Ka Puuhonua, Volume III, Number 14, 21 April 1916 — O NA MEA E HANAIA NEI KE KAHUA O NA MEA E HIKI MAI ANA [ARTICLE]

O NA MEA E HANAIA NEI KE KAHUA O NA MEA E HIKI MAI ANA

Aole paha e hiki ia kakou ke hoohewahewa i ka oiaio o kela mau oielo e kau ae !.a maluna. 'O NA MEA E HANAIA f NEI KE KAHUA O NA MEA E HIKI MAI ANA." Pehea la e hiki ai ia kakou ke hooia i keia? E»a no ka pane; I ka manawa i makahehiia ai o Hawaii nei no kona nani, kona waiwai, ka maikai o kona noho ■ana, ua makaukau na poe i ike i keia mau mea e kaili aku ia Hawaii nei mai kona lahui aku. Aole keia mea i hanaia me ka puapuahulu, aki, ua hoomoeia kona kahua he mau makahiki loihi loa mamua aku, a i ka pau pono ana o namea i manaoia, ua haoia ae a noho oele ana oe e Hawaii L'\V<;:. Ka mua, i kā ikeia ana o na mea i hoikeia ae U f ua imi la» kou i mea e hiki ai ke hao me ka loaa ole ia lakou o m. pilikia e boea mai ana, no ka mea, he mea make ke kipi, aka, he men po lolei ke kipi l?.nakila, O ka hana mua loa, o " hoonawallwal l ana i ke kino ou e Hawaii* I ikaika no oe i kou mau koa a me na 'aliikea; i ikaika rio oe i ka waiwai, i ikaika eo oe i ko noho kuonoono; i ikaika no oe i ko naauao. 0 keia mau mea apau, i keia ua hiki ia kakou e ka lahui i i k?. aina kulaiwi ke ike iho he oiaio. I ka maopopo -in-i o rtnn mea, ua hoomaka na enemi ou ke kanaka Kaw*.i ; e )awe br; i keli mau mea $■" e oiohelohe oe Ka mua, aot'r re i haawiia mai i ka naauao e hik: r.i ia oe ke ; lxv i ka mea e h iki ; n : ? n a. O f t poe i kanaka :/■ < '■ \\Z kei--i r.oanawa ke hc<; . - an*, ~oie alii o ke au kah i nuho ?r:e ka loaa ole o ko H « mau He mau kiio e :*" a . . i nn mea e hiki mai ana. i'V mwu Uilo e ike ana o na mea e han.iia ana o ia ke kahua o na mea e hiki mai ana. A i ka ike ana o na kilo i keia mau e hlkl aku ana lakou imua o ko lakou haku alii, a o ka hoomaka iho la !a e imi i na mea e pale aku ai i? mau pilikia oi o Aole o ke kali a hoea ka pi!*hi' s ., aiaila, iml ka mea e p..*kelr ai. Ae, aole na kanaka T ī-.vui« * a y oia i keia mau mea, O >'< * :kr waiwai ole * kai haawiia . , oe e ke kana!:a Hawaii. r -*V, ia (tial oe i *» a iiiahiai, rrv I oieila :, % oK ko kakoa mau kupuna i ike v mau hana? A pehea la lak; ■» - ike ai, lakou i *'o aku ia lakou? Hookahi m kuU e a'oia ai ke kanaka, o ka lahu o ka lima a hana iho. Ina u\ heole e loaa ana kau, a imi

