Ke Aloha Aina, Volume III, Number 52, 25 December 1897 — HE MOOLELO WALOHIA. -:NO KE:- Keikialii Alabati Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA. -:NO KE:- Keikialii Alabati

Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

Oiai lakou e ku-an* ekolu tae na niar,ao p&h&ohao, oia do ka wa i ike ia aku ai kekahi mea e hele pololei msi ana imua o lakoo, me kona papa]* 5 e paa «na ma kona lima, a fcoa hoi 6 hoopun» ana ma kona mau aoao Hele pololei mai 3a oia imua» a he maa anana wale no ke kaawale, mai na alii loai e k« ana t ua kukuli ibo !a oia ila!o. a me ka leo o ka mea i boopibaia i ka ehaeha, pane mai 1a oia rm na hiona walania o ke kaumaha, E na alii o ka aina, ka poe boi nona keia walii a makoa e ku akn nei, he poe wa roakauka« «iau i na wa a pau no ka hooko ana i na hoopai e hookau ia mai ana maluna o ko inakou mau ina no ka inake a ola paha, e like rae na loina maa loau o na kulana hooponopoiio- au puni o ke ao nei. A oiai h.oi ; ua ulu mai ko'u manao, e nonoi aku i ko oukou oluolu, e hookot- n ai i ko makou riittu ola, u <• noh ) kuu iy;t ;iku makou a j>au iījakio o na kau? ha a moi o koia hina. a nia o kaua u.au luna ]a paha e like me kona makemake, ina nae hoi. e lo;>a ia mai' ia makou ke a!oha ia n.ai. A wahi hoa no hoi ana i pūana ae ai. he rnea okoa ka ene.nl iluna 0 ke kahua k-aua. a he okea hoi ka noho hoaloha ana i ka wa o ka jnaluhia. 0 keia wau olelo a keīa pio Denemak'ā imua o ka moi a me kana keiki ponoi ; ua lilo ia i mea hooniua 1 ko laua mau puuwai, me he mea la, e koī okoa aku ana no kana mau huaolelo iaia e ho,kuu aku ia lakou, e hoi no ko Lkou aina hanau, 'iloko o ka maluhia. A okeia r,o hoi ka wr. a ke keiki noho ku,:hiwi i huli ]»os:o mai a ! kona mau m*ka miluna o ke k*naka e ku'ou i>ei kona poo ilalo o ka hoiiua. me ka n: ; au i hoehaeha ia. Iho hou mai la oia mai ke anuu nuai o ke alapii n lakou e ku ana, a me'na Kma palupalu o ka moa i hoopiha ;;i k ; p .uw.:i me ke ahha, hoepa iho ia o;a i kona m. u wuln ruana. iiii.nalima liilii maluiia o k<: mi peo a pane iho la iaia mo kein mau liuaolelo, e heoni ana i na aakuko o ka ika : k;i iioko o kona mau laia. Ano, e kuu hos'.ljha oiaio, e ku &e iluna mni kahi au e'Ēukuli nei, oiai na kaa kou hoopakele ia malalo o ka'a kauoha. O ka make iluna o ke kahua kaua oka hookahe koko, aole loa he mea nana e ia

men, kft meA, t im) huh kel» a me keia e hoop&k&le i koL%_ ola il.o, mai na haooa pahi weliweli mai » kona hoa paio. Aka, o ka inake ana o kekahi uhane ol* iloko o ka wft o ka Lnaki--5a o kekāhi boe.o, hanwi aku paha i na hoopai kaomaha umluna o ko lakou mau kino. ke kue nei ko'u uhaue i kela mau hana ino, a o ka mea e hoao ana e"hoala mua i kana pahikaua no ke kue ana aku ia oe a me kou mau hoa iloko o ka poino, oa makaukau au e kokua me ko + o wahi MHo uoku e hoopakeie ia oe a j me kou mau hoa. Ina owau wa!e no ko oukou hoa j paio Laaluna oke kahya oka hoo-, kabe koko, ina ua haawi koke akuj au i ka'u olelo kukala mua loa i& 1 oukou, e hoi oukoo Ipoli okoj oukou mau ohana iloko o ka lanakila a me ka h»uoH. I ka wa e kamailio an» ke kēīki opio, me ke kanaka pio Denecottka. aia hoL ua lohe maopopo loa aku la ao ka Moi Uilama a me ke Keikialii Alabati, i na olelo koa a makau ole a keia wahi kelki opio a laua i lawe naai )a ma ke ano he malihini kiekie imna o laua alo, a e haawi aku hoi i na pahola kiekie ana maluna ona, manuili o kona hoopakele ana, i loaa ai ia lakou he palekhna I mailoko mai o ka pihkla! Oia nō hoi ka wa a ka Moi Uilama i huli jiono mai ai kona olo'imua okg kana.ka Denei»afea e ku aku ne? ioiua o kona aiau maka, a rt»e ka leo nui e hiki ai ke luhe pmo ia ? haliu ae la oia imua o na puilikoa 1 e hoopuni ana i lift htk'>u mau pio, |a pane mai. 3a i keia inan huaolelo ■ o ka ho'ohihi, nana ;i hookonokono Uku i ka puuwai o na kanaka mai !ke kji mai. e puili iho i ke aloha 1 ■ ' ■' / ] iloko *o ko lakou mau puuwai.

