Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 1, 1 January 1898 — HE MOOLELO WALOHIA. -:NO KE:- Keikialii Alabati Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA. -:NO KE:- Keikialii Alabati

Ke Kaeaea o Pelekane. -:A ME KA:- Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo

Hoohenoia no KE ALOHA AINA

A no oukou, e koho no oukou e like me ka mea a oukou i ike ai he pono, ina uo ka hoi i ka aina a boouna hou ia m&i ma ke ano s e hele hou mai e kue i ka me» nanā » h»awi aku ia oukou i ka lanakilaO keia no boi ka wa i hooho Hk© wai ai o ua poe »ei, aole loa makou e haalele i na kapakai o Pelekane, o ka Moi Uilaeoa, oia ko makou Haku, a e lilo kakoa a pau i poe makaainaoa malalo o kona aaaluUa liaawi ae la iioi lakou be mau leo horo, no ka Moj Uilama. keiki, a me kahi olali opio o ke koahiwi, me ne nanaina o ka hauoli, e hekau ana maluna o lakou a pau. 0 keia no hoi ka wa a ka Moi Uiīaina i baawi aku ai i ke kauoha i ko»a toau aipuupuu ponoi, no ka hoolako ana mai i mau niea ai na keia poe, a pela no hoi i hooko io ia ai, e Sike me ko lakou rrjakfinake. 0 keia hoi ka wa i liuli hou ae ai e ka Moi Uilama a Jala» mai la i na īiima paiupalu o kahi keiki opio, me ke kono pu ana mai iaia e hahai akq mahope o kona epeheu. noloko o ka rumi hookipa nui o loko o ka halealii i ukali ia boi e ke Keikialii Alahali a me kona makuakane ponoi, 1 ko lakou wa i noho ibo ai maluna o ko lakou mau noho pakahi, me na helehelena i hele a piha i ka hauoli, ka mea nana i kono aku i ka Moi * Uilama 3 e lawe ae ma ke kulana kamailio inua loa' ma kona aoao. A oia hoi kana i hoolauna mua loa aku ai imua 5 ke keikī opio eoe keia mau o ka noho ana hoaloha a makamaka hoi, rne ka iini nui hoi e hoea mai na haina e pili ana no ke?a kaua hookahe koko, i lawelawe ia mawaena ona a me na pqe Denemaka. Uā hoea mai la kakou i ka iyufea o_k& naalohia,. aka, o ka'u wale no e nonoi aku nei ia oe, mai hea mai la 05, a e hele ana la kau huakai ihea? O keia ninau a ka Moi Uilama i pane aku ai, a oia ka ua keiki °pi° | flei i pane mqi a1 me na helehelena kuio s o ka m^ī' v p?ba kona naau i c€*ke koa a me ka wiwo ole i k i i ana mai; I Aole no keia wahi ka'u liuakai,] he alahele okoa ka'u i makemake fti, a oiaiiioi, he malihi'ni Jea au i;

