloha i kuu ola nonoi. Ile maein,t< wau a lie viriuinr no | i kuu aloha a lanna mo ia; nolaila, a<<le | loa wau e haaiele ia ia no ka makana, a no ka m ikau i ka eha. » I ka lolie ana o ke keiki a ke kiaaina. ua kulii oia. ua puiii o Auenoli maiiiuli o ke aloha i kekahi inak ilianoli nio. a no ka pupule i ke aloha, ua kapa i.* ia he Akua ia nona. Aka no kona lili a ine ka hoohalahala, ua looliii oia i ke kaumaha nui a mai maoli. A, i ka lolie ana o Sini|H>ron<i ke kiimu i mai ai kona keiki. ua kena ia ua kaikamaliiiie la e hele mai io na la, u.i hooikaika ma kona maalea a pau e hookonokono ia ia e vnare pu me kana keiki. me kona olelo ana o kona pomaikai nui loa ii. Aka. aole i naueue ka nianao o Ageneli, a h :i a : i no ia . aole he inea ma ke ao nei e li.N ai ko.i.. manao pa i. a e liaalele ai i kiua kane i hoopalauia i. l'a makomake oia e >ke i ka mea a A;:eneti e aloha ana pel.i , a pane niai l.okalii : F. ka haku , he kaikamahine Kiriliano koia : ii.) hanaii.., ma' kona wa opio , nia na hana iliaholo i ma.i ia lakou ; a <i kela l'.pukane ana e olelo nei, aole lie inea e, aka, o ke Akua no ia o ua Kristiano. l'a olioli ke Kiaaina i k >a lolk ana i ioaa'i ia ia ke kumu e hoopai ai. no ka mea, aole liiki ia ia ke hoopai ia Aueneli no kona makemake <>!'• e mare me kana keiki. l'a hoao no i kinoln e hoohu'i i k i manao o ua kaikainahino nei nia i;a o!rlo hoomali - maii, a i ae o!e ia . alaila hoelia ia ia ina na olelo hooniaka''e.k i'u a n..> ka eh i. >o ia mea, ua lawoia iniaa ma e li m.i'i me kona inaalea a pau e k. > ai k.i.i nianao. ' A, ike oia . he iu.ikehew,i kona ho;io ae.a. aole loli iki ko Aueueli n. ai.io o p:li an.i me kona I pu lani. i;.i ol* !u aku la ia ia : «E mare ee : e A^onoli, a i makemake . oe o lilo i \ inuuie , o mohai oe la ela ke Akua a e nialama mau ia ia e like me ni kaikain.iliine Homa e ae , a i o!e e hana pe!a , e lioopai ana no wau ia oo ma ke ano kn i knu hana.ae laweia na oe ma kaln e hoohauniiaia'i n.e ka hiki ole ia oe ke pale aku. Pane aku la o Aueneli: Wakehewa kau o!o!o , e ke Kiaaina; mea ma ke ao nei e liaalelo ai au Kpu a'u i koho ai ; ina e hoole wau ' mare ana me kau keiki , aole wau o. aupo no ka hoomana i na kii ola 'e, leo 010 me ka lolie ole, Ke hoov«!• \eli uei oe e lawe ,ika ia'u ma kalii

Liii; no iihm . lie anela »«> k;ilu o na kniiwa <> ko'u kiai nana e hoopakele mai ia'u ano kupanalia , a e lilo ana Imi ~ ' * kim Haku i puiilionua kahi c |,j.. ai «;»•. » • »s3 Ma ia p.ine an:> , ua nni loa. L, i 0 ke Kiaaiiia . k«'n.i koke c «< !;.•,, inau lole a e kauo ia ia pela ni.i k '■ »u.g lioolnnniiaia'i ine ka l>ele iinua oi t:! me i |"i|ii | m kala na , O A^nn■,i, ka waliine anaana i \\«<Awu i. I-kilo o haumia i no knna amuanm na'kiia i liele ilaiia ka niea inaki u iu Jjq gfg liooliaumia ia i '. Ile liana niaa ki,, ena o na •lenelile, ka inea o hoii.Mii 1 ka liainnia a me ka hilaliila oie ~ -. na j | a » u^ ; kou niau akua : •' ua «»i ka weliw, Alail*» maii wahi n i n i waliine Kris!i:iiiu n' mkuiKl 0 ka inake maoli ; aole o lakon «. ;| *y 1 na m<kiao o ii.i liona e like ine i.; )wcO6.P hauinia. iiaholo.^ l'a ae ke Akiia i kei;s li.ina l;i|-1 . c h-g l Vtt| mea e maopopo ai koua malam.i n a naat.