E na keiki a me na hoahnn ».u e j luna o ke kah.ua kaua no ka niake] a me ke ola, ka po'e hoi i au mai, j mai ke kai mai, mamuli o ke ake hanoLano a me ka manao alunu oj ko ouko>j mau alii, e papalua ihoj ■ sna na pio e loaa ia oukou,. 'jmamua o ka mea i loaa mua i ko ; I loukeu lima. . j , | Ak-?, oia mau kuko hewa 'ana,ij ' j kolio e ia mamua o;ka aia,! | Iw mau i>omaikaj noi e k?.u n.ai ana j maiiiua o ka maka, ua lik.e ia me ke jkan;ika e hgoipoipo ana me kekalii | wahine nani loa iloka o ka aina pa- | haoinio o ka moeuhane, a i k j:>u wa | |e āla ae ai, e hapapa hewa ana oia i j j kona kihei moe. ' j j Nnlaila. e ka makamaka j»aikai, j i ka uiea hoi i wae ia ae nmiwa •»•>. ae j ' | o ko oukou poai. e helo u'iai e nonoi ■ | i n:i lioopakele ia no ko oakou ola, j j a me 'ka humkila pu hoi o k<> oukou i inau kine-, ke makaukau n ( ;i au. e haawi aku i na h.iikala i<na no k.i I pono o ko oukou mau e la pakalū. 13 hoike i.ai aku no hoi au ia ou-; kou, uaae ia eukou o hele 3;:a[uuaj o ka lftpo o Pelekane, me ka hoopilikia 010 ia, a e loaa ,no ia oukou na hiokipa maikai ia m&i e ko'ui lahuikaiHikii, i ko oukgu wa e paa j

ai i Ka mdiuhft u ku'u a ua t> mo ko'u lahui, iue ka.ho. t »o.ole e huoulu i «a i wahi e hoea mai ai, he mau okaikai hauniele ana e komo hou aku ai iioko o ka hookahe koko. Nolaila. e huomanao ot», malalo o k& umiiii i ioaa ia'u, he AhUikaua uui uaaluiia u ko'u mau pualikoa aiaa a we kuua moaua, ke huikaln 3k» aku n&i au ia oukou a me ka lanakilt). A fcs nono! hou akn nel au i so oukou oluolu, e noho iki mai m&Ioko o .na paia o ka halealii, a e haawi ia ako I mau mea ai na ouliou, a e loaa hoi ia oukou he mau hookipa maikai Eualoko ok«'u halealii nei, me ka huolawa pu ia o ko oukou aiau makemako, i like me ka hiki i no'u aupuiii ke kokua aku ma na aaea a pau i ku i kc ano ma ka noho an%. Ik»wa i lohe pono mai ai kahi keiki opio i keia'mau olelo a kaMoi trilama t pane aku ai iūQua o ke koa Denemaka, oia koke no kona wa i lalau mai ai i na lima o ka Moi nona ka puuwai i hoopiha ia i ka lokomaikai a tue ke aloha, a pane mai la penei: O ka Moi e noho ana a hoomālu maluna o ka lahuikanaka nona ka puuwai a'u e ise nei, he aupuni ia i oman ia me na kui pine o ka rnglubia ame ka haunae'e ole iloko 0 kona lahui ponoi, a aole loa hookaht mea noho ana mulaīo o ko'u malu, e hoao ehoomokuahana i kou Eoho anft hooponoj)ono aupuni. j Ke hoike inai nei kou mau hoopo-1 nopono aupuni ana. ike ano o ka ! makaiia oiaio e paa la iloko o kou ] puuwai. he mea nul ke ola o ke kanaka iloko o keu nooooo, a oiai no i hoi, o ko'u aktnui ka hoopakele ana i ke ola o kela a me lieia i komo i

