Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 3, 15 January 1898 — HE MOOLELO WALOHIA -:NO KE:- Keikialii Alabati Ke Kaeaea o Pelekane. —:A ME KA:— Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA -:NO KE:Keikialii Alabati

Ke Kaeaea o Pelekane. —:A ME KA: — Ui Madelina.

Ke Kukui Uwila o Ainapo Hoohenoia no KE ALOHA AINA

Oiai hoi na poe iiookomo lole a pau e mili lima ana no ba pono o ka mea ako lakou haku i makeleake ai, e kahinu ana iea mea Ikala maluna o kona kioo. a e maiau beu lioi ma na ano a pau i ku i ka Uiiloiii. A ke nana aku i kona kulana kioo iloko oia wa, ua hele a ohi ka io oka I*au ia Makawao, ika ua eka nani i kau iho maiuna o ua wahi keiki ia ia wa. Puka mai la oxa mailoko mai o ka mmi komo kapa. a hoi pololei | aku la noloko o kona rumi ponoi, kahi ana i hoomaha iho ai no ke6ahi mau minut«s. manaua o ka hoea ana mai o kona ma-u kamaaina ponoi. I ka makaukaa ana o na noea a pao, aia hoi 3 na kuku! o loko oke kulanakauhale o ke hoike mai la i ko lakou uluwehiwehi maopopo, a e hi-o ana hoi na mea a pau ioa ia nei, me ho mea la. aia he mea ano nui ke haiia ia ana ia wa, Ke lohe ia aku la hoi ke kapaluiu mai o ka ieo o na pahu o na pualikoa, e maki hele ana maloko o ke kulanakauhale no ka hookahakaha hele ana no ka hanohano o ka mea aka Moi i makemake ai, oia hoi kahi keiki opio. Oiai hoi ka lehulehu a pau e holoke nei, mamuli o na leo kani kapalulu ona pahu a na koa e maki hele nei i na alanui, aia hoi, ua huliu koke ae la ka Moi Uilama iaia, a me ko ke aloalii a pau, no ka heie ana &ku ma kahi oke kahua oka lealea i ia as.

A oia hoi ka ka Moi Uilama a me kana keiki i kipa aku ai maloko o ka rumi o ka laua malihini kiekie e Bobo ana me kona hiona kapukapu ftlii nu? 3 a me he mea la, e i okoa aku ana no ika Moi Uilama ame kana keiki, aole ia he mea okoa aku. Aka, he io a he koko oia noloko oka ohana Mpi o Pelekane, sohe ! hoi e hihi, ua hookuewa ia oia a me kona makuahine ma ka aina mamao mai ko laua ab aku, a oia hoi, ke kumu o keia loaa ana o keia haawina pakalaki maluna ona. Haawi aku Ia iaua i ko laua aioha ahiahi iaia, a pe!a no hoi oia i panai mai ai, e like me ka haawina maikai pahola ia »ku iaia.

A ota l»"i ka ka Moi i k< lv. mai »i, uie keia m&u huaoleio o k i hoolaunn me» anaāku: I keia wa» ua raakaukā« na me« & p&u, a i hakali» wale no ia kakou, iiaboea fclno ana aku ma kahi i hoomakaukau ia no kou hsnobftno e ke keiki opio. Aole hoi au i manao. hfl h*na hoapa*pa keia i knn huakai h#!e, oiai, | ua ike aiao|io| ( u au. eia he aje nui mi k<-'u aoao kahi i kan ai, a o ka'u ' hana jwmo walo n •. a me ko'u lahoi' oia ka mnnawalea r.nn i wahi paina akea ni kou kulana,| mamua o kou hoi ana no kou uoine kulaiwi. He mea oiaio, wahi a gahi kuki opip i pane aku ai, ma kona 'huli ■ pono ana aku imua o ke alo o kona | mau kamaaina, o ka iealēa a me ka - i hanohan% aole ia iloko o ko'u waihona umauma kahi i lolii ai. j Akß, eole nae e hiki ia'u ke hoole aku i kou makerpake, ka mea nona | ksia mau paia laahia, a kapuk»pu ( hoi a'u e ike nei, ao ka pono wale | no ia'u, o ka hooko aku i kou make-; make ma na ano a pau. I ka pau ana o na kamakamailio mawaena o lakou, oia no ka wa i iioea koke aku ai oka Moi Uilama no ka hele ana no ka lanai ahaaina kahi hoi i hoolawa ia aj ona ono like ole, ona ano a pau, a ka puu j moniai e wae iho ai a lawa ka makemake. Aia naaloko o keia wahi na alii hanau oka aina, na poe Luna Au puni Kiekieo kela a rne keia aina na poe hanohano a n,e na poe waiwai ioa, E lEomo ana lakou 1 na sahu like oleo ka nani, e bio!o ana hoi ke gsla me ke daimana ma na umauma o kekahi poe. Ai ka nana aka, ua hewa ika wai «a mea he nani ma ka ia nei koho ana, a ua hiki ole hoi iaia ke hoohalikelike ae, penei a o wai la ka mea oi aku o ka ui. Eia no hoi iloko o keia anaina e liuliu nei', na poe pio Den«?maka, a 0 lakou hoi kekahi e kolno pu nei 1 na hauo)i no keia paina ahiahi o ke koa opio. A oiai n» mea a Dau e komo nei

