Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 2, 13 January 1900 — HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO Ka Ui Nohea o Waipio. [ARTICLE]

HE KAAO HAWAII NO HAINAKOLO

Ka Ui Nohea o Waipio. Ke Kai kamahine Nana i Wawahi i na Pani Paa o Kuahelani.

Hiuaaiulunui, o fea elemj>kulB ;kupunataDe keia o liikon, nin&ii ■ aku nei o Hinuaiulūnui, owai ia | kW#U*ia o kakou? 0 Kuwahailo. ĀMAU hou no o Hinaaiulunui, mai: :hea mai oia? Mai ko makou mai no, a i ke:a wa iae aku ai o Hmaaiulnnui. Olelo hou aku nei o Kuaikau&kama, i hiki mai auauei ke kupuna- i kane o kaua, mai maka'u oe, Ninau aku n«i o Hinaaiulunui ao keaha ho ? Hoike aku nei ke hane, he ino, lie hoopailua, i eu in?»i ka ilo mai kona waha a iuai mai ia oe. mai maka'u oe, o lilo wau 'nalowale. lke ibo uei o Hinaaiulunui, noho malie loa iho U oia, o lilo kana m*a »loba he kane.ua noho iiiumole iho la iaua, hooho an& na kaiiaka: He mea nui e, he mea nui e, eia .k ika lewa kahi i hele maī ai, He ■akua e, be akua e. Ua like me ka uwila ka ahapu «aa, noho ana o Kuwahailo, 3fee ka«aea aikanaka oka aina pahaohao o P#lik«akftieieele, ka aina a ke akua ī hanai ia ai o Kuaikauakama hanu ana ua kupueu nei mao a enaanel, pau na 'ln me na hanaka i ka holo, ika nui o keia elemakule . + hoomaka'uka'u me k,* weli o kona m&u maka. 0 ke kupuaakane ponoi no keia o keia papa ali), o Manaaknakama ke »lii nui o Hnnū?!. he moopuna no ia na Kuwahailo, » oia no kon& «&fea i hoopoiuo ole ai i na lu me k* Makft»irittnA. keia hanu ana o ke l:upua 3Kuvahailo, ka hoa hakaka o Me*nalih»ik&wao£ele me Aukeleuuiai- j ku, ua hol© aku la ka moopuna o | Kuaikauakaeoa, kahea aku la i ka j pule o k« kupunakane i maliu mai, < ua hele iia m«fea o Kuwfh»ilo a Uio i ke Kua, £ Ku e Kuwahailo Kumakunul Kumakaiki Kumakaloa | Kumakiki»oko Kumakakaakaa | Kuhoioholoikaua Kukoae Kueuakua kim)Ri:kvk' 1 Kukaoh)a!aka | Kuiuokuhalii i Kulaiuka i Kuiaikai K . E lat>u hoi nui , I 1k& e ko lahea aM o Kimlkr uaHai,n. ua huli hoi m«!

