Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 104, 25 July 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

MOKUNA X. No ka Make ana, a me na Haūa a ka poe no ke Kopapau. Ua manaoia, ina ka e kane mai .. waimaka oke kupapaa, alaila he waimaka aloha !aj ainaeluai mai, he ai, he wai, a aweawea koko : paha, aa nui loa ke aloha o ka mea make i ka poe ola, a ua malama loa _ ia kela mau mea e ka poe e ola ana. I kā make ana, hele mai la ke kahana aamakua no ka hoomaikai ana i ka uhane o ka mea i make, 1 noho pu ai oia me kona mau auma- ■ kua, ma ke kalua ana i wahl puaa uke, a i ole ia he wahi moa paha, a pāinaihola. He kahunapiliohana : no vjkeīa i pili i ka lalanī anmakua v hookahi, aole pono i ka mea e. - v Ina he kupapau i aloha nui loa ia, v nā ialoaia, ai ole, na holeholeia jia iwl, auhau a malama loa ia, a o .v ■ ka nui o ke kino, he pelamanaku ia, ; >;.īawe ia ā ka moana kai uli kai lipō- : lipo e nalowale ai ka aina, klola, me ; v : ka nāna hou ole aku i hope, o lana : hou i ilikaL - f. 'He nui wale na ano hana a ka ■ poe ola uo ka lakou mea aloha i :'māke, mai ka wa kahiko loa mai, ■ āoie e hiki i ke aloha ke kaohi pee - V maloko anaka waimaka no la hoi :; e hanini maielīke menalahui e : A ia no a olo ka pihe, kaa ku--makena me ka uwenui ioame ka - pāumako a meka mlnamina nui loa. 7 lia;fculama iā a i kela wa. kekahī poe, ua hookil i ka aī, ūa.klkepakepa (manewanewa) i na

lauoho, ua kunīkuni i na III i ke ahi, o ka kuī ana i na niho ke kakau mo-Ii ana ī ka III, a nui wale aku ke ano o na hana kumakena a ka poe ola e hana aī. 0 ka oi loa aku Ina he alll no ka papa alli kapu, a he alii moi ai aupuni paha, alaila, e moepuu ana kekahi mau kahu me ua alil neī i make. Aole nae he kanoha muana ke alii make, a na ohana alii paha e ola ana, aka, na na kahu a iwikuamoo ponoi uo o na alli, penei. O kekahī poe kahu, aianoi ko kuaalna kahi ī noho al, aole i aiaku i ka k:e alii waiwai a me kana loaa, a I ka lohe ana ua make kona haka kauoha, o ka honl aku la no la i ka ihu o ka wahine a me na keiki me ka hai ole aku i ke kumu o ia honi ana aku. O ke ku no ia a hele me ka makau ole i na lil a komo ī kahi kapu laa loa oke kupapaa alii, u komo ma ke kowa o na nha a moe iho la. Aka, ina ike a aloha ka hooīlina o ke aupuni, a i ole, o kekahi o na alii kapu o ia lalani no, na lakou puia kauwa, alaila, ua hooīe ia kona manao moepuu iaia iho me ke alli, aka ina Ike ole ia, alalīa, e holo īo no ka lino kaawe a na ilamuku a me ka iwlkuamoo e noho pu ana i ke alo, a o ka make io no ia. Aole no e pakele ana na ilamuku a ae na iwlkuamoo poaoi i fce alo o ke alii mai ka make ae i moepuu no ke alii ke ioaa ole ka moepuu mal kahl e maī, a ma kekahi ano e ae paha. 0 ka noho kaulillii ana o na kahu a Iwikuamoo o na alii ma na kuaaina, mamuli no ia o ka hapaī me’meue loa 6 ke alū 1 kekahi a hapa ka manao nul ia o kekahi, nolaila, hoohalahala iho la a hele aku i ke kuaaina, e like paha me Pakaa ko Keawenuiaumi iwīkuamoo ponoi loa. Aole nae o ko lakou haalele ana i ua mau haku olii he mea īa o pau ai ko lakou aloha ī ke alīī. Aina no e iohe lakou i ka oleio ino ia o co lakou mam hakuka moi hoī nona ke aopuni, e pau no i ka luku la ko ke kuaaina poe e hana ana pela, me ka manao ole la he wahi kanaka ano hemahema keia no ke alil maī. 1 ke kaa kumakena a naauauwa ana o na lii a me na makaainana o ka wa kaiiiko nokealil make, he wehe kahi hilahila, he wahi poo malo ma ka puhaka o na kane a kuwelu ma ke alo, a he wahi kuwelu no hoi ko na wahīne ma ke alo, a olohelohe wale no ke kino maīluna aialo, a he mau hana hilahīla e ae he noi wale i ka wa kumakena aloha no na kupapau alii nul o ke aupuni i alohaia. Koe wale no ka hooilina o ke aupunl a me kana wahine, kona mau pokiī a me kona mau alii al alo ma ke kumakena ana. Ua hookaawale loa ia aku ola ma kahl mamao loa mai ke kupapau alii aku, no ka manaoīa ua hanmia ia aina ī ke alii make; aia a pau ke alii make i ka ialoa la, holehole ia na iwi (holehole ia na iwi) a lele ka pelamanaku i ke kal, a pau hoī ka huikala ana a ke kahuna no ka haumia, alaila, maemae ae la ka aina a me kahi i make ai ke alu; a hala hoi na la hc umīkamamalima, aīaila, hikīikahooilīna inoi o ke aupuni ke launamaī. Ina hoi he kiipapau makaainana, ua piplll ioa kona haumīa i na kapa a pau, na moena a pau i piii iaia, i kona huewai ī inu ai, I kana umeke i ai ai, a pela aku, aia a lawe ia ke kupapau e kanu, alaila, Iawe - aku kela mau mea a pau loa e puhi i be ahi, u me na opeope a me na opala e ne i koe i maemae ka haīe. O ka poe a pau i kanu i ke kupapau, a komo pu hoi i ka huakai o ka lawe ana e kanu, ua paumaele lakou i kā haumia; a nalo ke kupapau, alaila, auau i ka wai a kaī paha, a hoi aku i ka hale a mawaho huikala iho la i ko lakou haumia me ke kai pikai a kai olena i hoomakaukauia .a noho aku he mau la, alaila, pau loa ka haumīa, a hiki be huipu me ka ohana o ka hale. O ka poe hoi i komo iloko o ka hale o ka mea make, aole © hiki ke komo wale aku iloko o kona hale, ke ole © pau kona haumia 1 ka pikai ole□a ia. Aole i pau.