Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIV, Number 34, 20 December 1939 — He Kaao No Laieikawai [ARTICLE]

He Kaao No Laieikawai

l T a pae akii la n Am-ohiku-pua unL Kauai, ka t|apoo anu aku a ka la a. halawai akji lu xue kona mau kaikuahine. Ua'kauiaiilo aku la nohoi oia i kona tua'u kaikuahine, penel: "Malia' palia ua haoha<> wukou kuu hfle auu aku iu-i inu ka'u htiiiksu ln'h', a i»ela nuhoi im> kalii «*n i hele aku n|i, no ka inea aoie nohoi au i holke jaku ia oukou i ua kuum o ko'u aua, aole uohoi i kahi a'u i hele ai; a nolaila, ke hoīke īna-lu aku īki au ia o\ikou e o'u mau kaikuahine a kakou wale iho no keiu a 1 Hawaii aku nei au me ko'u niau hoa, a 1 kii aku nei au ia LaieikaSvai i wahine iuare (hoao) na'u, ujahope iho o kein ne e KmiakahiaHi i kn la ana I līuli hoi luai ai. i kuu hoea una 4*ku keia ilailu, -wele au 1 ike maka aku ia Laieikawni; aole'nohoi i knna mai ke ano-e o keia, wahine ,o fca haie ka'u i ike aku, ua uliiia iho o luna me kii hulu manu Oo; n manao ilio lu nohoi keia aole no e loaa ana oia ia'u i ua no maua e hui ana he kino a he kino, a hoi, aiaila nohoi i ku uei uie ka nele. i (Hoomauao ue la ka niea e kakau nei i kela wahi l|ilaui uiele a kahiko: Hoi nele la, lioi ne!e la, Hoi neie i ke Kula o Malania la. L. H.) A no knu 'manao ana aole no e loaa ana ia'u kau naea I kii aku nel, ;i!;t muila na nooimo iloko o'u 110 oukou e na kaikuahine, ka poe lioi e loaa ai ko'u niakemake i na la i hala, nolaila, o ko'u iuea ia i huli hoi muiiu i Kuuai nei no ke kii uuu ! »»«? i» oiikou no k:i !io!o ana aku i llawuii. u o oukou nohoi ka poe e loua ai ku'u uiea e iini uei, a inu ka w.maao kakou o ah\ ue ai a hoI lo aku." L r a lilo ilio la keia inau | oleio u ko iakou kaikunane i mea īuaikai ia lakou u uu u]iono ilio ia nohoi. la Alwohikupua e hoike nei i keia uii-ui uuen i koiia inau kaikualnne, ak.ihi n<> a niai>popn i l.e kiihiua ku manao o keia hu!i !ioi ana lIH Kaii al, oia iiio ia ka ke kumu. ila kekalii la ae, ua wue iiio la 0 A!\voh!kupua i t«:U! hoewaa hou, no ka mea ua uuutpopo no i ke alii, ua hele kona mau lioewaa niua a luhi. I ka uiukaukuu aiia keiā o I ua mea apau no ka holo ana aku. j a nia ia po iho ua haalele nui iho iu iakou, u iie umikuuiamahu uuiu ! hoew:ia i wae ia. he ehia hookrlo | waa, o na kaikuahine he eiima, oia 1 uo o MaiieUaiwale, Mailekaluliea, . Maih'laulii, Maiiopukaha amo ko iaI kou muU lott KMhuluOimipnena. o Ike alii nolioi nie kona kuliina, huiia he iwaknluakumaniHkolu ko la jkou nui. Mu ia po, aU ka aneane ! >\ku 1 ka p!U o ko sio. ua haale ' !e Uu.i la lakuu ia Kauai, a holo luaila a lioea i Puuloa, a niailaila aku a kau anu ma lluinuima, a i kekuiu m ae ua pae ae lu lakou i Kaunakakai, Molokai; inai!aila aku u lioea lakou i Mala, lna Maui; a liaah'h' lakou ia wahī, u hoomuu I aku !a oo a hoea » Koonooio, nia | Houuaula; a nialaila i noho loilii ai I u.i vkoiu u«uiiuiu. I ka if,M "i. v> il.o' i ii' lil.i ka | ino ma ka moana, a hiki oie hoi ia | imkou Ke hounaiioa aku, a i ka hoi i kvtu o ku īuulie, u uu maii kai nnhoi no k« hooman ana aku |no ka holo una mu ka moana. j La ilu» U( uoUol lakou ui • ī!onw.u!a. xv.\ hoh» aku la lakou a j hoea i KuelehUiUhoUi, iua Koiia | Hawail. j ia Aiwv»liikupua iuu nue Ik>» e ho- ' lana ro;u Muul mai uo HaI wail nei. ua Uma mun ka ike ame