noloko o ka lanai ahaaina, oia no ka wa i maalo iho ai o kekahi ui opiopio, nona na makahiki he 12

; wale 110, a o kona mak iakane hol, fae kaiiaka.kuonoono oi», noaa kekahi kakela noi, i wehi ina pua like ole o ke ala ke honi aku, Ua komo pololei mai la oia me ka palanehe o ka hehi ana o kona toau kapuai, a hiki i kona hifci ana eka ma kahi i hookaawale ia a me kona mau makua ponoi. Oiai, o Kona makuakane, ?.ole ioa ona ni3 kemake e jke ia na helehelena o kana milimih hookahi, ua haBai loa ia oia ir,e ka ifee ole ia e kela ame keia mea o kona a!o pōnoi, a he oki loa aku hoi ka poe malihini, ke kipa aku ika home o keiki lalawai 'a o ke kakela.

MnmuH <> koin ai>r, i uliip.m Ir nr na h©leh«*l* ni o kei« kaik*TnHhinPj' oiai ka wa imleu mala hiM iho la il ka plha ana ona niakahiki T*« ]4T iaia. Ika hoohaKkelike an» »e i na | keikikane ame nft kaikamnhihe [ opio iloko o k« kuknakauhal* o ! La'd«nn, aole loa i hahai m,<» ko lakou iuhu helohe'enn ui i ka I)ap.»ha oka nani oka \ū »> ko Āake! * <> ka Lokowai oTamcs». >ia keia mea i hdīi p ; i'!rni ne i na maiKio hiena il *ko o ka p'.:u\vai oka makuakane oua ui alii, ana ia rn©ii i kipaku auu i na poe a pau b hana ana malalo o kona malu. A o ka laukanaka o ua h«le Ka- ; kela ala i na ia i hala, ua neoueo a lilo i wahi uiehameha, mamnli 0 na i manao «mo e iloko o ka noonoo o ka noakemake o ka ui o ua Kanela ula ■ ī ka wa i komo mai ai o ka Moi i Uiiama, k» Keikialii AlaV>at?. a me koni makuahine moi, ai i pu no hoi ke keiki opio ke ukali pu ala no hoi 1 ia lakou. | oke kulana oka hooilina moi, he mau helehelena kauinaha koōa, a aiahoina waimaka o ka ehaeha ke huai mai la, mai kona kiowai mai 1 hookio ai. Ua ulu mai keia noonoo ana iloko ona, mamiili o kona hoomanao ana ae, i kana wahine no na !a nul & e īike iho la me ia, e ; I kaina pu ana hoi laua i na kiahai | ooaniki oka hauoli, a nolaila mai' hoi keia mau waimaka ana e hana j nei. " ' ' "] Ua haawi tnua ia ao na kahoahoa' ana e Ka Moi Uilama no ka hano I hano o ke keiki op:o, ka hoola hoi o kā lahuikanaka Pelekane iloko b | na uiia o ka popilikia. ! Ua panai pu ia mai hoi me na leo hooho hauole o na pualikoa e hoo-1 puni ana i ka Janai ahaaina, a pela pu hoi rae ko ka lehulehu ooau leo hooho. Oiai hoi na mea a pau e hauoli ana, oia no ka wa aka moi i kena mai ai i na mea a pau, no ka hoopiha ana ī ka iua o ka inaiaa me na mea i hoolako ia, a he oiaio, aohe mea hooie ole i keia raea maikai a ka moi i manawalea mai ia v I ka pau ana o ka paina» oia no ka wa i haawi ia mai ai na hana leaiea o kela &me keia ano, e like uie g.a rula maa mau o na aloalii. Aia hoi na ahikao ame na hookahakaha paikau ke lawelawe ia mai nei iinua o kona alo, a ua lilo hei ia i mea nona e hoohala ai i ka hoomanao ana ae no kona makuahiae a me kona mau kupuna. Oi«i boi keia mau mea a pau e hana ia ana, aia hoi na nanaina o kd kaikamahine oke Kakela, ke kau pono :<ia kona mau maka īwluna o ke keiki opio o ke kuahiwi. O kona oiwi kino kilakila, i awili ia iho me ka uia nohea o kona mau papalina, i kono ae i ua kaikamahine 1:». r nana mau aku oia iua keiki la, nie na manao hoohihi iloko ona.