aku ana a hlki } ka lo • < ana.l Aka, o keia mau mea h ki wale| no e loaa i ke kanak-i niea i a'oia mai,- a o na mea a?AURO aole oe i haawiia mni. I ka mauawa i hn n/iia mai a> na aina i na kanaka Haw'ii!, ua haawiia mai me ni rp"a wale no oe i'kei.a mau c-;ina oo\ kekahi manawa poko!e loa, i; ka hiki ana mai o fca m?.r»a\v?. e; ialan mai ai ka iima o lakon | ma aole hiki ja oe ke au'a ihooo ka mea, a,ole i manaola nou ia aina. Pehea !a kakou e hik ai e hooia ai i keia mau mea? Penei, ua maopopo no aole ke kanaka Hawjui i ike i ka waiwal o ia mea he aina, a ua haawiia aku nae nona, me he keīkl liilii la me kekahi mea waiw?J oia i paa ai i kona aina, a i ka hele ana mai o ka me* i ike i|ka waiwai o ka hapa kini e paa aaa iloko ō ka lioia o ke keiki a haa wl mai i kekahi apana pai oelua keneka ka waiwaiio, ua lilo aku la ka hapa kini a ua loaa mai ka apana pai : holoo'ko», a i!or;o 0 efaa minuke mai, u*4 •pau ka apana pai i ka. m ia, a ua iilo aku nae ka hapa kini ka mea e hiki e kuai he kanalima pai holookoa, e pau ole ai i kela keiki ke ai no hookahi tr:ahmaPela iho la na apana aina o na kanaka Hawaiu Oiai, aole lakou i a'oia i ka waiwai o ka alna, ua lilo i ku pau i ke kuaiia no kekahi mau apana dala uuku loa, īna oukou e manaoio ana i keia c??ui hoakaka e hele e nana Iloko e n* buke kope o ke keena kope aupuki. Ua like me ka'u i hoike ae nei, [ua haawiia mai no ke kanaka Hawaii e no manawa uuku wale no, a leii va mai e kaiH hou .akj r lan k; ,v ou e .hoomaopopo, i ka mamwa mamua iho o ka haawi no na aīii ka aina, aHe e liik; leaa 1 na kanaka, a iku it-o k;\ - kou, iaa no ia iak-,u / 10-> ja iakou ma, nolaik», o kr: mai i na kanaka ke kum" e lo*a ai ia lakou ma. I ka liio ana o ko i.h'.a e ke kanaka Hawaii, aole oe i ' ike i ka wa wai ia manawa, kka, i keiajla ke ike nei oe, nae he aina i koe, uapuehu k' ? hulu 6 ka manu, I k;> nele aaa i ka aicta, ua nele k-ji loaa "'ana ja oe ka nohen kuonoono iik'?.. A ua ike no hoi k;:koi\ n kt* l;r,co'?o--no ke abnni loa* k-« wai. Aole ol i niiikee*^-eu* e lona ka, waiw m" o Ii)o oe i n.'ia kiT? ■ U-> hike; 1 ! pm': \ n ol M!;I, i 1 M '' i Vr kun i U \ ■ : k i \ h--.:* * • 'n' ,\ o ' .. V'.; I kr. : ke :x v iu r- 4 U3 i'- ' '"*a /B' * .* i kn Jroy .»'TiO V ' - k" 3 tTv\* ? f k"> i o ?:.i noho ali'; a f, ne ke h h t ka o ka in'ilhaKi ua k-Ie

aku no 'e ke' kanakp Hhwaii e n»hunoia oe iho. Ua kokua' i na haku o me r.a koi <■. iakou ina, e hoepau n& ko-i, no ica rxiea, hs hoonui liioi Ike ke ka i.ika naiiup-) ke pau ! io ne'i p..ba ke daid i kaia poe . kanaka noho vjale iho no, kokua la imihaia ma,']a i N hoopeU io ia āna o na koa, k<pi lakou la ia ,oe, a |ao kg_u__::sla_L-4ia poīs<->-kaua, arrie kou hupo aole i a'oia i kela mau olelo . maiuna ae 1» } "0 NA MEA E HANAIA NEI KE KAHUA O NA' MEA E HI&I MAI ANA,". ua holoponp ka lakou !a kipi, a ua iilo aku la kahi hipuu i koe a nele loa iho !a oe e.ke H?,waii. . | Aole e hiki ia k?,kou ke nele, ka ike ana i keia enu i kau mai maluna o kakeu na' kanaka Hawaii o keia mau !a. Ua nele k?.kou ma na ano &pau.j O kahi hapa hea la o na aiea i paaia e ko kakou mau keia e'paaia mai nei. e na kana-' ka Hawaii? Ma ka'u koho aku' oh hapa 'iwakn.iua pah'a, a i ' 1 ole ? rr v ?Jalo iho nj paha. j Ma keia wahi ke ku nei nia-, kou. 0 ka nele ma kekahili-: ma a o ke ola *Jkino maikai nae| o kakou ma kekahi aoao. Makekahi aoao pu iloko o keia ne-, īs, ke ku nei kakou na kanaka, Hawaii ms ka ioaa iki o ka: naauro e ike ana i ka maaao o. na olelo maluna ae,. o ia hoi! keia, ua ike io kakou, o na mea; .e.Jianaia nei o ke kahua no ia o , na.mea e hiki msi an:u Ao!e no ko kakou n.eia ana, e ku ,cnau kakou np ia nele, aole ioa. Ina | ua ike kakou i kahi o ka piiikia •|c hoanoe ae kakea i ka kakou | m:<u luiaa. j Kii maa, lilo ka nele i mea' je koi m-:i ana ia kakou e »imi, e uiii, e imi, a e malama i | na n;e-3 e loaa mai ana. Ina o |kaaina ke kumu e loaa ai ka ;t?oho kuonoono ana, e kuai aku ! kakou i na aina" e loaa ana me ina niea i leaa ia kakou i ka imi ia. A mai-Kahi aku i haule ai ko kakou mau kupuna e hojmaka kakou e kukulu hou : i:a mea e lilo ai kakou i mea ohohiaia } i mea makahehi nuiia. ! Ke manao-nei ko -makou mea !leālwu o ka HUIPUUHONUA, ke ahnui e loaa ai keia mau 'meu \ hooleiia e ko kakou mau kupuaa. Ao!e na kakou ko k\kon nele ana, aka, no ka hupo mai o ko kākou mau kupuna a ko kakou eaau makua iho n.i, .nk-i, ke li!o io kaken i j,ee e s v 'an« no ke -kokua unn ; - i kekahi, aole wale no .. i ; k:\lepa t aka, ma aa fs , oh n* mea e • . v 'iaiu-io i\n j o.na ia kakou, e V .> .fkt ? no kakon l ka hu», i *?. ia k xkou]e ike mai ai i ? kr: $ Ua kukulnia keir\ I'HUI r o k i pono ou o ke kan<v I ka Btawaii. B hoao ako ana tu nua<mv.l o keta *Ahahui e hoo