keia mau ka:aulu, ak?*, memuli o j tek«bi uiia, na IpWe • s«e la »u i ke j kan! oeoe o ka leo o ka o-le, e puhi I la aii:t e ka mea h">okani o kekahi i puaiikoa i o;aopop)oie ia'u ko ]>ikou kno a me ka lakou h,ma Ak», i«'n i k talo i»e »i nmkekalii iw'ihi i-,f» J:»ktiU wnhi ♦: ikuhoonioana ana, <,ia V:a wa, i j ik<- koke niai ai o na kiu e ku kiai jlie en»mi uekahi e mnalo ae anp. i i jko'uaka, a o k i laaou wa no i'& j |hoiKe aku ai i ka )i)ie i ko , ilakou haku, a hoopum ia ae la au e ko iakou mau koa kai;a ho ;; ri.«- na ! koa helewawae. ' A e liae me kahi ikaika i loaa ia'u, pela au i aa kue aku ai i keia be!una kanaka nui i meopopa ole ia'u ko lakou wahi i hele mai si. Ua hana au me ka hoopalaleha j oie, a ua hooikaika hoi e lanakila j maluna o k eia poe a he oiaio no \ia ; ko ka'u i upu ai, a oela aU i hoea . mai la imuio ko olua mau alo, he j malihini hoi i ke ano o keia wahi. O keia mau olelo a ke keiki, ua hoike wale mai nooiama ke ano nui, i Tvahi e hiki ai i ka Moi Ui|lama a me kapa keiki ke hoohele j fcamailio hou no kona wahi ponoi i hele mai ai, a me kona mau makua & me ka lehulehu hoi o kona ohana nana i hanau mai iaia. Noīaila, ua hoemaka hou aku )a jkaMoi Uilama e ninau hou ī ke j keiki opio, 'iiai ka aina hea m«i la : jeia i hele mai ai, a heaha 1a kana | haiia o kon;t h<A<; ana mai a halnv, rt i j pu ai rne ktia poe. j Oia ka ua v?ahi keiki nei i pane jaku ai, me ka nana pono ana m a i maluna o ka Moi, me naheleheiena o ka hoomanao ana ae no kona makuahine a me kona mau kupun'i. E hoike aku au ia o ka'u hana a me ka'u wahi i hele mai ai, mai kekahi aina mamao mai ia, a mamuli o ko'u akenui e hele makaikai maloko o na ululaau, e like me ko'u »no mau, he puni na'u ka uhai holoholona hihiu. Nohila, ua haalele aku au i ko'u makuahine ponoi t a me ko'u mau wahi kupuna, a hele holoholp aku la au maloko o na ulwlaau, a oia no h ji ka wa i maalo ae ai o ; kahi lio holo nahele a me lsa ikaiku ] loaa ia'u, i lele aku ai au a kuu : malulia o ka hgkua o k;t lio a'u i kau mai la, a ahai mai Ja oia iloko o koua liolo pupule nui, uie he.makani puahioh.io li e pa ana mtthupe 1 o '-o'u kua. j A rae ia ano iho la i laive ia mai ' ai au me ka haalele aua aku i ka ] ohana, e holo ana malunā o na puu, ; ua kaliawai kuluho, a i kekahi mainawa hoi, ms na kula laula, aie ka [lioomaha o]e. Ua noao mau oia e hoolei ae ia'u , imailuua aku o koua hokun, aka> e 1 I •. - > • ,j ihai aku au ia olua, o ka'u jpuni ia t j [a he kawa hoi nu'u I lele a o-pu. ; [ Nohūla, mamuli o ka hiki ole [iaia ke heolei ae ia'u, ua hoomau ]

1.0 ou i k ī) t !h Io i»upit'le r | hui i ka ha;.t «n& o tt£a:n u.a-i | mile !o hi, a'u o koho n»-', aia *n.v ka heī»;na. i A n<i ka luhi a nt* ka oopa. niaj ro«li o keia ana, i ho' pa«t »c nf |viaik"na h'.;hu n-ai no'u, aluiko j ujml 'ii h<; k<Mui man hiona '• | j hoohlo an;i inim, 1 kanwii ■ lionlohe | »itala!u o ko'u n.akem,.V*. f'n l)«9tvi iliO l'a i Mli! 1l t->o* i maha no maiia ft i Hrn. ua kamau i iho la iua wahi m(& a» ota *aa po : ana noai, a iloko o ka maluhilnhi mit, ua haawi p* 1a i nlanaw.i hoI oluolu'uo £o"u iiro. } fle oiaio, asle oia i hoao hoa mal le kueia'u. aua hooi ia aku hoi ko'u hauoli mamoli u kona lilo ana i kauwa heolohe malalo o ka'u pailaka ana ma na wahi a pay a'u i | makemake ai. ; Mamuli o Keia kolaua i loaa ia'u ! oia hoi, ua hoopomaikai ia &u ma o isa la, a mamuli hoi oka loaa ana !be maha a oluolu maikai no ko'u ' kino. i Ua lawe ae la au i ke kulana I haku maluna ona, a hoomaka aku ! la e alo hou i ke ehuehu o mt waoa* ! kua kanaka ole, e hely ana ika pd f a me ke ao, me ka lioomaha ole, eoe (ke hoi e ike wahi maka ka- ' naka aku. 1 He mea oiaio, mamuli okekahi, 1 ul'a, ua halawa: iho 1;« au me kekahi ' poe e kiai ana i ka pono o kekahi ! me& i kftpa iaia iho he haku aho f moi no kekahi kulanakanhale iloko ' o ka hihipaa o na laau. ] A mamuli oka ikaika j loaa i ! ko'u mau olona, u lawe ae la au i I ke kulana hoomalu ola wahi malalo | o ko'u leo, a i haawi 5a aku hoi na ! kekahi inea ck> a e malama ia wahi | me he mea la, oia ro ka haku a me | ke alii ma ia wahi. i Ake nr.ho la na kanaka oia wahi 1 kulanakauhale oneanea, malalo o ka | hoomalu ana a ke kanaka a'u i | hookohu aku ai nana e kiai ka I maluhia oia wahi, me ka hoao ole e hookau aku i na auhsu koikoi maluna oia poe. Ua haalele aku au ia lakou, a ua hoomau mai la i ka'u huakai hele no mua ma kahi a ko'u ho e latve ai īn'u. a i ole ; a'u paha i hooaaaojjodo ihoai, e loaa hou mai ana no paha ia'u, he mau kauhale kanaka hou ae i oi Re ka nui mamua o kela wnhi i loaa nma ia'u. la'u nae e mai ana ma ky alaheie maHhiui, i maoDOj)oole iK'u he kamaaina ke.kahi, ua lohe ae 3?», au i ke kani mai o ka leo o ka o-le, o kokahji mea a'u i koho ai aĪB he no ka eneuii, e hooiuiu ana kekahi wahi a lakou i unikeaiake ai e lelo -au«J poipu n;alui a o kekahi poe i noho ualaka, uk; ka. ike ole, eia ae ka maiio ua kokoke ioa uiai. Mamuli oka .eleu o Uo a 4 u i kau uiai la, ua. alo aku la au i ife ohaehu o na laipa koa e ku lioolu!ji jma uia kela a pie keia a'u $ % '■ > /'■■'";

