Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 69, 22 May 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

* MOKUNA VII. KO KE «KAKUAI* ANA I KIXO HOO. Ua olelo ia ina e hoi mai kekahi poe uhane, me he makani nui ikaika la ka halulu, -pueha' llilil ka leha o kapuahi, naka ka hale, naue ka honua, walawala lillīi keaame he Ilma kanaka la, a he oaka ana la aka uwila kekahi, a nui wale aku ke ano hoailonu o ka hoi ana mai o ka uhane noho. O ke ‘kakuai 7 ana o ea makaaīnana, ua aneane aka no elikeme . ■ ko na: 5 iiī. Ina o Kalamalnuu ke akua moo i ‘kakuaP. ia ai, e lilo ana . kekahi kino i Mano ma o Kamohoalii la, i kino pele ma o Ailaau la, a e lllo ana i. mau kino o ha -ouli o ka te.ni, xaa o Kokauakahi la, ke poo Aahiakua Pueo i lele ma kona mana :* ■ iioko oka lewa. A ma keia ano i . .puka mai ai na āno kapu hoolaa he lehulehu loa. • KE «KAKUAI’ AJCA E LlIiO I MANO. Uaanalikeno na haua ana me ko ka Moo, koe wale .no ma na mea i hoooiakaukau ia. Oianokapuaa hoali a me ka puaa mohai kaumaha, 0ka awa hoall a ihe ka awa kaumaha. No ka puaa hoalia meka - "awa hoaH, aole ia he mao.mohai ai; :/ •' he mau mohai hoali wale noia na ke akua. O fca awaameka puaa na mohaī makana ike akua no ka hoolllo anai ke kupapau, A makaukao ia mau mea a pau, a waiho 1 kahakai kahi e kokoke aku al i - ka Mano; alaila, pnle ke kahn mano, e kahea ana ina Mano aumakua; o ■ - ka pii mai la no ia ona Mano. Ua olelo iaaole no i kana mai aa mea he mano, mai ke nul aka liilii ke nana aku. Na ke kahu f: . mano o ka Aumakua Mano i make- , make ia, ika puaa kaawaa me na ,X' . ’ mohai eae be nul wale i hoolakoia; . . ; alaila, hoopili akuke kupapau me r > ka Mano, ao ka nalo aku la no ia. * Hoiaku Uolkekahu mano me ka ; ; poe nana ke kupapau ake koa, ho- ‘ .. hola ka papaai, a kaumaha aku iua aumakua mano nel ma ka pule i ka » ; awa, a pela aku. Aī a koe ke koe- \ - ha, kioia i fce kal, a pan ae la ka > : v : : - hana. Pela Iho la ke ano o ke. ‘ ‘kakuai’ ana a.lilo i mea hoolaio ia e ma ke ano hoomana, a mal keia aku i loaa ai ka unihipilL KEKAHI MAU AKUA I HOOMANAIA. y ’ - •• . . O Kaneulupo kekahi akna. Ela >> . na mea kapu i hoolaa la nona; oia :’ka Moa, ke Kakalahooulu, ka MoV i moa'waa. He kapu na mea a.pau i teia, a °te © a 5 ea 7 e iba uahi oka v Moa, a mea © ae i hoolaa la. Ua : . olelo ia, ina e loaa. kekahi o keia r poe ika ma’i hoopai, aole ka eola *£ 1ke kauka, a kahuna e ae, ke.ole e

. MI ia ma o Eanealapo la, a he paakiki loa.ke hai nie ka ma’i malihini e iaa ka fiva a pela aku. O Kaneikokala kekahi, tie Mano kanmīaa ia no Kahlkinuī, he Kokala kona l’a kapu, a ua.kamaaina ko laīla poe ia mea, koe ka malihinL A ua pilī no īke Kokala lauhala, ina e ; ike lakou 1ke Kokala a uahi paha, e holo ana lakou xoa kahi e loa, me ka al ole I ka ai me ka i’a.i kuhlnu ia, o pau ika make Oaolelo nui ia oia no ka maikaī, ina eanake ka waa i ka moana, a he mea plli aku kekahi iloko o ia huina, nana e kalokalo ae, o ka hoea koke mai la no ia a lawe pu i na mea a pau loa i ka aina me ka hookoo ole aku i kekahī mea. O Kukauakahi kekahi, he poo akua nui 1 hoolaa ia ma ke klno Pueo, a he mana kona. Pela ka oleloia, ua nui ka poe pili I ka Pueo I hoopakele la mai na wahi pilīkia mai, o Lonoklnau, Kapoi, Papaa, Kapehu, Kahīuka ā pela aku. O Kapaepae kekahi ma. ka | o Pailoīo, ma o ka naha ana oka waa. Ua pau aku ka nai ika make a koe oia, na Pueo ī hoīhoi iaia i ka aina a pae i Kapaakea, ma nae iho o Kaunakakai. He hookahī. ao me hookahi po o koua au ana, mamua no ka Pueo e pai ai Ika puukai, maiaīla aku no oia eau uī, pelanoa kakahiaka nui, pae oīa luka oka aīna, manao ke ola u ka aumakua Pueo. • - Eia no hoi kekahl mooleīo. Ike au o Kamehanaeha IV. holonul iho la o Waiha maluna o ka iio iloko o ke kulanakauhale o Honoiulu, be la 31 ia o lulaī, eeiai Waiulua mai oia, aua hopu la oīa a hoopaa ia. He mea maa 'mau hoi ia no kb na kuama poe ka hele ana maī ike taona nel a hui pu i na lealea hauoli oia īa. He kalkamahine opīopio oia, a iaia e uwe ana, pulwa ae la oia ike kipaīpai a .kekahi mea ma ka puka, a ike aku la oia ua hemo kapuka, ao kona puka aku la no ia mo ka īke ole o ke kiai, a na ka Pueo no ko alakai a hiki i kahi o kallo. Kauaela oia no Waialua ka pahu hopu. Aole £ pau .