Ka Puuhonua, Volume III, Number 38, 6 October 1916 — Moolelo Hoonaue Puuwai No ke Kauna ROMANIA. A i ole O ke Aloha Kumakaia. [ARTICLE]

Moolelo Hoonaue Puuwai No ke Kauna ROMANIA. A i ole O ke Aloha Kumakaia.

Kahaoia e Iniki Pt?tjwai. MOKUNA II. " *. ■■ I keia wa au i kookoo ae ai me ke kupaka ana me ka ikaika, e ka ana i ko'u mau lima ma 0 a maanei, oiai hoi e hahau ana na wawae me ka hoohaalu ana hoi la loko o ke keena a'u e moe nei. Ke nana ae ia !a no o ? u naau maka i ka Makua Moneka e kalelē iho ana ma kuu aoao a e nana iho ana ine na maka kaumaha maluna iho o'u. Aikeae īa no hoi au rka l alohi ae o kekahi ke'a dala. I ka manawa i hoani ae ai maiuna o'u 1 ke!a ke'a, oia no ka wa i Iilo loa aku ai n ko'u mau noonoo i ke au a ka hewahewa me ka maopopo ole o na mea i hanaia mai maluna o'u ma ia hope iho, (Ma keia wahi i hoike ae'a'i o Marie CorreI li, ka mea nana i hoopuka i ka moōlelo o Ka Halē o Romani. Ka moolelo o UenedeffS f a me kekahi mau moolelo Italia e ae e pili ana ia'u a me kana huakai hope loa, oia hoi kona huakai hooiuwa; he eono wale no kino kanaka i ukali aku me ia. He mau Makua Moneka eha a me na kuni meaala elua.) Iloko o kela manawa a ? u e waiho Ia me ka hoomaop-:>po ole ae, me he mea Ia i ka'u e ike la 1 kela aia au iloko o kekahi haawiaa powehi wehi a naaupo e hiki ole ai ke ike ina mea e hanaia iho ana. I keia manawa a'u e moe ana, ua ike aku la au i na mea nani o ke aupuni pahaoao o Niolopua i ka waiho mal imua o ko'u mau maka. A ke ike pu la no hoi au i kela wa i ka iiaholo ae d kekah: mau anoe i ka pipii ae maluna o'u, a e hoholo ae ana hoi kewa hi poe Iehulehu o lakou ma ko'u mau maka. Eia nae, aole.loa e hiki ia'u ke pale ae i keia mau holoholona liilii me na eheu loloa, oiai,] aohe hiki ke onioni %e. Ke ike aku la uae au \ kekahi helehelena i hele a poopoo na maka e hakapono mai ana ia'u, a o kona mau lima'ua hele a koe na iwi, e' kikeo mai anu e loaa mai au me ka hoomaka'u-l ka'u pu ana mai ia'u. O ka hope paha keīa o na mea i hiki ia*u ke hoomaopopo oia manawa! a hiki wale i ka manawa i hoi hou mai ai ka uoonoo aokanaka iloko o ko ? u waihona noonoa. MOKUNA III. I keia manawa a koV noonoo aokanaka i! koi hou mai ai, ua ike ae la au me he aka-ku la | i kekahi ao ulaula, e like me ia e ike ia nei i ka manawa e napoo aku ai o ka La i ke Kau Hooilo. Ua ike aku la au maiwaena mai o kela ao nlaula kohu koko i ka oili ana mai o kekahi pulima nui eleele a iho pololei mai Ia imua o'u;J tsa kikoo mai !a ia a kaomi iho la maluna o kuu ; hoapo. | Uumi ae Ia ia i kuu puu (kania-i) me ka|