kuuoiiu a£u nel i lea holo, a o:a ncr I hoi 'kawa oHn wea a pati t hoao mai ai e »Tai i ko*u alahe?e, roe ko! !akon hiH ana mai Ika lakou ma»| tnea āiake maluna ponoi lto o ko'ū | poo. Aka, he kawa nae ia na'u i lele a o-pu, a ua hiki ole hei : ko lakoū akamai ke hoonee mii iniua 0 ko'u alo, oiaT aM a nie kuu lio e snai a.na ia lakou me ka weliweli nui, hiolo ana hoi ko lukou mau k!r.o mailuna aku 0 ko lakou ma ulio, h iluna hoi o ka jli o ka honuaOka alihikaua mua ka'u 1 o-u mua ae I kona ola. a mah'ope ko'u hookau ana aleu i ka hoopai v?e!iweīi maluna o ka poe e kue mai afia ia'o, a hiki i ko'u ike ana aku, ua lilo ke kahua hakaka a makou e kakele nei, i -wahi r.o kekahi kiowai nui e halana ana. oka nui o ka make a me ka, ike ana o na koa, i ko lakou alihikaua ht kanalta opiopio wale no e moe anA a hoomaha i kona hana no ka wa hope loa, na ia mea i hoopau a« i ke kue aua mai o na koa, a booloaka aku la lakou e kuerrii ho pe, $ auhee aku la īloko 0 ka pouli' oke alahele. Oiai lakon e auhee ana ua hahal mai la au mahope o keia mahele bope, a kakou i haawi aku la i ka lanakiia, oiai hoi ka leo 0 ka lakou mau o-le. a me na mea kanie nee £aa «omua,.me ko lakou haupu mua 010, aia he mau he*na'leQUtehu o lakou ke moē la i kā iuoe kau a hooiio. A e like me ka imo ana o ka uaaka, pela au I kaalo ae ai mamua 0 ke alo o na fcoa kaiia Ho,' e nea mai nei no ioko uei o ko.onkpu kulanaine ko'ji hu«a o|e ikp i ko'n auo» ke ka.kele fiia oka maka 0 kVu ilie maluna qka pee a p(iu ē hoftVmai aha el:ue ia'u. O oWa tio tin hoike mkka noHa'u ta*a i hana ai liialuna 0 poei i ake 0 umi ola ia oukou a pau, iua i iwloppuo ka lakou aiau meal ja.oplala ai. , ' -N.