<l poe naau uiaeniae ana i hoo|>.ike|c na jj pgg wela iwaena o na lapalapa o ke na •mea hoike hoi i k i niaikai a nie k > 1 helej(j lele o ka aoao i\n lia!)o a mo k i ou mdkf 0 kona lima e kuo i kona j*ot» sM»r;i;; waha,'fc \\rho no ka poo ilamuku i n;fa;iliu < talina tld iumioli ; aka.ua 'uhi koke no koin ui Kpnlm lauoho a nui loa e lawa i no ka iii,i 4a, ka m na mau lala a \vm\ % a ike o!o ia !v i. kona xi e ka poo na >u haumia. A . i ki>u. knaifci*4a* ana ma ia wahi haumi.i o kol> h i u. uie ana. loaa he Anela o kokua la ia , a lh 1, ka oiaie 1 oi kona kookoo inamua o k<> L 1 Aolo \ a ua puni hoi ka fumi i ka m ila; lonua, ll uui. ka iimm ia i hauoli loa i ua k C Akua i hiue hemoh'le m»i a hoomaik a i nana loi l'pu no koia mau hana mana e [i .U »ani;Wi oia i ko ino. • ** c hok l ko konu) ana o ka poe ui uki > > lob% 0 A r ;»»neii , ua ihhi;i lakou ; i k. k ikou po ana * he naau haumia ko lakoii, i • j>iika ana iwalio , he naau hou ;j m maema( v . mea ll I a kt»mo o l\ reki>pe , ke k< i'si °p3« «iua iloko o i i rumi no k i li " ko!ia kuko haumia ; aka.ua ik i ko \u nele Anela ki.u , ua uhau n i koua (imauma. a u,i liina make iL.I»-. < 1 ka ike ana o kona in«\u hoa i h mai ai . he kali loa kona s ilok*> . ui v lakou iloko, a i ka loaa ana na 11 *' v r ho make ana la maluna o Mfrpapa I" kaliea'ku la lakou me ka uwe akn : ,jhele mai oukou , e ko Homa , no ka i: ua make ke keiki a ke Kiaaina ia A:> kltoā kaanaana. Ta nana koke ia kei-i ma ke kulanakauhale , a lohe o > :> 1 rone, holo ino mai <ua ma kahi e ;'• » ana ke kino uiake o kana keiki» a ! n ' j hāk i iko ana, ua lele ka hanu, ulupum khuhu a pane nie he helnma la, k. ia ia Aj;eneli , he wahine ihahole n w ahine anaana. he mea i lianauu» u< poino o ke ola an;t * a lioomaka 1V jggpiyP

: : i k.iili in;ii ai I k;m,i Inn i ino i hana'i \Oc no4«it %ar#iii>a ? lie ini'a liowa »»» noi k«n atoM ona ia oe? I a lioolohe !ialic O AMfti i keia mau olein o kne ma ia pane akuno: "Aolo wan o kau koiki; aka, iki koiia !' iiahawao-iio -kona niakau 010. O ka •00 i komo tsNa, ua lioi no lakon ine ka ilikiaoio ,f»dika mea, i ko lakou ike ana keianinu'HA pilia i ka nialanialam i, u i loonani lakoll i Moi kiekie o ka I.ini; ka, O kaa nki> iloko o k > lilupuni o kona mhu, malialo 010 i kuu Akua , ua nakemake ©lioopolio i kuu Viriuiiu> ana iolaila kooamake i ka Anola nāna e kiai uai ia'u. AlaiU, olcil<lWc Ki ;t;una ia ia ka lrn

mku iki ihu: "'E hoiluū n»;>i o<; i l\<" ol:i !n« ;. u kciki|ikc na n\o;i a |iau n.ui i i ! nvc ao. anoana ana a ino k;u» linna !iahoto.'"Pi|fc okii la o A'ii'ni li: "Aole •o kei » p;aratia : aka , i ikeūi a nani O kirifcEpul.ine a i ike lioi ko !!>>- na «I ponl o ka ]m>c e mal ina ana'inia* «puka oi> i\\,iho in.' k.i poi* lielepo mai meoo, i pule \v;>.ti, a loaa ou makfmāke. A, puka o «aho, kukoiiiho la o \< eneli ine na pa- ■ »alina haloiMi kn waimaka . na noi i ko>a Kpnlane e hoilioi ia lVi okope i kona •la, ka mea ililoi knpapan iuoino loa. A. kona wae puleani . ku mai he Anela ■. nai ka-laniman a hoal i i k;v men n.ma k.ma 'uleana. A,ola mai i.i, iuuki na i kukala kn oiaio, me ka i ana. Aolo he Akua 0 a<> ll,:t 1 ' ~n' ■' 111:1 ionua, ma ke k;<i a rr<a kalu liohonn , o e Akun O naKiri(iano wale no , ka Mea nana loa;iaia wale no ka mana a me ka iani; henwauhane hoopimipuni ko na'kua ii e hukt.