fc-i 1 onni'i<tii..iir. i.j pnli ilii' nf> "K.I 7lli Ui aku o Aiwoliikupua iua, liolo inai uo Kaelehuluhulu. - No keia ioaa uiua aiia o ka' me ia I'oliahu e pae mua iiku ana ke *lii AiwobiJvapua.iue kona j»oe ma; Kaeleholnhula, ua JioomaWīiMū, mua iho la oia iaia iho, i hiki aku iio iu o ke aliikane a o ko laua ho«y no ia; he lipokalii oae hoi maLa:.. iuu o ke kali jma u P>»ll«liu lio ko laua hoiio v iike uie kn Uum huohiki Mua; «k« nae lioi, ua haln e | ka puuletitt «i» i Hilo, oia iioi u? Iml* e matiu o Aiwolilkupuu I Hilo, wt ke kii aiiu uo ia Laieikawa!. -la luauuwa, uii ahi iualla ka Jiooiuao|Mipo ana ia Poiiaiiu i ke ano o Aiwwliikupua aiue kana mau hana ; a ma ko PoHaliu auo kupua keia ike ana i ko Aiwoliikupua ano, a waiho -wale iho la no iloko o ua waliiiie la koqa aiauao pouoi, aie kona iioouoo ana aia a hui hou lana uianao no ua mea aua e hooniao-. l»opo nei no Aiwohikui.ua ame kon« mau hana, Mu keia lioio ana aku a Ā(w;>h;kupua wa mai Ku«'lehuluhulu aku 1 ua pae aku la lakou ma Keaau, a he uiau ia lehuiehu no ia 0...1ak0u I iioio uiai ai « lioea i Keaau. i ke awakeu o kēkahi hi, ua hiki i niaiia iakou i Keaau, a i ka pae | niui i uka, ua iho la iakou i ua wua, auie ua ukaua o lakou, u i ka iwno ana 110, ua lioolale koke iho la uo ia o ke ulii 1 ua kaikualāne aiue kona kuhiua uo ko lakou hoomaka aku uia ka lakou liuakai no Paliuli ; a ua holo pu no ia luanao ana o ke alii ia lakou. Maiuua o ko- Alwohikupua uia haalele aua iho ia Keaau no ka liuakai no Paliuli ua kauolia iho la oia i ke kauoha i koiia mau liookele waa, "Eia makou ke hele uei ma ku uiakou huakai iiele; a e halawai aku hoi lue ka'u uiea e kau uui aku uei no ku ike uiaka ana aku, e uoho malio loa oukou a e kiai i ua waa. I kakaii oukou a ao keia i>o a po liou ka ia apopo, alaiia, ua poiuaikai ku uiukou huakai; aka Uoi i lioi niai makou nia ka la apopo, alaila, ua poiuaikai ka mukou huakai; aka liui i lioi uuii īuakou mu ka la oa nele no ka'u mea i mauao al» alaila. o Kauai ke ah>. ltuli aku hui." oiu ke kauoha a ke aUi. i ku waiiio uuu iiu) uo a ke Ahi i ko Uuuohu i kouu mau kanaka. 5 ka hapalua o ka po ua liiki uku Ja I lakou ī Paiiuli. Oleio aku ia o Ai-, wohikupua L na kaikualune, "O Pa- ( liuli keia, eīa iaiiei o Liiieikawai ,ko oukou kaikoeke, noiaila, imi ia ka uiikou pouo." Alaila, lawo ae la o Aiwohikupua ia Mailehaiwale, ka hauau mua, je iike uie ko lakou hanau ia uua. j Ku ilio la wu ka puka pouoi o ka jluile o Laieikawai, a iaia e ku ana juia ka puka hookuu aku Ja oia j i ke alu, u po o loko o ka hale i ke ' ala. iiia nae hoi o Laieikawai me 1 koua uiakuaUiiie ua 4>auhia lou ia i ] ka luanhK?; aka, aole uae e hiki j ke hiauioe hou Iho ia manuwu, uo ika mea ua hoalaia e ke ala o Maij ieiiaiwaie. ] la puoho ana ae keia mai ko laj ua hiauioe nui, haoiiao aiia laua uei ji keia ala uui lauua ole; a uo kela I luiohao.'kahea aku iu o Laieikawai j me ka leo oiuolu i koua kupuuawa- , iiiue peuei; ! LAIEIKAWAI : ' K Waka, e Wa j WAKA: "K-o, heaha kau o ka ix> | e ala ueiV i Ī.AIKIKAWAI: "lle ala, ela-U. | Ue uia wale no keia, ke uLi anuauu, j he aUi kuiiiuī, eia la i ka houiK» i ka ' luanawa o luaua." ! * WAKA: "AtMe no hr ala e, o { aku ia u<>, o ua kaiku «iiiue aaia o AiwoUikupua i kii luai ia ia oe i wahiixe oe, a i wahlne oe, h l k*«* U; o ke moe ta.* j 1-AIEIKAW Al: "Ka! aole au e ■ uioe iaia." \ l.ohe aku la uolioi o Alwohiki»