0 Kuwahailo, ualohe pono mai la -oia īlke kahea a ka moopuna/ ua hol jiku la laua a hiki i.ka hale, ua pii mni la ka maeele makau la Hinaftiuiunui. ■. Ua moenka la ua K'uwahailo nef ma na wawae o na moopuua 4 a kulu iho la kona waimaka no ke aloha 1 na moopuna, puana ae la oia i kona leo aloha, o olua • a'ū mooputia o kuu la hapauen, ua pau k j'u wahi ileaika. ' V Huh hou mai ia oia a olelo aku la i na moopuna, ke ike h'eī wnu, mh loaan& hua mai ko olua puhska mai. e hanau mai ana ee e kuu moopuna walnne ehiku keiki. lie wahine wale no nae, olua a i hanau mai oe he kaik&mahine, e kahea iho i kona inoa o Ha Tiwahme i ka pāii o Waipio, o Hainakolo no ia, no Hainakolo kekahi mele e kaolana nel i ka poe kumu hala o keia mau la: 0 pe ia e kuu ipo pehi pai hinano, Kike hala hoomaui, - I ī lu ka uk i ke ala a waiho noalie, He haupu he halia i ka moe, 1 moe ia e kaua a aloha, E Haiwahine Hainakolo, I ka pnli'kapu o Waipio, He'hoapih he hoaoe noLauka>e»e r He hoa liooulu lei no ka ua, A tnaliu mai oe pono, k ae mai oe 6 ola hoi e, *E ola i ka leo, e ola ī ka loaa mai, 15 olā i» makou i na haum'ana hula, O'lelo hou no o Kuwahaiilo i na moōpuna, e malama olua i"ka njaluhia o ka'u moopuna a nui na*» no ke kane, aole no keiu aiua kan» kane. Ua liele mfti la na moopuna a pau eikeiko lakou knpunakane, he lōhe waie bo lakou i ko lakou mau kupun», he kupuna no lakou o Kuwt&aiio. he akua nae ia lakou m« ka'olelo ana & n« moopuna ā pau, Aol« n**fe hiki ia Kuwaha)lo k» huhu ī keia ma&awa « hui nei m« na moopuna ponoi s no ana, ua nohooia Ho OKoIu )a, ua n* 'li; m e? makafindna e ike laia, o ke ino nae, he oi &kv ka pilau, k» maea, ka ilo ua hele a lKulahal», 1 ke eu hele U m'ao & uiaanēl, a pela hoi i kohu pomo ai kela inoa Kuwahailo m»?« na ona. Aole nae he oiak&u o na moop#t\a, aole no he polon, ala no k.>»a poioli a n«le i ka ai i ke ksmaka, ai i ke akua, i kolu o ka S» ua t>oi ike • m\ hoailona o kona alanni hele, ua nukaukau a« U g Ku ; w&hāilo noka hoi aua; be imo &ua uo ka mak& o na i&oopuim. ui« na « «a nt!o koke iku U o R\i*ah*tto, boi ke kupu» I kona *i«k« J Kuho iho la o Ruatkauakamrana : v V I Hina&iolunui kan& wahme» u& nai: loa a« k» opu Iftu&ai\>lunuu &: hiki \ k« puni «na, ua ?ke ua : %b«iloQa Ilupansihs o ka puā !nn«no c\a o k« !mi, Woaiaa&lu ka hcan# { _^^^

ule ka ua liilii hoanuanu pi'p u* ; " ' ke finuftnue 1 ka lewa lany ka ka tia koko, kā pnohi ftu onohi ku honua i ka mōl»», oiHili cbai la ka muka o ka kē ?a „ kannlo me la ka hekili i Ba |«ia o n'a &upuhi huna o ka letva. -*a, , w ■" > s -a r f Uakuilua ilio la >puna«lpo, a o ka wa ia | oili^ul|ft> , mal ai ka mea f ona, lp;& laoolel^ ito aku nei ka hooponopono ana"i . ▼ f F - ' na kaikaina o Hianaiulirat}i, „.cia oUlunuiabind. -■ I J - ■ r * - "t- "" ** c "*>?■?- r^B , . Paa i;k» l|<?o waem*« *t alil oj9io. . palala kok« ia oia, ua hel« k© alii oui o ka aina Maneakuakama uie Aniani, e noni palala ,ie kaikamahipe alii, uae ka mal.ulija v i Ua eehia na oaea a pau i fia han», a Aniani ke kahuna hooula lahui, i ua lawelawPia k«ta oihana me ka mnlohia» i mea e hoolaihi »ku ai ī k« ol» o ke a i ka pau ana o na hana poui pai«la> u& •wanaaa ae ta ke kahuua nui «ni, P kela pua d» ia $ hebikn ke kapu o nui 'iii «kua.o ke n«si. . i pii ae ia ka nui © ka o)»Ii pahee i ke aio, me ka nj e haule ai ka ao«o oole»r i ka naoi o»a«f ole o Waipio, ua poopi iho T a «p o Hanaaiulunui i kana lyanai*lii : , ua hanaia he hale i hopka&wale ia iip-, na tD« na kah« mahma i kajbika|pu o oa pua la a ka ho&ua e . i&ahieai. . ; •. I Ua kaooha as.l» ke aKt o koakam*, ke ao ftoi k o Mmaamkanui, e k&uoha »na i na :'hi* me aa k»b»n«, e k»kuiu >feaVe nui i») ke kawamahiiie alii. ...m, 9«i&ako}&> he le fcspii taa, o na kiai wai» &o k$ n«a |iana e m<i>BQ.& ka noal»kia o ke-aiii. , Hootuakaukao Ao U 'lii|» M kakuna nui .o..|*^»i!*ib,». pK »1» ia no na m«a i kaeoha » .e iwn», !» «ia ko» t\Q koi» Hip»*ittluuiiLks W* a«i *o ia ojm ooi, tm ko- , koke e lianau, o Lwuki* ka iwm oia hapu» alii hou» ua lob« uui i« k» . a*Qi o H*)iii%kola* i kun& *a»«« epil, isoopaa i% iho i% kou* i&aie kapu pa& ow aho l ka paekunou auki. , Ua hoihoi ia,»ku h o • n» lii Uoko o kona ha'e! hooaw- j kauk§.u i« me koua kall« ! i k»nft i«»K\ma» ui« uft ka- ■ hu « pftft an* t *e> %?ipu iWIM o ke hfthi »Hi $ k* Hma-, 'aminw» t?o « »u» ilo- J ikcs m» k* k*u<*ha a Kuaikml&m* | i k*M e nobo uo U ilnko o k» hale* uaa« ai i k*i*u» iwom aiti. IU U'u wai« &a 3tu uft kaiiau tuai |t» Mifci pua «U1 houi ua k*he* U itnt»a !no* o f.vAi\ti» k& tu, \e Vg"i- .• <• . - --- ■ -Ī bhr } k»>Up*W» ba ' Uak* o T.r*n^t.4V,i 4 j ke *!M ->k* »u;nvtijo Ku»\b«T»ci;» uaJ | !nre ae la %m ?> o ta\\S me, Uiu,, oi« Aa» ! * !~' v 4 1