ikaika me ke ka!e!e p.īii ana iho i kona- ' k-iko i like me kekahi pauku hao nui : kaūia iho mao'u. ; ■;;; v ■ Ua b<pao ae la au e uwa me ka leo noi i 'kela Manawa!, me ke kupaka ino ana ae, aka, m*muli ok f ki ri.ahii loa o ke<a kaomi ia ana iho lri, ua hiwen ak-3 Uka ikaika oui ame ka ikaika ;-\va leo nui ae m/.i a'u aku, a aohe hoi hiki ia ? u ke hana ae y koe wale no o ka waiho Uo peia e kupaka ai. i Ke hoao ae la no hol au e hooiapuu I kuu kino ma, kela a me kei-.i aoao i mea e hemo ae a? la hoi itiai kela mau umii ana, eia nae ua liīo ia tnau hoonahoa ana ae i mea waiwai ole, oiai, aia ke o kela lima e kaohi ana ia'u ilalo ke umii la ma na aoao a pau me ka malele ole ae i ko'u wahi ikaika. Aole au i haalele wale i ko'u kupaka ana ae i meae hemo ae ai mai kela umii ana, a ke Ihopikaika mau la no au i kela a mekeia manawa, e hooneenee mau ana i kela a me keia iniha a hiki i ko'u lanakila. I kela lanakila ana o'u i hoomaopopo pono iho ai au ika hoi hou ana mai oka noonoo aokanaka iloko o ko'u kino. Ia manawa i ala mai ai na hoomanao ana iloko o'[u, me ka haawi pn ana ae i ka hoonani i ko ke Akua Lokomaikai, me ka ninau pu ae me ka maopopo ole: "Eia la au ihea? Eia la ihea keia mau ea polopolpna i hoea mai ai? A heaha la hōi keia ana pouliali? Eia la au ihea i hoonohoia ai ma ka honua nei?" I iela manawa i komo liiiii mai ai na hoomanao ana iloko o'u a hiki i ko'u hoomaopopo ana ihc| i kela loaa ana o'u i kekahi ma'i. Aia wa pu no hoi au i haupu ae ai no ka Makua Moneka ame ka ona oka Hotele Pietro, eia la l'aua ihea? Heaha la ka laua mea i hana iho al no'u? Ua ala liilii mai keia mau hoomanao ana a hiki i ko'u hoomaopopo ana iho, eia au 'ke moe nei maluna o ko'u kua ponoi a maluna hoi o kekahi mea oolea. Komo pu mai la iloko o'u i kela manawa keia mau noonoo iloko Pehea la hoi keia po.e i kaili aku ai ika uluna mai ko'u poo aWii;?/;v^; 7 . ' I kela wa a'u e noonoo nei no kela mau mea, ke ike la au i ka maule oke koko e holo ana iloko o knu mau aakoko. Ke ike pu h no hoi au i kela manawa i ka hiki i kuu mau lima ke hooniaopopo me ka pumehana ana mai. Aia hoi kuu puuwai ke haawi la i kana mau pana ana mē ka. ikaika o ke kulanao ke kanaka ola maikai. Aka, ke haohao la nae au i ka mea nana e alaaM nei i ka hiki pono ana ia'u ke hanu maikai ae,- Ke akenui loa la au e loaa na e i oluolu. Ua hoonioni ae la au i kuu maū lima a pa ae la ia'u kekahi mea oolea nanā i pa-ku mai iho o ko'u hoomohala loa a a aku i ko'u maulima. lie mea e ka puiwa a me ka weliweli i ka holo ktke ana ae oka noonoo iloko o'u, ua kanuia au; aua kanu ola ia hoi. 0 keia halepaahao pa'pa a'u e paa nei, oia no ka pahu k•> papau. ' 1 ' \' ;:v I kela wa i holo koke ae ai kekahi nooneo ulnahewa iloko o'u e like me kekahi Ho wahine pololi ko ka hoohana aku i o'u tnau lima a me kuu mku maiao no ka uwau ana aku I ke pani papa i weluwelu liilii. ua; hoonee aka la au i kuu mau kipooljiwi a me kuu mau lima, e koo ae ana 'iliina; o mea nae i loaa mai ma Ia hana ana, he neo ia a me ka waiwai; ole. I keia i ilu meii ai ka iaalua wek\ iioko o y u me ka enaer|i, oiai ko hoomaopopo ae ia au iloko o kelaj ma|awa he oi loa aku ka nuikai oka make alna ae o keia mau