r:aauao i na keiki 'H e'.ike me. ka h'iki. "E~ ho.-o ' aku ana k-?i .Ah-.aui t; kok-a i na kanaka H-aw: 5; e i].\ - ilpko o na hanh kn'īipa. la vii > waiwai :a p/'« I:aa';k"B g xw- aina ■e? la ce e Eawaii i ' a'o oleia ia m- -~ Ke hoao ' t.si keia Āhihni e wa--21: a ou e ka 'niee. i p«Uv hd wale keu noho-āaa, ma^ke—khto a ma ka uh&ne. Ke hoao nei keia Ahahui e lilo na kaa;-ka Heiwaii i poe e maia.-na ana a e hooma.kauliiana. Ina ua lilo k:ikou t na kanaka Hawaii i poe e ike io ana i ka pilikia i i:hi iho maluna 0 ka:kou, alaila, ua kakou, no |ka mea, o ka ka mea i ike i ka poino e hoao ana oia e hoopa- ! kele iaia iho. Nohila, eka La- ! hui Hawaii e huii mai e kokua i n:A manao 0 keia-Ahahui, e ko- , kua mamuli 0 kou komo ana 'malaila nona. E_haa\vi mai i 'na d ila e koiia aku uru, ia oe. ' O iVd poe keiki ole ka poe e 1 pono e Hio koke i. lala no keia ■Ahahui,noka mea, e lilo ana .na keiki a ka mea ke'ki i poe jnau e kokua, a ko maudala kiJci wale iho ne, i ! mea e waiwai oie ai. E1 :s ka- . naka Hawaii, ke manae nei keu aole he h?na i ku- ' kuluiaeko kakou iew kupuna , i oi aku ka waiwai mamua 0 han?. kuk'j!uri ■' •; ka ;poe i komo iloko a keia Ahahui. j A ike kakou i keia tnau e ikuieulu ar:a kakeu i ke &shu* o jna mea e hiki mai Ke ku- | onoono 0 ka kakou mr,u kelki; Ika waiwai, ka naauao; ka. hili,'naiiaehuli hou ana ke 210 o ,'Haweni iluna. ! ■ KUHIK r; HIPUUHON e4. ■ Ua loaa mai ka hepenn eka lanakila 0 ka paa bātol:a o Likana Eliwal, niamu'i eka lo a . ana niai 0n? helu b loka o na jwahiapau. l"a ikein, ka haule !o ka c?oao oke Kiaain?.. Aka, ;me he 'la, he hookahi no hji a • lakou Moho Peres ; de:.u i ikeie i keīa wa. O na kul&" i .. e ;:e o ioko nei oka aina m* r a Komike, ua holui pau o Likanr. Ua ikeia ka waiwai nui o ka h uia hookapu Waiona, mamuli 0 ko ka Emepera 0 Rusia • 'ioo k:ipu ai ike komo -ma 0 k r.i 'mi iloko o kona I:<hui ku'. 1 immuli 0 keia k%ui-ei. ! Ua h:jomahuahua henia ae na I pomaikai; loaa ako i ksr .:upuini iku ka man-iwa i ha!;\. ' kono hou mai ik: 0 «;ir. ame Mrs Fre ;r arue k k u k*mahine i ia a o keia kuhmakauha " o a • ■ :haaha?, e Uwe mai i u mau huamo.i o k-?.o ::=■.■< *.si 4 Easter i kei i 1-0-kA'" ■ ne> ; Apferlla'24, ni ; u:-3 ; 1434, r e S:!r !- .. Kumiu a e : :ko.» mi ka h.\ s k: ' l ma r.awa e kai !ike ai a -:: > ■'kaauwih.