anl, a ua lawe &ku ia 0 , Aniani ja *3ras{N&W~*: r *- - __ .. , # , ,Ulo 1» k%,h»nai ojpuukia i ka lahui ala no o Hinaeiulunui me Haikakoo kahi i hoonanea ai ma'uhia, ke pji aela,k* uln $na o Hpinakolo, a ' ke pii pu ae la no liof me £ona wa'%fhe oi. ' '*"" • " *' B naiīea ana no na 'lii a pao, no k« ®aflikahehf i ka ui s me liū nāju 0 H»i3&akolo oie Lunkia, na ihopani aJo»lo koaua o H&nalei, na pua" lM$ oie 11» īihilihi o ka op*ft,f e fii oiwha ae 1| no hoi o Luukia ka bat«fti kapu a Aniani, ke kahuna o -k». aooo. - Da ioih» «īa o ka neho ana o xts lkanau »ai la oia 1 kekahi pua naai ka pwhaka mai o HinaaiuJaauV «►knhe» i* ihola kon» inoao Mailelaeln, he. aliiwahine bo keia, a sft Ii)o«e la 00 ka hanai i ba pae kahu»a, k» ka poe hooula alii * hooululkanaka. 0 Kuaik&u&kama. a ol« a£* haea i na keiki, no k» mea* o kona - w»«' koko b« i» e i ua ia»»* iakou, aaaUope i»«i, ua loihi no pa la haaau mai, >» e iw** he poe aksno ma- >»«* , . .. -. C* lilo wak no i na papā alii ka ha»ai ana o na Keiki %ope, m&% bo nae i ka poe iapuwaie, aia V»ie no 1 na lii ka hanai ana o na kam&iei \ •**&- t r 'Z? i kahi maa anahuiu mahina mai, oiii *aai la o mai on» o MaifehaiTpale. a o ka mea hope io», ei» o Mailelaunui, kekahi kup*eu. K kala mai oukou ? 4a mea* kakau roa k» w*hewe"he ana ako i aa makeie ekolu o keia kaao, i bi>opukaia malekp o ka Noku o ka I*akipik*»Euokoa » me ka Hoku o ke . Kai* oia hoi ka o K^nini- ? ; he okoa H»inake4o b« okoa no ia, a me ko Kuw»r ha>io, aka, )>ookahi no nae 0 lakou w*ki e h»n »i. Hlkoi hou a§ ko kakou V*m»iiio ana no na kaīk»mahi»e alii, «m» 1»kou le pii mohaha ae h ko I kou mau kino, a o Hainakolo uo ka oi q lakou } ka mf« nana e hoonaueue k» puuwai kupaa o ii;v I »u« peU we u» av.puui j i w»iho «ka «i ug u» ,kv^lftv.. Ei» »a keikiaiii ,\.f. b)?Qr : w»Weho uiai u*L> k». . mi I i like »^1 . la e a mal »u* \ ko»%. j haua U e j hauaU « o kou^uajJ^-.iwch|klih^ »c* m UWt i» m mU p ihi? »v u i V* u,00140 o v ll4ii\akolv^ u«ia iu« ke U*'c4 uv> Ulea »la i k«*a. | o I na 6 Jka* - ol»at ko«

o H«id»»o'o, p.1.1K. limA _po ß oj . £"• Ke»B»niul»obiUDi.