Ke Aloha Aina, Volume V, Number 22, 3 June 1899 — PEHEA E LOAA HOU AI KO KAKOU PONO. [ARTICLE]

PEHEA E LOAA HOU AI KO KAKOU PONO.

Ua hoea mai keia ninau mailoko ae o ko makou houpo ponol, mamuli o ko makou ike i keia mau la, eia kekahi poe i manaoia aku ai he loea, a he poe hoi na kakou e olelo ae ai, he poe iwikuamoo no na kanaka Hawaii ī kupaa mahope o ke aloha aina, ke alakai aku nei ia kakou e komo aku i'oko o kekahi auwaha a lakou i manao ai, oia ka ke alahele e loaa hou ai ia kakou ka lanakila, a oia alahele, oia ko kakou hoohui ana ae ma ke alahele o ke koho haloia, aole nae ma ke ano kuokoa, aku, ma ka hoopilimeaai ana, ma ke kuai ana i ko kakou mau pulima iloko o ka ipu inika o ka hoohiki paewaewa malalo o ka mana hoomalu o ke aupuni e ku nei. O keia leo e pu-a mai nei ka uahi o ka laka-heke, oia ka leo nui hookahi e wawalo mai nei a puni na Paemoku o ko Hawaii Paeaina, me ka i ana īho, o keia wale no ke alahele e ku hou ai kakoa i ka mokn, a e hoi hon mai ai hoi ko kakou mau pono i hao wale ia iloko o ko kakou mau lima a me ko kuokoa mau loa o ko Lakou noho lanakila ana ī kaili wale ia. E olelo mai ana hoime na leo palaimaka o ke knmakuai maopopo, i ka i ana mai, mai hopohopo, mai knemi hope, a mai ekeeke na hma i ka laīau ana aku i ke kumu o ka peni, a hookomo aku iloko o ka wai o ka ipu inika, no kou-a no kakou no paha a pau e hoopaa aka ai i ko kakou mau moa no ka ae ana ua pono keia mau hana kipi a ona makahiki elima a oi i hala ae nei, a ua poe nei a kakou e hele aku ai e ae. Lilo iho la «a inea o koia makahiki i ImU \ moa ole m dala hoi a ka lahui i lulu ai no na hana e pono ai ka aina i mea Iu wale aku no i ka makani mamuli o ko kakou tueaii hope ana, a huli ae mai kt< naAU ae o ke aioha ana ika aiiiā,» 5 īmia maopopo, uo ke knai ana aku i m pono o hoomiiuui ?a mai nei, e loaa hou ana ka ko kakou mau pono, ke mahu aku kakou t keia mau leo uwalo,

He oiaio, aohe wa ī oi ah o' ka hahana o b paio ana me na poe e nonoi mai nei i ko kakon ae akn elike me ko keia , mau la e nee nei, ka wa hoi i kapaia mai ai kakou he poe kaewa maluna o ka lepo o ko kakon aina hanan, mamnli o ko kakou ae ole ana e hele e hoohiki, ka mea hoi a ko man n&au % pau 1 ike ai he mea ehaeha a ku i ka walohia, ka hoao ana e kumakaia iho i ke aloha e puāpuai ae ana mailoko lilo loa ae o ka puuwai, aole mawaho loa o ka lehelehe, elike me ke aloha o kekahi poe, a makou hoi e hoomanao ae nei i ka olelo nane a lesu imua o kana poe haumapa, e hoohalike ana me kekahi kanaka lulu hua, "i kana lulu ana, helelei iho la kekalii ma kapa alanui, lele mai Ia na manu a pau ae la ia i ke kikoia, haule iho la kekahi ma kahi hapapa, aohe nui o ka lepo, kupu wawe ae la ia no ka papau o fca lepo, a puka mai la ka la, mae iho la ia a maloo no ke aa ole; helelei īho la hoi kekahi ma kahi kakalioa, kupu ae la ke kakalioa a kahihi aku la ia mea. Aka, helelei iho la kekahi ma kahi o ka lepo maikai, a hua mai la ia i ka hua he pananen &a KeKani, ne paKanaono ka kekahi a he pakanakolu ka kekahi." O keia olelo nane waiwai nui a ka Haku i hoike e mai ai i kinohi loa, ua like loa no ia me na poe aloha aina i kahiko ia iho ma ka lehelehe, o ka poe i olelo ia he aloha lakou ika ama, aka, o ko lakou akenul o ka hanohano, a hoea mai na oihana aupuni imua o ke alo, hinuhinu mai la ke dala, me he wai anapanapa la, a hulali mai la hoi ke guia me he wailiula la, ua mae koke ae la ke aioha aina, kiko ia mai la e na manu, a make loa ko lakou ulu ana, (Ua ike kakou i na lielehelena oia poe, a me ko lakou mau inoa pakahi, a ua paanaau hoi ika kakou maa keiki.) O keia na poe aloha aina ma kapa

aianui. O kekalii poe aioha &itia oia ka lioikeike ma na lielelielena mawaiio, a ke kipe ia mai 110 kōua pono, ua liio kol£e ia poe iloko o ka imo ana o ka mak» 4 a ua kuai ak« la i ko lakou pono i haanui ai imua o m niaka o n* uiea a pau: Ke īke nei ao kakou nie ka lioohewahewa 010 la lakou, no ka mea, ua auiaui ka lakou nmi hana ino i kia hoomauao ua kakou e uaua &i, a oia auo aloha oia ka poe i uiu ma kahi liapapa o ka lepo, rtu ae la hoi ka nv-*nao alolia aina o kekahi po ( % ma ua olelo hoakaiuni, hoōnoioul, o keha aim hp poe aloha aioa io lAkon, aka, h opa ffisi !« tia wahi liāna palaoeka a le āupuni, p» «?»! la