iieiawina a'u e ike nei, eiai, eia au iloko o kshi haiki, Ke hoomaopopo h aii i kj'u ikaika a kē-pu ae la kuu naau joaohi e hemo ae mailoko ae |ko i-.ua mau 'makalua, | Ake huai ae la ke koko ma: loko ae o'u k-, a rne aa pukaihu. He kahe iho ia na omaka hōLī rmi kau iae iho me he hau ia. Iloko o kela manawa, ua hoomaha iho la 110 ka hoona ana ae e hanu, Oia ka manawa i ulu hou ae ai kekahi manao iloke o'u me ka emoole loa no ka hoao ana e hakoko aku i keia pilikia no ka wa hope loa. Ua hoakoakoa mai !a au I ko'u wahi ikaika iki i koe iloke 0 ko'u mau lala a hoomaka akn la au e hooke ma kekahi aoao o kahi hal@paahao ololi a ? u e moe aei. ! A iloko oka manawa pokoie ioa ua naha io aku la, aka, ia ? u nae. i hana aku la i kela mea a ko, ua ulu hou ae la iioko o'u kekahi manao hohewale, nana i 1 hookomo mai ka maka'u. a me iloko o J u: | No ia maka'u ame ia weliwe | ii, ua hoemiia mai la au e keia noonoo e honaku ana iloko e jkuu houpo me ka lele o | -'lna au eia iloko o ka lepa * ! kahi i kanuia ai, heaha iho Ia Ia ka waiwai o keia wahi ana ■iho la i ka pahu kupapau a hoo'komo mai i na mookuahuluhulu i hele wale a ka-ha ikaai i na i iwi o,ka poe i make mua. Na 1 mooliilii hoi na lakou e hoepiha : mai' i 6'u mae? maka a me kuu waha i ka lēpo, ka mea °"hoi jnana e hōohaman mai ia ? u no 'ka wa mau loa. J la'u nae e luaieleia ana e keia | noonoo ua holo hotj ae la he jnoonoo hou iloko o ko'u jka mea hoi nana i hoolilo ae I i kela manao nup he mau : noonoo olalau wale no kela o 'ke ano pupule. ( No keia mau mea, ua akaaka 'ae la au me ka ieo nui, he aka,aka i like loa me ko kekahi kakan?ka e aaeane aku ana | 1 kau wahi oka make, oiai, ke .ike la au i kela m.anawa ua hiki ; !oa ke lumu ka oluolu loa. - i x>iolaiia, ua hoopau loa ia ae |la kela manao mak«t"u mai a'u I «ku. Ae! ke een oluoiu jke kouio la iioko q*u ma ke j kahi wahi, a na ia ea i hooika|ika hou mai ia*u, e like me ka'a Ie , hoomaopopo i« i keia mal^awa. ■Ī -

Puaono, i noho ai' na Komile o "o'a.aoao. elua, mawaen?. o ka Aliahiii a mr. na Limaknna Uniopa; •. ot.a olelo malepa ae k;ai;fc'*mai ! ioia ibko o ka hak4irai ? a ua paa kola a mc i keia maluna o.'.'.!ropa ' mau manao iho, A h« hotA rx:*bope ihn, ua noho he Aha a Agena o t>a Bui Mck'.:thi n:e ke paoiia o ka A o k?\ hopena e pili una ina koi a ra 1 ini ih a o a > ao.be' h n a i i o a a m a i ma ka lakon tr,au kukaknk*-* ana. Ma ka L' ral:BOo ka -auwina la, ea kono aku na Korr.i?e o aa pee Kalepa ina Luna Nui 0 na Liniāh'ana Unioaa ma kekahi halawai kuikawa, a o n* mea i appnoia e na Komite ma ka aeao o ua poe Kalepa, t)ia iho keia ©alalo: "Ina e hoi hea ana na L!rr.ahaaa Uniooā i ka hana i keia wa, alaila, ma ia hope akn e noonooia §i t,kon m&u koi no ka hcopsi ia ae o ko lakou ma* uk v { ? nie ka ole." "Mainuil o na kumu, ua haalele aku i ka hana me ka waiho ok aku i ka lakou »au koi ?> wahi a ka Lunahoomalu Gald o keia mau halawai kakakuka ā na aeao elaa i malamaia. Ua olelo ae no hoi ka Lunahoomalu Gald, <c ina aole na Limahana Uniona e hoi ana i ka hana, aole ie* he wa a «a Komlte ma ka anao o na poe Kae hoololi ai i ko lakou manao. Ke hiliaai nel aia no he mau maoao paipai kupono mai ko lakoa msu hoapaahana noka boao sna ako « maliu mai no ka laweia mai o kekahi mau hopeaa Eoaik&L" Ma ke noi a na Luna Nui o ka aoao o na Limahana Uniona no ka wa hope loa no ka lakou haina, e waiho mai ana iia Komite | ka lakou haina ma ka hora 3 oia auwlna la, a ua aeia mai ke noi. Ma ka hora 3 oia auwlna la 1 hota ae.'ai na Luna Nui o ka aoap o oa Limahaaa Uniona a hoopiha ee la i ka rubDi o na poe Kalepa no ka waiho ana aku i kt Inkou paoe me na haioa. O Jack Edwardsona ke Kakauoleio o ka Hui Uuioea o na Luina ka a nana i waiho aku me kela mau olelo: "O na poe Limahana llniooa e kupaa ana no lakou maluna o ka lakou' mati koi a hiki i ka wa e heopii ia ae ai i ke .40 keneta o ka hora a he .55 kenela no na hora oi aku." O keia ae !a ka pane ma ko na Lio3ahana Uniona a ke ku mai la no hoi na Komite o na poe Kalep* ma' ko ia-| koo aoao i elua ao dala o ka la! e hana au ' Mi ki auwina la o ka P:»kahi nei ua hoike hou *e no o Meia John C. Lane i kona sx*a 1