Aka,owaika mea nau» e hoike aka, he makemah;e au ia ne, aka, e fke aku ana no kakou, i na bookalakupua a keia kaikainahine n» keia maa koke iho no, no kOna iini nni nana e kui a e ako hoi i ka opuu pua lei lehua o ke kuahiwi, Oini e hakilo mau akn ana jr»a maka o ua ui nohea ala o ka lokowttvaiali3j, uā hooK j)āuml ia kona mau manAo hoohilii malona o aa fceiki la. A o ka makuakane hoi o ua kai* kamahine nei. aia kona mau maka maluna o ua keiki kahi i nana ponO ai, aua komo pu mai la hoi īloko makeaiake nokona oiwi kilakila, e hoike msi ann hoi, he Hiapaiole oia no na waonahilo o Enelam. 0 keia mau manao ona, ua hoololi ia ae ia mai ka uahoa akapalupalu haalele loa, aua noho hamau iho no oia me ka ekemu oie. A oia no hoi l?8 wa i kaahele ae ai ona hana» ma na mea pili i ke ka-kapah:, a pela aku, a u,a lilo no hoi na hana e hoikeike ia mai ana imua o ke alo o na mea a pau, i mea hoohauoli i ka manao o ke anaina. Ua hoomau īa no na hana īealēa a hiki i ka pili o ke ao, aoka mea kupanaha n«e, aole i nee ae ka ui o k* lokowai mai kona wahi i noho ai a hiki i ka wa ake keiki o ke kuahiwi i nuka aku ai mailoko a>u o ke anama no ka hele ana e hoomaha mailoko aku o kahi ana i «oho ai. He mea maopopo io no paha lie hanaku ika hauoīi ka noho ana iloko o kekahi anama, aka, o ko ke k«iki opio manao nae, aia īa ko upu ala o ke ao ae, a hoopau īa ae hoi keia mau hana hauoli a kft- lahui e kulaia nei. Ua iilo $eia puka ana aku.,p ke keiki opio iWaho mai ke anainlPaku i mea noehaeha loa i kona manao, oiai, he mea hiki ole ke hoonpna ia ia maumea mai kona puuwai aku Aka, o kona wabi no nae oka laki, ua noho hoomanawanui iho la no oia pela, me ke akenui ana hoi, e hoi hou mai ana no paha oia me ka poai o na poe i paka aku iwaho ho ka hoomaha ana. I A ilofco walo »o 015 minule lwoiu\ noh.o hoomau aua iho pela 4 aia lioi koiuo hou io mai 1& no ua.opio

la o fee kiiahiwi, a ua hoopau koke ia ae la hgi n t manao ulu{s.u q Ui oke KateJa, a hoi j?ono .iho laf ta manao, a ka wai ua lana malie A e like, no hoi me ka liaawinā i loaa ike kaikamahine. pela no hoi kona makuakane iloko oia }jaawina iike, aua hoopau ia no hoi kona kauoaaha, mamuli o ka hoi hou ana mai oka raea a kona manao i iini ai, i hoapiii no kana milimili, ka naea jhoi āßa f koho ai, he Keikialii no keia.