na pepeiao o ua poe nei i "kaena ia lakoa Iho, na maka ma o a maaneī, mio na pepeiāo imna, a paholo akn la iloko o ke eke {alena o na pomaikai hoopill wale o keia noho ana, a oia ano aloha aina, oia ka poe i kahihi ia ko lakou naan me na laan kakalaioa ooi, he poe hiki wale no ke knai ia me na waiwai popopo o - . »• *SSV keia ao. Aka, helelei iho la£kekahi hna maikai malnna o ka lepo maikai, nlu mai lakou me ka haawi ma! i na hna maemae o ka hanoli, me ka hoolilo ana i na inea, ka hnne

a me na hookanmaha wale ia mai 1 mea ole, a oia poe, 'oia ke aloha aina a ko kakon Hakn i makemake ai, make ko kakou mau kino iloko o na ehaeha ma keia ao, aka, o ko kakon mau uhane, na hoi aku ia imua o ka Mea Nana kakou i hana, me ka panai ana aku i na hoomaikai ana he nui, nokaikakou mau hana maikai ma keia ao, aole iloko [o ke kapekepeke, aka, īloko o ke kupaa mau loa.

O keia ninau ano nui, he mea hookuia no ia 1 na punia o ka poe noonoo a naauao o keia mau la, a pela e koi la mai nei ko kakuu im a upouo m& aku ī Ka nkoo hoohiki paewaewa o ke koho balota, i kumukuai e loaa ai keia pouo o ka hoihoi hou ana mai i na pono i hao ia, i mea kumakaia ia oe jho, i kou ohana a me kau mau pua ma keia hope aku, a ua like nō hoi keia me ka loda Isekariota i hana ai ia īe»u ka Hoola Panai, honi aku oia i ka Haku no ua apana dala ana"" ī lawe ai mai na poe ludaio mai, i hoailona e akaka ai, oia ua kanaka la a lakou e hopu ai.

Pela 110 b*m keia poe e paipai mai nei i keia inau la, me ka olelo aaa mai, e kaa maloeloa a hele ae uo ka pahu baiota, i aba *i? i loaaai ka ka pono no kakou a pau. Ē hoi hou io mai aua anei ca pono a pau o kakou i lilo aku ia hai īloko o ko kakou mau hma, o ko kakou lokalii aoa auei ma keia hana, oiaio auei ke ka liua īiui e paa liou ai ka makia o ko kakou auia 1 halowale, aole auei lioi be aUl.ele ia 110 kakou e bibi kauuo«. hihi i Mana tio ko kakoo poino loat Manao makou pela tio. Aole anei hoi o ko kakon pnr.i wale ana nkn nu na o!e!o hoopair»:iufiho a kekaM poo e i ma! ne:, ci:* ka pono !a e I.n!i kou, t lilo ai no na kakou la hooponopon.» aim o iia bsna kn--loko o >*bou aiM» a iloko .•> ua Hma o bai W* olelo, I'O kuuhn 1 holopouo oia h*na, oiai, o ko kftkou I k \ y '\ iiK-i i-i .sl ho!f, !>e i«».t In iiO la%o\i * ī\\ 4

oiai na maka nunui o keia poe e liatilo ana, o loaa he wa ku- ** * pono e komo ai Iloko o kalakon la npena, e hiu ana lakou la a wela. A pehea la ka e loaa hou ai ia kakon keia pono e olelo (a mai nei © loaa ana, ina kakou e hooko ana? He hoopnnipimi ame ka wanahee iii man olelo, aole loa oia ka mea e hoi ai o ko kakon man pono, aole o ke kii āna a ma ka lau, alaila hoohihi ae, aka, malalo o ka mole, ke kahna i paa ai o ko kakon aloha aina oiaio, a heaha la ia? Joiā ko kakou hilinai ana me ka oiaio maluna o ko ke Akua aloha wale mai, a iloko hoi o kona ahonui palena ole, nana i omau ae ia kai kou i hookahi iloko o kona aloI ha, nana hoi i hookupaa ia kakou i'oko o ka lima o ko kakou man enemi, me ke kali ana mai, heaha Ia ka kakou mau hana maikai e pauai aku ai i kona ahonui a me kona lokomaikai i manawalea wale mai ai ? Ke manao nei makon, ina he olaio na olelo, na haawi aku ko kakou mau alii mua i ka wai hoea mai ai 6 ka pono 1 Hawali nei i ke Akaa, i k& lahnlkanaka a me k« aupuul, hana o keia 1a e molia aku ai imua o ke Akua, i wahi nona e malin mai ai, aole anei o ko ka- ! kon mihi oiaio ana aku imua ! ona, no na hana hewa a na 'īii a !me ka tahm 1 hana aku aī mua ona, oia kona mea e maliu mai ai? Ke manao neī makoo pe'a | no, a oia alahele iloko o ka mihī ! oiaio ana me ka haahaa o ka naUu,he kuanni ole īa, e hiki ole ai i ke akama! o na kanaka naanao e Amer!ka n me Hawaii neī ke hoopahua ī kona noeau, E hoomau aku ana no makou I ka hoonaauao ana i ko makou mau hoa kanaka, i ole aī e hoohīhia wale ia ko lakou noonoo e keīa 1 poe iliohae e hooweliwelī niai (ia kakou, 1 - -