||Ri ia kaī.'on iloko o ka liia'ln I i , lohe »a kahuna liooman;:kii a me ko | ikou poe, pii ko lakon leo a kiekie loa : B make ka wahine anaana . e inake ka >ahiojL(|ubolo e hoolilo nei i na kanaka mea wko me na holoholona i ka noo--00 oie. Ua kaiuiha ion ke Ki.miua i keia inau ?o ko»v« |p«kc , «o ka mea , ua ike oia na meā Appanolia loa iloko o Aueneli : ka, <w p?» w, i' kona manao i ke koi | ■ ale,- <*. M Jk..i>ma hooinane.kii a i'K k.i lakmi ; ua kmi wale i ka hnoo!o8%W»a i ke ia hopi , a lioi oia. | iefM» Kiaaina . o Apa- e ka inoa haoalal» nui, a e liooli i ia j »alok«. A|ta , aole i hoopa ke alu ia ia a kaftWate;ka lapalapa ma o a inaauei . ka olplKli iwaeaa me ka pihkia ole : ua pao i ke alii kekahi poe jiegana. ~ o kekahi poe , liomo loa lakou i ka irigino. A, piha nae oia nei i ka olio--1 , hai B6 i iiana Kpu , pei'.ei : » l'. knu .kua IMM-loa, nou wale no ka nani a| ie\.ka «febak>, ke lioon.uu nei au, a ke lililaai no i kou inoa no kuu lanakii aQs«£ilOTa o le>u-Kri>(o la kau keiki

l*UKitik.tlii , in,tlun;i ;> k,i pon hoonuiinoi--110 , no kuu l\olc ana ma kahi liaimiia ine kuu pauinaele 010 , no ka liooluolui i o' koia alu ina kou uliano , a ik • wau , lie elia ole u mr ka oluolu. » K lioon iniia l.ou inoa , e ka llaku , no kuu ike i ka'u nioa i ' 'iko ai o ike, in) k i loa i ka u moa i kali ai ; no ka paa i ko'u lima kuu inoa i alulia i ; o lioonani ia oo kuu |»uu\\ai , kuu oU-lo , kuu uhaiio a mo kuu naau. lvo holo noi waii ia "0,0 ko Aku i oiaio a mo ka mainwakolu , ka nioa <• uupiiui noi 1110 .losu-K:risto kau koiki nn na konoluria o na konokuiia. A , pau kana pulo , ua pio a pio loa ko a'ii, Aka , i ka iko aua o Apaso lio ma•maliua ka Inunaolo iwaona o kanaka , ua kauolia o uliau ia Ae.onoii nia ka a'i ; i ka wa o h.'p ii an i ka ilamuku i ka palii o h'i.iii , lio haalulu kona nio lio n:oa la , oia ka i liooliow::i > o m iko. A,i ka u.ina'ku i ka Maraliro mo lio inoa li o makoinako o 01010 ia ia : « lloaha kaii o kali noi ? hoaha k i uioa o kohi noi i kou lima ? o popolii oe i keia kino i ola ka uliano. I'. oluolu mai ka llaku nana i ao mai 0 lilo w.iii i opuwahino nana , o lawo m.'i i.i uma kona mau lima. ILanli inia no nae, a na kahe nui ke ki>ko o ka \ ii iuine a |»aumaele kona kino liolo okoa ia mea. IVla ia i inar.ilirei.i iloko o k;i liauoli d kona naau i ka la '21 o .īanuan . M. 11. 5'K». l a laweia koaa kupapau mo ka olioli nui ma ka aina liooiiina o kekalii o kona poe pili koko. Aka. ua hanaino ka poe :;e netile i ka liuaLii heie.a ua hailukuia o l.moi'oliana i k,i poh.aku . a ua papalomaia pola iloi o o kona koko.iho. Aka, i pilikia ole ai na kiiHiUno ma ka liana. ua hoopuiwaia nap;onetile o"ko olai, na ulla a mo ka hokili.ua mako kekahi poe, a ua holo ;;ku ko koona. l a noho kona poe m ikua o kiai i ka ilina i ko ao a me ka po. A, i kekahi 11. ikawa e pule ana ,ua ike lakou i na viri::ine he nui mo na holoku uula me na pohaku w;;iwai ,he loi nani mo na momi a me na (laimana, iwaena o lakou e hole ana o Auoneli me ka lanakila a nio ka nani , a he koiki hipa ioi kona keokoa mamua oko ka hau nia kona aoao. [*.• !\ti iho o A;;rnoli me kona inau hoahole . a ololo' nku i na m ikua , maiuo ia'u mo lie moa make la ; ai.a . o olioli pu oukou me au , r.o ka loaa ia'u ka 10/ nani ma ka lani, a no ka loaa a noho pu me ka moa a'u 1 aloha'i me kiiu naau a pau i kuu v\a ma ka honua. A.pau ia olelo . ua hele pu mo kona m.iu hoahelo. A. hala kekahi mau inakahiki,i ka lohe ana o konslantia ko kaikamahino o Kcnelalino i koia ikona, ho wahine keia i u ! hi ia kona kino okoa i na palapu, ua hoo ; pii iaia ma ka pule ana a omo o!o ola ia < ua mau hoi iailoko o ka iioho Yirigine. l'omaikai k pee make iloko o kō \