! iloko 0 ka pilikia, peli hoi au i ake ; ;ai e ikemaka, healia ln ka'u hana e haawi aka ai maluna o keia prc, he hoopaahao paha ia lakou maloko o na halepaahao, 3 i ole, he oki iko \ lakou mau poo s mai ko lakou mau ' kaiiia-i ae. ! He hana nani ]oa keia a kou ! hanohano alii i haawi aku ]a na lajkou nei e hana, oiai, aohe palia he j naoi tniiluna o nohoalii lioomalu aupuni aua, e li!:c me kau i hana iho la. A mai keia la aku, ke hauvā aku nei au ia'u iīo, i koa oiaio e paa ana i kou hanohano. a o na poe a pau e hoao $na e hooulu i ke kaua |a'me ka iloko o kou | aupuni nei, ua m'ikaukau mau ka loioka'u pahikaua r. ,xt ka winiwiai hoi <> ka'u ihe t la«o i koua oia, in:i i.i o ka'u kokua nīaho{>e j o ke !:ln. | I'.a hoi puku ia keia mau 01010 e ke keiki opio tr.e ke &uio loa. aolo h(.i ma l;e ano kamalii, aka, hc kan nv.ik'ja maopopo. | Iluli ae la ka Moi UiJumx a mailio akulai ke, kaauka Bcucj maka ponei: i E hoi a hoik/ jiku i kou uiau. hoaleha y. me J*a hoaliauau oke ! i

leahaa inofeor.noto o ke koko a me j. fea weliweli, ua hookuu ia oukou a ( pau aie "ka laaakila, a na ko'u puui e mulama ia oukou ā pau . malalo o ka'u kauoha, a hiki i ko , oukou wa e haalele enai ai i ni kapakai alolia o P.eltkane nei. > Ika wa i pau ae ai o keia inau i olelo pna aki Moi, oia no ka wa i; kukuli ibo ai ti» kanaka nei ilalo o' ka lepo, ine ka haa-wi jm ana aku i he panai iioomaikai no ka ka Moi mau oielo iaia a me koua m&u l^oa. A i ka pau an?i o kana mau olfcl<> kahoihoa, ua ku ae la o;a iluna a hoi poloiei aku 3a no kahi a kona mau hoa e kali inai ana me k.e akenui, heaha la ka u>i' hoepai e kau aku ana maluna o lakou pakahi, he ia pahu. I kona vra i hui aku ai nae kona mau hoa. ua lioike u U oia ina t mea a pau e pili ana no lakou xne kona Lai pu aku hoi he poe lunakila lakou ma na walii a pau a lakou e ! hele ei maluna o kalepo o Pelekane |ke hoa'la ole lakou i ka lakou mau j pahikauau no ke kua aua ina kanawui o Pelekaue a oie kona noho ana maluhīa. A i ko laiou wa e hoao ai kue i keia niau olelo a'o, a!ai];i, ua pau ko kakou noho hoaloha pu aua me lakou, a e hlo ana kakou a pau he poe enenii, no ka poe i makana mai ia kakou i k»-ia ola hou an^, Nolaila. o ka kaKOu hana pono wale no, e malaina loa kakou i keia mao olelo a'o maikai, i kum» e mau ai ko kakou noho kuokoa ka hoowilikia o!e i», maluna 41 ka loj?o o keiA aina m.ilihm*. No'u iho, ke hoqhiki nei au, e lilo au i kupa Pelekaue oiaio, a aole iea hoi au, e hoi hou t» ua no Denemaka, uiamuli o ko'u.uiaaap penoi» ua oi aku ka pono o ka nlioho una ma keia aina mallhini i haawi walo ia t>a pomaikai o ka noho kijio ana oluolu, mainua o ka lioi ana aku i ka aina henau. ] Ake 86 nui ka Moi, 6 lilo au ij koa no loko o kokihi o kona mau| pualikea, aiaila, \ia hookahua uiaoli «oko'uuoho aua i keia aina, tnauiua o k* lioi aiia aku i ka aina, u hoouua hou ia mai i poe koa no ko kua hou ana mai ika Mai puuwai e-luolu,