Wt a„:^r-aW kawai, no ka makemake ole e lawe he inaopopo ana uku i ka lioole ana *°«« hna * 'U> li lll'ii": niai f wāhine nana Mahope iho o keia hoole ia .aua ko ke ialii makeinake; ua ojelo (,AiwoUikiy?\iaJ i kOM kpW;. aa, "E ū oj)/fJio^Jy^ Uuahiūe v'u i ukw «ā a iw no e iuii ae ko iakou wahl u ī>oku, «k «o uiea, uole <> laimi M iii iiy_ka s jueu i ai e loaa la lakou." , .1 iuai Ja "He. iuea, kupaianaha maoli kau^ olelo uiai <-e ia'u luaiuua o k.o ku , kou haal<*l«- an:i iu K.iuai, o mau kaikuahine wale uo ka uiea e .liiki ai ke kil i kou $, ua ike ilio la qe i l hiki c ia, lakou ke haua; ua kepa. afeiL ot? Mailahaiwale no ka liookn aiia i kona maiiele, a ua lohe ihp kakou i ka hoole Sa aua mai uei Laieikawaī. Ko ko kaikuahiue at>.el! ia hg,wa a kakou.e nvi aku, ai $. haa,-, Lele iho ia lak<>u? „ ho ona lie elia ou mau kalkuahiue, i koe, a maiia.o hiki 1«., kou ke loaa kou iuak?tt»ake.r I uku la o Aiwohlkupuu, "I īia. e H nele ka hanuu uma, oki loa aku paha kyua mau uiuli aku. M , . 1 hou. aku la ke kuhiua, "E Haku, 'e hoomanawanul. tkiJioi, &&-' ua, a e hoao aku hoi ia Manekaluhea a uana aku I kaua lioao ana, a l nele iiohoi ola» ulaila. o ko kakuu hoi aku uo ia." Ua pouo loa iho la i ko ke alii. manao; a pane aku la Aohoi p Aiwohikupua, \Teliea uohoi, uau e fc.oao i keia mauawa, a i uele uohoi oia iho la uo." Ua hele aku īiohoi v Maiiekalik, hea a ku ilio la uia ka o ka halau o Laielkawai ma, a hookuu| aku )a i ke ala, oia hele uo, ia o ke j ala u pa i kaupoku o loko o ka ha-, le, a niai kaupoku iho a loaa ia ]Lai- ( eikawai ma, a ua hoohikilele hou, ia iaua, wai ko laua hiawoe ae. j I hou aku la uo o Laieikuw&i i ( waki kahu, ile alii okoa *toi ( keia, aole hoi e like uie ke a|»ijiiua iho uei. lie oi «uc hoi 1 ku ke { alu iuua iho nei, hv kane palm ka uiea uoua keiu ula." ! Olelo aku la kalii kuhu, "Kaheu Ia ko kupunawaliiiie, e l\ni auo o keia ala."

Kaiiea uku la o Laieikuwai. LAIKIKAWAI; "i; Wiika, t Wu ka-e," WAKA; "E-o, Ueaha kau ukiw e «la ueī:" LAIEIKAWAI: "Eia he ala, lie ala e wale ao keia, he ala auuauu, he aUi liuiliui, eia la i ka houj>o i i ka mau&wa. o uiaua." J W'AKA; 'Aole uu he ak e, o MaLaku la, o kekaiu kaikua jhiuo aala o Aiwohiktn>uu, i ku luai | la ia «,>e i waUiae oe i kaue iu, u kc kaue ia moeia." LAIEIKAWAI; ' Ka: aoie au e moe ia ia.'" I aku hi o Aiwohikupua i ua \va hi Kuhina uei oaa. "R: ke iohe po uo aku la oe I ka lu>ole auu ac Ui a ke aliiwaliiue." (Aole i $au)