n.*o imaa o J. fe, o ka Hui Mokuail mamuii no o korj& m'3ike«? i ka poeo kaolike o n-i hakuhan?! a ose na lienahaua, wahi ana: ""O k?i mea wale no e hoopaa ia ai k»ia eiiau, :;!u.ica. l ' ola no! ka laweia mai o kek.ihi fcau mea loa eniiwaeaa o na Limahana ĪJniona » me oa 'Hu! Mokuahi no ka htkou rij (o'elo hooholo hop« h.^. t oia hoi ke kohoia an-i he ekelu ka&ah* o kela a gae'keia a na! keU poe eono loho afeo i k<sj lakou hiku a aa keia rnau komi-' te e nooĀoo, a o ka lakou olelo| helo oia no ka uwao ia anā o J ksia mau oluaoa. ui maka»:- 1 kau loa na Luna Nui 'o na Li-I mahana Uniona e wa'iho aku. i ka lakou mau koi ma ka lima o keia mau komitf." j j O keia ae Ia ka mea naoa e| hoike mai i ka no k«ia| mau nioau e weheia ka puka,' a i ole, e paniia ao. ■ Ina oae. e uouhiia ana na koi pau, aka, i o ka lakou noi o .40 keneta o ka hora a he .55 ketieca o na hora keu, e haawiia 'no mamna 0 ko Ukou hol ana i ka hana. O keia ae la na meā i hoikaia aku 1 ka Meia John C. 'Lane ma keia kakahiaka e mau «lele elima mai na, limahaoa aku. Ua hoea mai he |mati elele mai na limahana m'ai ma keia kakahiak* no ka linau a.na mti iaa paha aa loaa mai ia'o man olelo e pili ana ina limahana. Ua boole aku ki Meia me keia raau olelo: *■ Aole o'u kulēana ma kela mao mea, aka, ke hauoli eei nae au e haawi ako i ka'a kokua ana ia ouloe, e like ene ka hiki ia'u, iwaena o na Lt na Nui o na Hui Mokuahi. "Ua oielo mai na ia'u," wahi a ka Meia, p ka make ana o Charles 86n," ke Poo Mui o ka Hui &vidoa, ua ae mai oia e lawe a noonoo no bt hoomahuahua bou ana ae i ka uku o oa Limahana, aka, l kona make ana, ao!e loa hd wahi mea i noonoo hon ia bo ka hoomahuahua uku. A i'keia wa |e ku eei makōu a hīki i ka aela ana o ka makou hoi.^ Ua hou ae ka Mela, e uouhi no na limahani i ka ]akoO mao koi i ke pa?ifkuia o oa rwa ke loaa mai ka uka kaulike maoli, e hoopaa »a ai' na pouliulia a me na ao haklumakuaa, a makou e hilinai nfci aia ka makou mau huahelu imut o na Agena o na mokuahi. Eiaawi! mai ia makoa ina uku mahuahua, aole hoi o kela iwahi uku o 20 makahik! i nei o )'s2o o ka noho ana o ka la. | ) Ua o!e!o ae o Frad Waldron ma keia kakahiaka, 3 ke!a .40: ;keneta e keiia nei no ka horaJ oia ke kumu no keia wa lolhi* 0 na 'imahana eia lakou k^:

hoo'ilo nei mk ru kuniufet3ai kie-' kie nō n:« ineaai. Lia. «fo i/u [be mana, e haawi koke no au i kela uku o .40 keti«sa o ka hcra haoa. M* ka wa eku rnai ai ka Akau Nui, s izu ao!e 1 S'o3w ns bocpooq.& ua. .ra:iwacna_ o os. Lieaahao:*, alaila', t hele aku ūō siq a ohi i, mxu k?-nskA % nki2 aku i ko'a uku* penoi e !or<&-mat Dti. Ika !a Poalu* nei i uik! olē uīi iaw limah«nawawahi ke koiao viku iloko o k&hi oka hfen&' i lāweiei īii4i eaa kua'hi raa ka ho ana, a panee hou ia ake e na kacska akaawale mai ■kauwapoaku, ana ke kaa'hl hoi i lawe aku a lu i ua poe nel ma Kapalama, raa ke alanui Waiok.iinilo.